Της Μαρίας Κελεπούρη,
Μια συλλογή ποιημάτων που ταξίδεψε από την άλλη άκρη του Ατλαντικού για να χαρίσει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το αισθαντικό ύφος της δημιουργού της. Το ύφος δεν θα μπορούσε να αγγίξει την ελληνική γλώσσα, δίχως την προσεκτική μετάφραση του Πάνου Νιαβή. Πρόκειται για τη συλλογή No me olviden, που διατίθεται από τις Εκδόσεις Παρουσία, η οποία περιλαμβάνει τριάντα επιλεγμένα ποιήματα από το συνολικό έργο της ποιήτριας, ικανά να καλωσορίσουν τον αναγνώστη στον λυρικό της κόσμο και να του παρουσιάσουν την ποιητική και ανθρώπινη υπόσταση της Αλφονσίνα Στόρνι.
Η Αργεντίνα ποιήτρια μάς επιτρέπει να τη γνωρίσουμε μέσα από τους στίχους της. Να γνωρίσουμε τη δυναμικότητά της, τη στάση ζωής της για τη χειραφέτηση των γυναικών, μα κι εκείνες τις αλλοτινές στιγμές που οι αμφιβολίες αγκάλιαζαν την ανεξαρτησία της, παρασύροντάς τη στη μελαγχολία. Η ίδια, αν και άφησε την τελευταία της πνοή αναγνωρισμένη για το έργο της, ίσως τελικά να ένιωθε πληγωμένη λόγω της ασθένειας, που υπήρξε και η αφορμή για την αυτοχειρία της. Η Αλφονσίνα καταδύθηκε στα βάθη της θάλασσας και εκείνα την κράτησαν κοντά τους, γιατί αγάπησαν τη ψυχή που γενναιόδωρα τους πρόσφερε.
Η είσοδός της στον χώρο της λογοτεχνίας συμπίπτει με την πρόσληψή της ως δασκάλα σε Δημοτικό Σχολείο. Είναι η έναρξη μιας περιόδου, που απείχε κατά πολύ από το παρελθόν της, εφόσον πια τα ποιήματά της δημοσιεύονται σε λογοτεχνικά περιοδικά, κερδίζοντας όχι μόνο τη δημοφιλία, αλλά και την κριτική. Το έργο της Στόρνι αμφισβητήθηκε ανά περιόδους είτε γιατί οι συναισθηματικές αποτυπώσεις της ψυχής της χλευάστηκαν ως μελοδραματικές είτε επειδή το ύφος της θεωρούνταν ανυπότακτο για την πραγματικότητα που η συντηρητική κοινωνία είχε επιβάλλει. Όμως, η ίδια κατάφερε να διοχετεύσει τη φωνή της μέσα από τα ποιήματά της, ανοίγοντας τον μοντερνιστικό δρόμο της τέχνης και των γυναικείων δικαιωμάτων.
Ποιήματα στα οποία η ορμή παλεύει να κυριεύσει τους δισταγμούς, ενώ η φύση προσφέρεται ως καταφύγιο, όπου θα κουρνιάσει η πετούμενη ψυχή της για να λυτρωθεί έστω εφήμερα και τελικά να αποδημήσει για τη γαλάζια χώρα. Το άχθος της μοναξιάς που πάντα τη συντροφεύει, δεν συγκρούεται με τον λυρισμό, αντιθέτως αλληλοσυμπληρώνεται με εκείνον, ο οποίος δειλά φανερώνεται μέσα απ’ την αντιπαράθεση της αναζήτησης του έρωτα και της αποδοχής της μοναξιάς. Κάθε προσπάθεια συμφιλίωσης με την πραγματικότητα υπονομεύεται από τις αναγεννήσεις της ελπίδας. Αυτές είναι δύο από τις έννοιες που αντιπαραβάλλονται συνεχώς, αποκρυπτογραφώντας κάθε απόχρωση της γυναικείας ιδιοσυγκρασίας.
