Του Τάσου Γρηγοριάδη,
1876: Το 1ο Σύνταγμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (“Kanûn-ı Esâsî”-«Βασικός Νόμος») τίθεται επισήμως σε εφαρμογή. Κατά τον 19ο αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία διένυε μια περίοδο ευρείας και ταχύτατης αποδόμησης. Οι Άγγλο-Γάλλοι, φοβούμενοι την προς Μεσόγειο Ρωσική επέκταση, στήριζαν τους Οθωμανούς, υπηρετώντας ταυτοχρόνως τα συμφέροντά τους. Προϋπόθεση, ωστόσο, για τη «χείρα βοηθείας» των δυτικών υπήρξαν οι μεταρρυθμίσεις στην παρωχημένη αυτοκρατορία. Η περίοδος “Tanzimat” («Κανονισμός» 1839-1876) έκανε την αρχή, ώστε να αλλάξει η δομή της αυτοκρατορίας. Εντούτοις, το Σύνταγμα (αποδυνάμωση του σουλτανικού θεσμού) αποτελούσε «γόρδιο δεσμό» που οι Σουλτάνοι προσπαθούσαν με τεχνάσματα να αποφύγουν. Εν συνεχεία, με τον θάνατο του Σουλτάνου Abdülaziz (Μάϊος 1876), διάδοχός του ορίστηκε ο Μουράτ Ε’. Ο ίδιος, κατέχοντας Γαλλική επιρροή-σκέψη, διόρισε ως σύμβουλό του τον μεταρρυθμιστή-γραφειοκράτη Midhat Paşa. Μετέπειτα, ανατέθηκε η γραφή του Συντάγματος στον διανοούμενο Namık Kemal. Ακολούθως (Αύγουστος 1876), η βασιλική αυλή, καθαίρεσε τον Μουράτ με την κατηγορία ότι έπασχε από ψυχική διαταραχή. Στην εξουσία ανελίχθηκε ο περιβόητος Abdülhamid II, ο οποίος αναγκάστηκε αρχικά να συμβιβαστεί με τις μεταρρυθμίσεις. Τον Δεκέμβριο, ξεκινά η Α’ Συνταγματική Περίοδος της Αυτοκρατορίας, που θα τερματιστεί επίσημα τον Φεβρουάριο του 1878. Τότε Abdülhamid «πάγωσε» το Σύνταγμα, συγκεντρώνοντας την εξουσία (έως τη Νεοτουρκική Επανάσταση του 1908) με πρόσχημα τον εξελισσόμενο Ρώσο-Τουρκικό Πόλεμο (1877-78). Καταληκτικά, μεταξύ άλλων, το Σύνταγμα προέβλεπε τη δημιουργία Γερουσίας (επιλεγμένη από τον Σουλτάνο), αλλά και Κοινοβουλίου (στελεχωμένου με εθνικές εκλογές).
1916: Λαμβάνει χώρα η Μάχη της Μαγδάμπα στη Χερσόνησο του Σινά, στο πλαίσιο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η επονομαζόμενη «Αιγυπτιακή Εκστρατευτική Δύναμη» των Βρετανών κατέλαβε αμαχητί την 21η Δεκεμβρίου την -εγκαταλελειμμένη- οθωμανική παράκτια πόλη, El Arish. Αργότερα, ανιχνεύθηκε ότι η τοπική φρουρά της όασης της Μαγδάμπα (στα 40χλμ. προς την ενδοχώρα) δεν είχε υποχωρήσει. Άμεσα, αποφασίστηκε να σταλούν εκεί έφιππες δυνάμεις (Αυστραλοί-Νεοζηλανδοί), ταξιαρχία καμηλών, αλλά και πεζικό (Σκωτσέζοι). Τα ξημερώματα της 23ης Δεκεμβρίου, έχοντας εκστρατεύσει στην έρημο, οι βρετανικές δυνάμεις κατέφθασαν στο πέριξ της Μαγδάμπα. Οι Οθωμανοί αριθμούσαν περίπου 1.400 άντρες, με επικεφαλής τον Kadir Bey, ενώ είχαν κατασκευάσει 5 αμυντικές οχυρώσεις. Το πρωί, ο Βρετανός επικεφαλής Sir Henry Chauvel, διέταξε επίθεση που, όμως, προοδευτικά κατέληξε σε αδιέξοδο. Έχοντας έλλειψη σε βαρύ οπλισμό και ύδρευση, κατά τις 15:00 διατάχθηκε γενική υποχώρηση. Ωστόσο, μερίδα του στρατεύματος αγνόησε τη διαταγή και εντός ολίγου, κατέλαβε την οχύρωση νο.2. Στη συνέχεια, η υποχώρηση ανακαλέστηκε, καθώς η πλάστιγγα έγειρε πλέον υπέρ των Βρετανών. Στις 16:30, η πόλη είχε κατοχυρωθεί και η συντριπτική πλειονότητα των αντιπάλων είχε αιχμαλωτιστεί (1.282). Επιπροσθέτως, οι Οθωμανοί υπέστησαν 97 θανάτους και 300 τραυματισμούς, έναντι 22 νεκρών και 121 τραυματισμένων Βρετανών. Εν κατακλείδι, η νίκη στη Μαγδάμπα ήταν καθοριστικής σημασίας για τη συνέχεια της εκστρατείας της «Αντάντ», στο Σινά και τη Μέση Ανατολή γενικότερα.
