Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Το 2021 ήταν η χρονιά που οι πολίτες όλου του κόσμου αισθάνθηκαν περισσότερο κοντά παρά ποτέ. Δυστυχώς, η αιτία ήταν η παγκόσμια πανδημική απειλή: Ο ιός Covid-19 συνέχισε να αφήνει στο διάβα του θάνατο, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και μια γενικευμένη ανασφάλεια. Το ότι αυτό συνέβη σε παγκόσμια κλίμακα συνετέλεσε στη συνειδητοποίηση της ιλιγγιώδους ταχύτητας της αλληλεπίδρασης που επικρατεί πλέον στον πλανήτη μας με τα θετικά και τα αρνητικά που αυτή συνεπάγεται. Οι σχέσεις μεταξύ κρατών και διεθνών οργανισμών δεν έπαψαν να είναι περίπλοκες, πλην όμως εντάχθηκαν στο πλαίσιο που έθετε βίαια η πανδημία.
Στόχος κάθε κράτους που δρα στη διεθνή σκακιέρα οφείλει να είναι η προαγωγή των εθνικών του συμφερόντων διά της κατά το δυνατόν αύξησης της ισχύος του και της εξασθένισης, αν όχι εξάλειψης, των απειλών που αντιμετωπίζει. Το τι συνιστά βεβαίως εθνικό συμφέρον και το κατά πόσο και πώς μία κυβέρνηση το υπηρετεί είναι μεγάλη ιστορία. Άλλοτε υπάρχει και άλλοτε εφευρίσκεται. Πότε είναι ξεκάθαρο και πότε προϊόν κεκαλυμμένων διεργασιών. Κάποιες φορές υπηρετείται και άλλες υπονομεύεται.
Σε ένα γενικό πλαίσιο, η Ελλάδα εξέρχεται του 2021, όπως εισήλθε σε αυτό: Με θετικά αποτελέσματα, εμμένοντα προβλήματα, αλλά και με σημαντικές εκκρεμότητες. Εκκινώντας από το κεντρικό ζήτημα, τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης και της προέκτασης που αυτή λαμβάνει όχι μόνο στο εσωτερικό της ελληνικής επικράτειας, αλλά και στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας. Το πρόσημο είναι θετικό, παρά τα λάθη και τις παλινωδίες της Κυβέρνησης Μητσοτάκη. Τούτο αποδεικνύεται από την επιλογή μεγάλου αριθμού τουριστών να επισκεφτούν τη χώρα μας, παρά τα εναπομείναντα περιοριστικά μέτρα που, κατά περιπτώσεις, κορυφώθηκαν με κατά τόπους επιβολή mini lockdown. Το κατά πόσο η στρατηγική προσέλκυσης πόρων στη λεγομένη «βαριά βιομηχανία» της χώρας επηρέασε αρνητικά την πορεία της πανδημίας στο καθαρά υγειονομικό σκέλος είναι ζήτημα προς συζήτηση, η οποία θα μπορούσε να καταλήξει και στην απόδοση πολιτικών ευθυνών, στο εσωτερικό. Ωστόσο, όλοι όσοι διαθέτουν στοιχειώδη κρίση συμφωνούν για την ανάγκη οικονομικής ανάσας που είχε η Ελλάδα και εν τέλει την πήρε από το εξωτερικό.
Έτερο μείζον ζήτημα που ταλανίζει τη χώρα τα τελευταία χρόνια, είναι το μεταναστευτικό-προσφυγικό. Την ώρα που οι ροές είχαν μειωθεί σημαντικά, ήρθε η αλλαγή καθεστώτος στο Αφγανιστάν. Όσο και αν ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden, διακήρυσσε την επιστροφή της Υπερδύναμης στον ρόλο που διαδραμάτιζε πριν ακολουθηθεί η ιδιότυπη απομονωτική πολιτική του Donald Trump, η βεβιασμένη, προχειροσχεδιασμένη απόσυρση των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων από τη συγκεκριμένη περιοχή προκαλεί δυσοίωνες προβλέψεις που αφορούν και την Ελλάδα.
Πολλοί μιλούν για νέα μεταναστευτικά κύματα, αποτελούμενα από αντιφρονούντες στο νέο καθεστώς των Ταλιμπάν, που θα μπορούσαν να εργαλοιοποιηθούν από την Τουρκία ως μοχλός πίεσης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για την προώθηση των συμφερόντων της. Η υβριδική επίθεση εναντίον των ελληνικών χερσαίων συνόρων του Έβρου έχει αποδείξει ότι ο Recep Tayyip Erdoğan μπορεί να φτάσει στα άκρα, ενώ τα χρόνια προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων συνεχίζουν να υφίστανται. Ακόμη, ο τρόπος με τον οποίο οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν, μετά από έναν μακροχρόνιο πόλεμο που τελικώς έληξε με ήττα τους από το αιμοσταγές Ισλάμ, έδειξε τα πεπερασμένα όρια των δυνατοτήτων αμερικανικής παρεμβατικότητας, εκπέμποντας μήνυμα αδυναμίας του Δυτικού κόσμου εν συνόλω, κάτι που επηρεάζει και τη χώρα μας ως μέλος του.
Έχοντας όλα αυτά κατά νου, η Ελλάδα προχώρησε σε συμμαχίες εκτός του στενά ευρωπαϊκού-ενωσιακού πλαισίου, με την υπογραφή της πενταετούς Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας με τις ΗΠΑ, τη συμφωνία «3+1», όπου οι ΗΠΑ στηρίζουν τους μεσογειακούς συμμάχους Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ και τη στρατιωτική εταιρική σχέση συνεργασίας σε άμυνα και ασφάλεια με τη Γαλλία. Η τελευταία προβλέπει αμοιβαία συνδρομή, ακόμα και σε περίπτωση απειλής από τρίτη χώρα που ανήκει στο ΝΑΤΟ, με την παράλληλη ενίσχυση των ελληνικών δυνάμεων με γαλλικής τεχνολογίας όπλα. Ως σημαντικές, επίσης, σημειώνονται και οι συμμαχίες με την Αίγυπτο.
Το πρόσημο, λοιπόν, είναι θετικό για την ελληνική διπλωματία και την ελληνική εξωτερική πολιτική για το 2021. Από εκεί και πέρα, οφείλουμε να βρισκόμαστε σε κατάσταση διαρκούς επαγρύπνησης για τις δυναμικές αλλαγές που συντελούνται με ιλιγγιώδεις ταχύτητες.
