Της Ιωάννας Σάντα,
Οι ρίζες της έμφυλης βίας δεν διαφέρουν δραματικά από χώρα σε χώρα και από πολιτισμό σε πολιτισμό. Η συχνότητα, το νομικό πλαίσιο καθώς και οι τρόποι αντιμετώπισης (όπου υπάρχουν), διαμορφώνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κοινωνικού φαινομένου.
Στην περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών, σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί από το Γραφείο Δικαιοσύνης (Bureau of Justice), για το έτος 2008, γυναίκες σε ποσοστό περίπου 4,3% δέχτηκαν κακοποιητική συμπεριφορά χωρίς να επέλθει θάνατος από σύντροφό τους πρώην ή νυν, ενώ το ίδιο ποσοστό ανέρχεται στο 0,8% για τους άντρες. Αναλυτικότερα, περίπου 552.000 κορίτσια και γυναίκες άνω των 12 ετών βίωσαν έστω και μία μορφή μη θανατηφόρας έμφυλης βίας από πρώην ή νυν σύντροφο, ενώ ο αριθμός των κακοποιημένων αντρών κατά την ίδια περίοδο ανέρχεται στους 101.000. Ακόμα, η ίδια έρευνα έδειξε ότι οι γυναίκες άνω των 18 βιώνουν σε μεγαλύτερα ποσοστά έμφυλη βία σε σχέση με κορίτσια μεταξύ 12 και 17 ετών.
Παράλληλα σε μία ακόμα έρευνα, αυτήn τη φορά από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), τα ευρήματα έδειξαν ότι 1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 7 άντρες έχει αναφέρει ψυχολογική βία από σύντροφο πρώην ή νυν, eνώ 1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 12 άνδρες έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση από πρώην ή νυν σύντροφο. Επίσης, το ποσοστό των θυμάτων που έχουν δηλώσει ότι έχουν βιώσει παρενόχληση και παρακολούθηση από πρώην ή νυν σύντροφο, το γνωστό “stalking”, ανέρχεται στο 10% για τις γυναίκες και στο 2% για τους άντρες. Τα ευρήματα, λοιπόν, μας επιβεβαιώνουν για ακόμη μία φορά πως η έμφυλη βία είναι κυρίως γένους θηλυκού σε όλες τις εκφάνσεις της και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης από τους θεσμούς των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας συναντάται στα εγκλήματα που βασίζονται στο φύλο με θύματα, ως επί το πλείστον, γυναίκες· με πιο απλά λόγια, στις δολοφονίες γυναικών, επειδή είναι γυναίκες. Το κοινωνικό αυτό πρόβλημα είναι γνωστό με τον όρο «γυναικοκτονία», όρος που στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι σαφής, αλλά εξετάζεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο μέσα από την παρακολούθηση των δολοφονιών που προέρχονται από ενδοοικογενειακή βία, την οποία ο νόμος θεωρεί ως εθνικό έγκλημα. Παρόλα αυτά, δεν φαίνεται αυτό να είναι αρκετό για τις Η.Π.Α., οι οποίες έχουν μεγάλα ποσοστά δολοφονημένων γυναικών. Ακόμα, μην ξεχνάμε ότι τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) όσο και τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) εδώ και χρόνια έχουν ονομάσει και ορίσει το κοινωνικό αυτό φαινόμενο που ταλανίζει όλη την υφήλιο, κάτι που θα έπρεπε να αναλογιστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες, μία χώρα συνυφασμένη με την πρόοδο.