1948: Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Hideki Tojo, μαζί με άλλους 6 υψηλόβαθμους, εκτελούνται για τα εγκλήματα πολέμου που διατέλεσαν. Μετά τη ρίψη των ατομικών βομβών (Αύγουστος 1945), η κατεστραμμένη Ιαπωνία, προσπαθούσε σταδιακά να σταθεί στα πόδια της. Μετέπειτα, αφότου είχαν προηγηθεί συλλήψεις, τον Μάϊο του 1946, ξεκίνησε η δίκη 25 ηγετικών Ιαπωνικών προσωπικοτήτων. Κατηγορούνταν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, όπως συστηματική γενοκτονία κυρίως Κινεζικών πληθυσμών, αλλά και αδικήματα κατά Κορεατών, Μογγόλων, Ρώσων και Αμερικανών. Θεωρείται πάντως, ότι αρκετά ένοχα στελέχη δεν καλέστηκαν να απολογηθούν, ωστόσο σε άλλες δίκες, επιπλέον 5000 κατηγορήθηκαν και 900 εκτελέστηκαν. Παρ’ όλα αυτά, το ad hoc διεθνές δικαστήριο συνεδρίασε κανονικά στο Τόκιο. Εν καιρώ, όλοι οι κατηγορούμενοι βρέθηκαν ένοχοι, με τη σύμφωνη γνώμη της πλειονότητας της κοινής γνώμης. Επτά εξ αυτών καταδικάστηκαν σε θάνατο, δεκαέξι σε ισόβια κάθειρξη και οι άλλοι δύο σε βραχύτερη ποινή. Ο Tojo, βρέθηκε ένοχος για τέλεση επιθετικού πολέμου εκτός των αρχών του διεθνούς δικαίου, για απάνθρωπη μεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου κ.α. Τελικά, στις 23 Δεκεμβρίου του 1946, οι 7 εγκληματίες απαγχονίστηκαν στην φυλακή “Sugamo”. Τα λείψανα του Tojo όπως και αυτά 2 εκ. Ιαπώνων θυμάτων και εγκληματιών, θάφτηκαν στο ιερό Yasukuni. Το κτίσμα αυτό κατεδαφίστηκε αργότερα και στη θέση του τοποθετήθηκε μια πλάκα που αναγράφει χαρακτηριστικά: «Προσευχηθείτε για αιώνια ειρήνη».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The First Ottoman Constitution and the First Parliament (I. Meşrutiyet), The Grand National Assembly of Turkey, διαθέσιμο εδώ
- First Constitutional Era (Ottoman Empire), Academic, διαθέσιμο εδώ
- We remember: The Ottoman Empire’s First Constitution, established 140 years ago, T-Vine, διαθέσιμο εδώ
- World War I: Battle of Magdhaba, Thought Co., διαθέσιμο εδώ
- Sinai Campaign – Page 5, New Zealand History, διαθέσιμο εδώ
- Battle of Magdhaba, Stories Preschool, διαθέσιμο εδώ
- Japanese war criminals hanged in Tokyo, History, διαθέσιμο εδώ
- Tojo Hideki Executed, History Today, διιαθέσιμο εδώ
- Dec. 23, 1948: Japan’s Wartime Leader Is Executed, ABA Journal, διαθέσιμο εδώ
