Της Στέλλας Τσιαντά,
Η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες ή αλλιώς PTSD αποτελεί μια ψυχική διαταραχή και αναπτύσσεται σε παιδιά και ενήλικες που έχουν βιώσει ένα ακραίο εξωτερικό τραυματικό συμβάν – κάτι που βρίσκεται εκτός του εύρους της τυπικής ανθρώπινης εμπειρίας. Όσο πιο ακραία είναι η απειλή και το σοκ που προκαλείται από το τραυματικό συμβάν, τόσο πιο πιθανό είναι να προκύψει PTSD. Το άτομο μπορεί να έχει βιώσει το γεγονός ή να υπήρξε μάρτυρας του γεγονότος. Ως συνέπειες των ακραίων αυτών γεγονότων αποτελούν: η ανάπτυξη έντονου τρόμου, απόγνωσης και σε ορισμένες περιπτώσεις, όχι λίγες, σε βάθος χρόνου συγκεκριμένης ψυχοπαθολογίας, με προεξάρχοντα συμπτώματα, την αναβίωση του τραυματικού γεγονότος, την παθολογική αποφυγή ερεθισμάτων ανάκλησης, την ευερεθιστότητα, το άγχος και την κατάθλιψη.
Η εννοιολογική κατανόηση του ξεκίνησε από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου παρατηρήθηκε ότι οι στρατιώτες που συμμετείχαν στον πόλεμο, εμφάνιζαν συμπτώματα όπως κώφωση, απώλεια ομιλίας και συνείδησης. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η διαταραχή, η οποία ακόμη δεν είχε γίνει επιστημονικώς κατανοητή, ονομάστηκε ως «νεύρωση του πολέμου» ή «νευρική διαταραχή». Η συνειδητοποίηση από τον επιστημονικό κλάδο ότι πρόκειται για μία διαταραχή που έχει ως εκλυτικό παράγοντα ένα τραυματικό γεγονός, είχε ως εναρκτήρια ημερομηνία την δεκαετία του ’60. Πλέον, διαδεδομένη γνώση αποτελεί ότι η PTSD που δεν αντιμετωπίζεται ή αντιμετωπίζεται ανεπαρκώς, μπορεί να έχει εκτεταμένες καταστροφικές συνέπειες στην καθημερινή ζωή του θύματος, στις σχέσεις του με τα κοντινά του άτομα, στη ψυχική του υγεία και στην λειτουργικότητά του.
Όσον αφορά τη σημασία της στο δικαστήριο, η έγκυρη αξιολόγησή της συνεισφέρει σημαντικά στην κατανόηση αστικών και ποινικών δικαστικών υποθέσεων, με τις οποίες συνδέεται άμεσα. Συγκεκριμένα, η PTSD αποτελεί τη μόνη διαταραχή η οποία βασίζεται πάνω σε μία αιτία, αποκλειστικά, δηλαδή, σε ένα τραυματικό γεγονός, σε αντίθεση με άλλες διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, η οποία μπορεί να οφείλεται σε περισσότερα αίτια. Επομένως, η διάγνωσή της επικυρώνει ότι συνέβη ένα εξωτερικό και διακριτό τραυματικό γεγονός –κι όχι από ενδογενείς παράγοντες– για παράδειγμα υποθέσεις που αφορούν σεξουαλική, συναισθηματική και σωματική κακοποίηση, ενδοοικογενειακή βία, σοβαρές εργασιακές ασχολίες ή ατύχημα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, λειτουργεί επικουρικώς στην εκτίμηση του δικαστηρίου ως προς την κατανόηση ενός συμβάντος και στην υπέρβαση δικονομικών εμποδίων που αφορούν την αποζημίωση του ενάγοντος (π.χ. παθόντες σε ατυχήματα, αιτούντες ασύλου, εργαζόμενοι). Επιπροσθέτως, τα δικαστήρια έχουν συχνά αναγνωρίσει τη μαρτυρία η οποία συνδέεται άμεσα με την διαταραχή ως επιστημονικά αξιόπιστη. Εξάλλου, η PTSD έχει αναγνωριστεί από τα δευτεροβάθμια δικαστήρια στις δικαιοδοσίες των ΗΠΑ ως έγκυρη βάση για παραφροσύνη, απώλεια συνείδησης κι αυτοάμυνα, και η κατάθεση του θύματος και άλλων μαρτύρων για το τραυματικό γεγονός είναι σημαντική απόδειξη, κατά την οποία είναι αναγκαίο να εστιάζεται στην προσωπική εμπειρία του ατόμου, καθώς άτομα που εκτίθενται στο ίδιο γεγονός μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικές εμπειρίες.
Προς απόδειξη της διαταραχής, είναι αναγκαίο το θύμα να έχει την κατάλληλη διάγνωση ειδικού, η οποία θα συνεισφέρει σημαντικά στην εκδίκαση της υπόθεσης και την ανάλογη οικονομική και ηθική αποζημίωσή του. Η διάγνωση της γίνεται από ψυχολόγο-πραγματογνώμονα, ώστε να αποφεύγονται τα λάθη στις δικαστικές υποθέσεις που έχουν παρουσιαστεί παρελθοντικά στη νομολογιακή πρακτική, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι τα προβλήματα του μετατραυματικού στρες δεν είναι γνωστά στον δικαστικό χώρο, με αποτέλεσμα να μην λαμβάνονται υπόψη ιδιαίτερα κατά την επιδίκαση της αξιώσεως της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης ή ηθικής βλάβης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι συχνότητα της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες είναι πιο συχνή στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες. Θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, η οποία αποτελεί την πιο συχνή αιτία εμφάνισης της διαταραχής αυτής στο γυναικείο φύλο, εμφανίζουν αυξανόμενα ποσοστά PTSD. Μελέτες μας δείχνουν ότι το 94% των γυναικών εμφανίζουν συμπτώματα τις δύο πρώτες εβδομάδες μετά την επίθεση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Δρ. Πενταράκη Α., ‘ΔΜΣ και η σημασία της στο δικαστήριο: μία ανάλυση της ψυχικής διαταραχής’ ,ΣΥΝήΓΟΡΟΣ, τεύχος 136, σελ.39. (2019)
- Justin T. Green, David J. Harrington, Ricardo Martinez-Cid, and Tracey E. Campbell, ΄Post-Traumatic Stress Disorder: Proving and Defending Claims, AmericanBarAssociation (2019)
-
Chivers- Wilson: Sexual assault and posttraumatic stress disorder: A review of the biological, psychological and sociological factors and treatments, McGill Journal of Medicine.
