Της Δήμητρας Παναγιωτακοπούλου,
Στις 7 Ιανουαρίου, δόθηκε στον 57χρονο David Bennet μια νέα ευκαιρία στη ζωή, η οποία αποτέλεσε επίσης ένα σημαντικό ορόσημο για την επιστήμη, αφού πραγματοποιήθηκε η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς, χρησιμοποιώντας αυτήν ενός γενετικά τροποποιημένου χοίρου. Αναμενόταν εδώ και χρόνια η εφαρμογή τέτοιων βιοτεχνολογικών μεθόδων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούν ακόμη να έχουν ευρεία και ασφαλή χρήση. Είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζει κανείς εάν η επέμβαση θα λειτουργήσει πραγματικά, οι τρεις, όμως, πρώτες μετεγχειρητικές μέρες κύλησαν ομαλά. Σίγουρα, μία τέτοια μεταμόσχευση ζωικού μοσχεύματος αποτελεί σημαντική πρωτοπορία και «ανοίγει» έναν νέο δρόμο δυνατοτήτων.
Η καρδιά του χοίρου παρασχέθηκε από την εταιρεία Revivicor, η οποία το περασμένο καλοκαίρι είχε καινοτομήσει ξανά, παρέχοντας ένα ελαφρώς τροποποιημένο νεφρό χοίρου (με 1 τροποποιημένο γονίδιο), ώστε να συνδεθεί με έναν ανθρώπινο αποδέκτη. Ο παραλήπτης ήταν εγκεφαλικά νεκρός και το νεφρό δεν εμφυτεύθηκε, ήταν απλώς συνδεδεμένο με την παροχή αίματος. Η διαδικασία αυτή, μία δοκιμή ασφαλείας 54 ωρών, αποτέλεσε προ-κλινική μελέτη, με σκοπό να διαπιστωθεί εάν ο νεφρός θα απορριφθεί αμέσως, κάτι που δεν συνέβη αφού φάνηκε να λειτουργεί κανονικά, φιλτράροντας το αίμα.
Προηγούμενες προσπάθειες με ξενομοσχεύματα καρδιάς απέτυχαν, κυρίως επειδή το σώμα των ασθενών απέρριψε γρήγορα το όργανο του ζώου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1984, ένα ετοιμοθάνατο βρέφος έζησε 21 ημέρες με μια καρδιά μπαμπουίνου. Η διαφορά αυτήν τη φορά είναι ότι η καρδιά του χοίρου που παρείχε η Revivicor στον David Bennet, υπέστη 10 γενετικές τροποποιήσεις: 4 γονίδια αποσιωπήθηκαν, τα 3 για να μειωθεί το ενδεχόμενο της απόρριψης και το 1 για να περιοριστεί η ανάπτυξή της μετά τη μεταμόσχευση, ενώ εισήχθησαν 6 ανθρώπινα γονίδια, ξανά με σκοπό να μειωθεί το ενδεχόμενο απόρριψης. Η ισχύς απόρριψης από το ανοσοποιητικό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο στενή γενετική αντιστοιχία υπάρχει μεταξύ δότη και λήπτη. Οι γενετικές τροποποιήσεις χρησιμοποιούνται ουσιαστικά για αυτόν ακριβώς τον σκοπό, να κάνουν δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα του χοίρου να μοιάζει με το ανθρώπινο, ώστε το σώμα του παραλήπτη να μην απορρίψει σθεναρά ένα μόσχευμα. Η γενετική αντιστοίχιση είναι δύσκολη ακόμη και μεταξύ ανθρώπων, πόσω μάλλον ανάμεσα σε οργανισμούς που ανήκουν σε διαφορετικό είδος.
Ο Bennet λαμβάνει, επίσης, ένα πειραματικό φάρμακο κατά της απόρριψης, το οποίο καταστέλλει το ανοσοποιητικό του σύστημα. Το συγκεκριμένο φάρμακο αναπτύχθηκε από κοινού από τον Muhammad Mohiuddin, M.D., διευθυντή του προγράμματος ξενομεταμόσχευσης καρδιάς της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου του Maryland, ο οποίος πραγματοποίησε τη χειρουργική επέμβαση. Στη χειρουργική ομάδα άνηκε και ο Bartley P. Griffith, ο οποίος έπρεπε να αναπτύξει την τεχνική προσαρμογής της ανατομίας της καρδιάς του χοίρου στο ανθρώπινο αγγειακό σύστημα. Έτσι, η χειρουργική αυτή παρέμβαση αποτελεί ένα τριπλό πείραμα, αφού δοκιμάζεται η βιωσιμότητα μιας γενετικά τροποποιημένης καρδιάς χοίρου, ένα νέο φάρμακο κατά της απόρριψης και η χειρουργική τεχνική προσαρμογής καρδιάς χοίρου σε άνθρωπο.