Εκτός αυτού, τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν την επιτακτική ανάγκη αναγνώρισης του όρου τόσο σε νομικό όσο και σε κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με ευρήματα του FBI, στο 92% των δολοφονιών που το θύμα ήταν γυναίκα, ο δράστης ήταν γνώριμος προς αυτές άντρας. Μάλιστα, το αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι το 63% εξ αυτών δολοφονήθηκαν από πρώην ή νυν σύζυγο ή σύντροφο. Εν αντιθέσει με τα ποσοστά στις δολοφονίες αντρών που εκεί επικρατούν τελείως διαφορετικές συνθήκες, αναλυτικότερα τα 3/4 των φόνων προέρχονταν από άντρα σε άντρα, ενώ μόνο το 1/4 εξ αυτών προήλθαν από γνώριμο προς το θύμα δράστη. Επίσης, όπως αναφέρεται στον πίνακα δεδομένων της Statista, η οποία μελετάει τις δολοφονίες γυναικών ανά Πολιτεία, για το 2019 η Πολιτεία του Τέξας ήταν η πρώτη Πολιτεία σε ανθρωποκτονίες γυναικών με αριθμό 200 γυναίκες, ενώ δεύτερη ήταν η Καλιφόρνια με 199, καταδεικνύοντας τη σοβαρότητα του προβλήματος ανά Πολιτεία.
Παρόλο που δεν έχουν υπάρξει ακόμη τα ακριβή στατιστικά και οι έρευνες για τα έτη 2020-2021, οι μελετητές εικάζουν ότι το κοινωνικό πρόβλημα της έμφυλης βίας θα έχει ενταθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας στις Η.Π.Α. και ιδιαίτερα τις περιόδους των lockdown, γεγονός που αποκαλύπτει τον σημαντικό ρόλο που παίζει τόσο το ψυχολογικό όσο και το οικονομικό κομμάτι στο πρόβλημα αυτό. Βέβαια, οι διάφοροι κοινωνικοί παράμετροι, όπως η φυλή και η οικονομική κατάσταση, έχουν αναδειχθεί τόσο σε ποιοτικές όσο και σε ποσοτικές μελέτες, οι οποίες συγκεκριμένα δείχνουν ότι οι Αφρο-Αμερικανές και οι Ιθαγενείς Αμερικανές είναι συχνότερα αποδέκτες ακραίων κακοποιητικών συμπεριφορών από τους συντρόφους τους, ενώ γυναίκες που ζουν σε κακές οικονομικές συνθήκες είναι συνήθως άνεργες, έχοντας έτσι περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν έμφυλη βία από τους συντρόφους τους. Αν και οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες παίζουν —αναπόφευκτα και δυστυχώς— ρόλο, δεν πρέπει να ξεχνάμε, φυσικά, ότι κάθε γυναίκα ή άντρας μπορεί να πέσει θύμα έμφυλης βίας ανά πάσα στιγμή, ανεξαρτήτως φυλής ή κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω στοιχεία, είναι μάλλον αναγκαίο να αναγνωριστεί και να κατονομαστεί το κοινωνικό φαινόμενο των «γυναικοκτονιών» από την αμερικανική κοινωνία, ηγεσία και επιστημονική κοινότητα και να μη συνεχίζεται να κρύβεται το πρόβλημα πίσω από όρους, που αντί να το καταδεικνύουν, το γενικεύουν και το καμουφλάρουν. Παρόλα αυτά, πέρα από το φαινόμενο των γυναικοκτονιών, και οι υπόλοιπες μορφές έμφυλης βίας είναι εξίσου προβληματικές για την αμερικανική κοινωνία. Το ζήτημα βρίσκεται αφενός στο νομοθετικό πλαίσιο και στις πολιτικές πρόληψης που λαμβάνει η χώρα, δύο βασικοί τομείς οι οποίοι μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση και —γιατί όχι— στην εξάλειψη του προβλήματος και αφετέρου στις κρατικές δομές για τα θύματα έμφυλης βίας και τους τρόπους καταπολέμησης και αναδόμησης του τραύματος που έχει προκληθεί στις πάσχουσες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Violence Against Women in United States, National Organization for Women, Διαθέσιμο εδώ.
- Confronting Femicide in America, The Crime Report, Διαθέσιμο εδώ.
- Number of women murdered by men in single offender/single victim homicides in the United States in 2019, by state , Statista, Διαθέσιμο εδώ.
