Της Δήμητρας Στρόμπολα,
Στην πορεία της ζωής μας ένας από τους βασικούς μας στόχους, όπως συχνά μας υπενθυμίζουν, είναι να προσπαθήσουμε να είμαστε πολίτες του κόσμου. Τι σημαίνει αυτό; Ο πολίτης του κόσμου δεν ενδιαφέρεται μόνο για την τοπική κοινωνία του, για την γειτονιά του, για την πόλη του, για την χώρα του, άλλα προσπαθεί και έχει τη διάθεση να μάθει για το τι συμβαίνει στον κόσμο μας.
Σίγουρα όλοι μας κάποια στιγμή θα έχουμε προβληματιστεί για τον κόσμο μας. Ειδικότερα, αναφέρομαι στο πόσο μικροί μπορεί να νιώσουμε σε αυτόν τον κόσμο που φιλοξενεί δισεκατομμύρια οργανισμούς. Κάποιοι πιο ονειροπόλοι ίσως να πηγαίνουν και πιο πέρα τη σκέψη τους κοιτώντας τα άστρα και να προβληματίζονται για την απεραντοσύνη του σύμπαντος. Μέσα σε όλο αυτό το χάος – χωρίς να δίνεται αρνητική χροιά στη λέξη – είναι αναπόφευκτο ο καθένας να βρίσκεται στην άβολη θέση να αναρωτιέται για τον σκοπό της ύπαρξης του, εάν έχουν σημασία εν τέλει η πράξεις του και πόσο εφήμερα είναι τα πράγματα και οι καταστάσεις.
Και κάπου εδώ έρχεται η θεωρία του «φαινομένου της πεταλούδας», όπως έχει ονομαστεί στη θεωρία του Χάους. Σύμφωνα με αυτό, φαινομενικά ασήμαντες αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν τεράστιες αποκλίσεις στην εξέλιξη των πραγμάτων, δημιουργώντας μία τελείως διαφορετική πραγματικότητα, όπως ακριβώς μία πεταλούδα που χτυπάει τα φτερά της στην Ασία μπορεί να δημιουργήσει έναν τυφώνα στη Βόρεια Αμερική. Μικρές αλλαγές, οριακές, μπορεί να προκαλέσουν δραστικές μη προσδοκώμενες μεταβολές. Σαφέστατα σε πολλούς, εκ πρώτης όψεως, κάτι τέτοιο φαντάζει πολύ υπερβολικό και ίσως είναι. Μας κάνει όμως να προβληματιστούμε για την θέση των πράξεων μας και την ηθική μας ευθύνη. Να σκεφτούμε πώς η συμπεριφορά μας μπορεί να επιφέρει ένα ντόμινο άλλων καταστάσεων. Και ίσως λίγο να μας προσφέρει μία ανακούφιση στα «υπαρξιακά μας», όπως θα λέγαμε.
Όλοι αυτοί οι προβληματισμοί δεν είναι άκαρποι. Συγκεκριμένα, είναι χρήσιμο να προβληματιστούμε για την επίδραση που έχουμε ως πολίτες όχι μόνο του έθνους μας αλλά και του κόσμου. Ειδικότερα, πλέον με το διαδίκτυο και την παγκοσμιοποίηση μπορούμε να είμαστε πλήρως συνδεδεμένοι και ενημερωμένοι για κάθε συμβάν σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη. Και κάπως έτσι η μοναξιά που μπορεί να νιώθουμε τείνει να μειώνεται και οι ορίζοντες μας να διευρύνονται. Δεν έχουμε τη δικαιολογία να πούμε ότι οι πράξεις μας δεν μπορούν να επηρεάσουν κάποιον άλλον. Οι επιλογές μας συνεχώς επηρεάζουν κάποιον άλλον. Ακόμη και μία επίσκεψη για παράδειγμα σε ένα προφίλ στο Instagram επηρεάζει την εταιρεία που επισκέπτεσαι, την εταιρεία της εφαρμογής και πάρα πολλούς ανθρώπους που δουλεύουν πίσω από αυτή. Μια κοινοποίηση και δραστηριοποίηση για μία είδηση επηρεάζει όλο το πιθανό κοινό που θα τη δει και μπορεί να ανακυκλώσει τον προβληματισμό. Βέβαια, πάνω σε αυτά κάποιος θα μπορούσε να αντιλέξει: Μήπως όμως η σημασία είναι στις πράξεις που κάνουμε στην πραγματική ζωή και τα «κλικ» παραμένουν εικονικά χωρίς να προσφέρουν ουσιαστικό αντίκτυπο σε ένα πιθανό πρόβλημα;
Η διάδραση του εικονικού κόσμου με τον πραγματικό είναι άμεση. Φυσικά και τα «κλικ» μόνα τους δεν θα μπορούσαν να καθορίσουν την πραγματικότητα. Δεν μπορούμε, όμως, να αγνοήσουμε πόση δύναμη πλέον μπορεί να έχει ένας «πολίτης του διαδικτύου». Με το διαδίκτυο ενθαρρύνεται ο κόσμος να βγει από το κουκούλι της πεταλούδας και να εκφραστεί, να πει τη γνώμη του ή και να καταγγείλει ένα συμβάν. Και εκεί που μπορεί να ένιωθε αδύναμος, ξαφνικά λόγω της μεγάλης στήριξης του κόσμου, να αποκτήσει ισχύ και επιρροή και πιθανότατα να διεκδικήσει κάποια δικαιώματα του. Φαίνεται έτσι πως οι δύο κόσμοι είναι αλληλένδετοι. Ακόμη και το γεγονός ότι ανοίγονται συζητήσεις για καίρια ζητήματα είναι σημαντικό, γιατί μέσα από τις συζητήσεις μπορεί σταδιακά να γίνουν βήματα και στην πραγματική ζωή. Έτσι, καταλήγοντας στον αρχική μας σκέψη για τον εφήμερο χαρακτήρα της ζωής μας, ο άνθρωπος μέσω του διαδικτύου μπορεί να βρει έρεισμα στους προβληματισμούς του και να αρχίσει να πορεύεται με τη λογική ότι οι πράξεις του έχουν σημασία και να επιδιώκει το καλύτερο για τον ίδιο, για τον κόσμο που ζει και για τον κόσμο που θα αφήσει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Το φαινόμενο της πεταλούδας, planitikos.gr, διαθέσιμο εδώ