Ο FDA (Food and Drug Administration) ή αλλιώς η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α., έδωσε στις 30 Δεκέμβρη άδεια χρήσης έκτακτης ανάγκης για τη διαδικασία με βάση το πρόγραμμα παρηγορητικής τους. Η έγκριση αυτής της πειραματικής διαδικασίας βασίστηκε κυρίως στο γεγονός ότι ο ασθενής έπασχε από καρδιακή αρρυθμία τελικού σταδίου και τον κρατούσε στη ζωή ένα μηχάνημα. Οι θεραπευτικές επιλογές είχαν εξαντληθεί και δεν ήταν υποψήφιος για ανθρώπινο δότη, επομένως, οι μόνες επιλογές του ήταν η πειραματική διαδικασία ή ο θάνατος. Τι μπορεί, όμως, να σημαίνει η ενδεχόμενη επιτυχία της θεραπείας αυτής για το μέλλον των ξενομοσχευμάτων;
Η έρευνα αυτή πραγματοποιείται επειδή υπάρχει μεγάλη ανεκπλήρωτη ανάγκη για μεταμοσχεύσεις οργάνων. Μόνο στις Η.Π.Α., περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι βρίσκονται στη λίστα αναμονής για ένα όργανο και 17 από αυτούς πεθαίνουν κάθε μέρα, πριν προλάβουν να λάβουν το μόσχευμα που χρειάζονται. Επομένως, η δυνατότητα δημιουργίας και ανάπτυξης οργάνων, θα άλλαζε τα δεδομένα. Από όλες τις δυνατότητες, όπως μηχανικές καρδιές, 3D εκτυπωμένα όργανα και κλωνοποίηση, αυτή που φαίνεται να έχει τις μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας είναι η τεχνολογία της βιο-μηχανικής των μη ανθρώπινων δωρητών. Η τεχνολογία αυτή, βέβαια, είναι ακόμη πολύ πειραματική, οι εξελίξεις όμως έρχονται με ταχύ ρυθμό και αναμένονται ακόμα πιο περίτεχνα κατασκευασμένα μη ανθρώπινα όργανα στο μέλλον, τα οποία μπορεί να φτάσουν σε σημείο να είναι καλύτερα από αυτά των ανθρώπινων δωρητών.
Η τεχνολογία αυτή βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο και απέχει πολύ από την ευρεία χρήση της. Με την εδραίωσή της, όμως, πιθανότατα θα υπάρξουν αντιδράσεις από συγκεκριμένες ιδεολογικές ομάδες ατόμων. Κάποιοι θα αμφισβητήσουν την ηθική της καλλιέργειας ζώων, όμως ήδη καλλιεργούνται κάθε χρόνο πάνω από 100 εκατομμύρια χοίροι, οι οποίοι πρόκειται να σφαχτούν για τροφή. Κάποιοι άλλοι θα θεωρήσουν ότι παραβιάζεται κάποιος φυσικός κώδικας. Μόλις, όμως, τα ξενομοσχεύματα αρχίσουν να σώζουν, κυριολεκτικά, ζωές, η ζήτηση για την τεχνολογία αυτή θα κατακλύσει την κριτική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- D. Kotz (2022) University of Maryland School of Medicine Faculty Scientists and Clinicians Perform Historic First Successful Transplant of Porcine Heart into Adult Human with End-Stage Heart Disease, medschool.umaryland.edu. Διαθέσιμο εδώ
- S. Novella (2022) Breakthrough Heart Xenotransplantion from Pig, sciencebasedmedicine.org. Διαθέσιμο εδώ
- Doctors transplant a genetically modified pig heart into a human for the 1st time, npr.org (2022). Διαθέσιμο εδώ