Όμως, η Αλφονσίνα δεν κρύβει τις σκέψεις της. Τις μοιράζεται ανοιχτά δίχως να φοβάται την αντίδραση μιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας που παραμένει πιστή σε στερεότυπα που έχουν ριζωθεί γενιές πριν. Μεταμορφώνει την αθωότητα σε επιθετική άμυνα. Μπορεί ο έρωτας να προβάλλεται κάποιες φορές ως από μηχανής θεός που θα ανθίσει την καρδιά, ωστόσο, οι καρποί μιας ψυχικής ευδαιμονίας θα φανούν μόνο με τον έλεγχο του εαυτού και τη διεκδίκηση των επιθυμιών του. Έτσι, η Στόρνι παρουσιάζεται ως μια φεμινιστική φιγούρα, που όχι μόνο παρακινεί και προκαλεί τις γυναίκες της εποχής της να εκφράζονται ελεύθερα, αλλά απεκδύει τις εσωτερικές και εξωτερικές τους ανάγκες από κάθε αίσθημα υποκριτικής ντροπής.
Η Αλφονσίνα εμπνέεται από τα συναισθήματά της και από τη ζωή. Άλλωστε, τις περισσότερες φορές μια σκέψη της ή ένα βίωμά της αποτελεί το έναυσμα, που στη συνέχεια διανθίζεται με τον ελεύθερο στίχο και τη γοητευτικά αποκαλυπτική ξεδίπλωσή του, στοιχεία που ολοκληρώνουν το ποίημα. Ίσως να μην ήταν η φύση ή το όνειρο, αλλά οι στίχοι που λύτρωναν την ύπαρξή της. Γιατί τελικά αν το σκεφτεί κανείς, τα όνειρα και η υπομονετική αναμονή για την πραγματοποίησή τους δεν είναι τίποτε άλλο από προσωπικές μας κατασκευασμένες πλάνες, για να ξεγελάσουμε τις φιλοδοξίες μας.
Απάντηση σε μια τέτοια ανικανοποίητη φύση είναι η βαθιά γενναία επιλογή του αυτοκαθορισμού. Απαιτεί ωριμότητα και ταπεινότητα, καθώς συνεπάγεται τη συνειδητοποίηση της θέσης που έχει το φθαρτό ανθρώπινο ον απέναντι στη φύση. Η Αλφονσίνα δεν μεμψιμοιρεί για όσα την πλήγωσαν ή για όποιους την αμφισβήτησαν. Ούτε για εκείνους που εξάντλησαν το απόθεμα της ψυχής της. Γράφει μόνο όσα οι άλλοι δίσταζαν να παραδεχτούν, βρίσκοντας και προσφέροντας ταυτόχρονα παρηγοριά με τους στίχους της. Κι αυτό αποδεικνύεται με το τραγούδι που ολοκληρώνει τη συλλογή, αφιερωμένο σ’ εκείνη, ως ένας γλυκός, νοσταλγικός αποχαιρετισμός, που δεν θα επιτρέψει τη λησμονιά της.
Δεν θα σε ξεχάσουμε, Αλφονσίνα. Κι αν σου απευθύνομαι με το μικρό σου, παρόλο που αυτή ήταν η πρώτη μας συνάντηση, είναι γιατί μέσα από σένα είδα κάθε γυναίκα. Είδα τη χαρά του έρωτα να εναλλάσσεται με τον φόβο της φυγής του. Με τη μαγική επίγευση από ψήγματα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας και τη νεανική ορμή της, τα έργα της οποίας, η ίδια κάποτε αποκήρυξε, η Αλφονσίνα Στόρνι μίλησε για τη δική της ψυχή, αντιπροσωπεύοντας, όμως, τις ψυχές πολλών. Κι αν πρέπει να περιγράψουμε την ποίησή της με «Δύο λέξεις», όπως αυτές που τής ψιθύρισαν σ’ ένα από τα ποιήματά της, αυτές ίσως θα ήταν: αισθαντικά αληθινή.
