Της Κωνσταντίνας Οικονόμου,
Μετά την πρόσφατη ανακοίνωση του Facebook (εταιρεία που μετονομάστηκε σε Meta), ότι σκοπεύει να επενδύσει μεγάλα ποσά στο επονομαζόμενο πρότζεκτ metaverse –ένα ψηφιακό περιβάλλον όπου οι χρήστες μπορούν να συναντηθούν, να παίξουν, να συνεργαστούν– η διαμάχη για την προστασία των βασικών δικαιωμάτων αναζωπυρώνεται, καθώς ολοένα και περισσότερες δραστηριότητες μεταφέρονται σε online πλατφόρμες.
Ερμηνεύοντας την έννοια metaverse περιληπτικά, ο όρος χρησιμοποιείται τυπικά για να περιγράψει μία νέα προσέγγιση του διαδικτύου, η οποία συντίθεται από 3D ψηφιακούς χώρους, που οι χρήστες μοιράζονται μεταξύ τους σε ένα κοινό ψηφιακό δίκτυο. Με απλούστερους όρους, το metaverse αναφέρεται σε έναν ψηφιακό κόσμο, στον οποίο οι χρήστες αλληλοεπιδρούν με άλλους χρήστες και τοποθεσίες χρησιμοποιώντας avatar. Οι εταιρείες τεχνολογίας οραματίζονται διαφορετικούς τύπους και εκδοχές της πλατφόρμας του metaverse. Μία από αυτές βασίζεται στο, γνωστό, πλέον, blockchain και επιτρέπει στους χρήστες να πραγματοποιούν αγοραπωλησίες γης (μέσω smart contracts), και να αναπτύσσουν περιβάλλοντα, χρησιμοποιώντας non-fungible tokens (NFTs) και κρυπτονομίσματα. Mία άλλη εκδοχή της πλατφόρμας θα μπορούσε να είναι ένας γενικότερος ψηφιακός κόσμος, όπου οι χρήστες μπορούν να εργαστούν, να διασκεδάσουν και να κοινωνικοποιηθούν. Τόσο η τεχνητή νοημοσύνη όσο και η ικανότητα εκμάθησης των ηλεκτρονικών συστημάτων, θα έχουν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση του metaverse, καθώς σκοπός είναι η σύμπτυξη της φυσικής πραγματικότητας με το ψηφιακό σύμπαν, μέσω της χρήσης Avatars. Συνεπώς, το metaverse θα αποτελέσει την απόλυτη αποκορύφωση της ψηφιακής πραγματικότητας και μίας διανθισμένης φυσικής πραγματικότητας.
Η νέα εποχή του metaverse θα έχει επιπτώσεις σε όλες τις κοινωνικές πτυχές, συμπεριλαμβανομένης της διασκέδασης, της διαφήμισης και της οικονομίας. Παραδείγματος χάριν, φανταστείτε μία πλατφόρμα metaverse, στην οποία μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το avatar σας, για να μπείτε σε ένα ψηφιακό εμπορικό κέντρο, να δοκιμάσετε ρούχα που προσφέρουν υπαρκτές εταιρείες ρούχων και να κάνετε αγορές χωρίς καν να φύγετε από το σπίτι. Οι νέοι τρόποι ψηφιακής αλληλεπίδρασης θα διευρύνουν τις ευκαιρίες στους τομείς του μάρκετινγκ, των πωλήσεων και των εκδηλώσεων (συναυλίες κτλ), αφαιρώντας την ανάγκη φυσικής παρουσίας. Μία ολοκληρωτική καθιέρωση του διαδεδομένου πλέον work from home.
H συγκεντρωτική αρχιτεκτονική του διαδικτύου, σημαίνει ότι τα κυβερνώντα και νομοθετικά σώματα μπορούν να εφαρμόσουν νομοθετικούς κανόνες ενάντια στις ηλεκτρονικές εταιρείες. Μεταφέροντας εξ ολοκλήρου τις εμπορικές και κοινωνικές μας δραστηριότητες σε μία μεικτή πραγματικότητα, η μετάβαση αυτή θα «έριχνε» τον φυσικό κόσμο – όπου η ισχύς του νόμου έχει καθιερωθεί και έχει φυσιολογική προτεραιότητα- σε σχέση με τον ψηφιακό κόσμο, που αποτελεί αποκύημα ενός κώδικα. Συνεπώς, η αλλαγή των οικονομικών και κοινωνικών εργασιών προς την ψηφιοποίηση, απαιτεί μία δυναμική απάντηση από την πλευρά της νομοθετικής κανονικότητας.
Για παράδειγμα, εάν η νομοθεσία για την προστασία του καταναλωτή θα προστατεύει αποτελεσματικά τους χρήστες από άδικες ή καταχρηστικές πρακτικές στο metaverse, θα πρέπει να εξετάζει τόσο τις εμπορικές συμφωνίες εντός των οποίων συναλλάσσονται οι χρήστες στην πλατφόρμα metaverse, όσο και τις αντίστοιχες που εκτυλίσσονται αποκλειστικά στον ψηφιακό κόσμο. Η μεικτή πραγματικότητα της αλληλεπίδρασης των χρηστών με τις επιχειρήσεις μπορεί να κάνει τους γραπτούς όρους περιττούς: το νομοθετικό μας σύστημα θα πρέπει να ελέγχει τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο metaverse προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι κανόνες προστασίας των καταναλωτών εγγράφονται αυτόματα στον κώδικα και εξασφαλίζουν την εξ αρχής συμμόρφωση.
Από την πλευρά των αντιμονοπωλιακών νόμων, οι ελεγκτές ενδεχομένως να απαιτήσουν πρόσβαση στο metaverse, για να παρακολουθήσουν τις εμπορικές πρακτικές και να αναγνωρίσουν ενδεχόμενες αντι-ανταγωνιστικές συμπεριφορές και να διασφαλίσουν ότι υπάρχει πρόσβαση σε νέες προσθήκες της αγοράς. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει πρόσβαση σε λειτουργείες ελέγχου του κώδικα, απρόσμενους ελέγχους σε εγκαταστάσεις (κάτι που στον φυσικό κόσμο αποτελεί σημαντικό εργαλείο στο οπλοστάσιο των αρχών για την προστασία του ανταγωνισμού). Ο νόμος θα πρέπει να επιφυλάσσεται για την ορθή εφαρμογή των κανόνων για την διαφύλαξη του εμπορικού ανταγωνισμού στην νέα μεικτή πραγματικότητα.
Η συναλλαγή με ψηφιακά στοιχεία (digital assets), θα παρουσιάσει επίσης σημαντικές προκλήσεις στον έλεγχο του metaverse. Τα NFTs, που αντιπροσωπεύουν την κυριότητα ενώπιον ενός μοναδικού πράγματος ή περιεχόμενου (έργο τέχνης, βίντεο, εικόνα, domain names κ.α.), μπορούν να δημιουργήσουν νέους τύπους επιχειρηματικών οικοσυστημάτων στο metaverse. Για παράδειγμα τα NFTs που αντιπροσωπεύουν μουσική ή τέχνη, μπορεί να περιλαμβάνουν πληρωμές τόκων που ενεργοποιούνται αυτόματα όταν το συγκεκριμένο στοιχείο μεταφέρεται από χρήστη σε χρήστη. Ο νόμος θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι η κυριότητα και η συναλλαγές με την μορφή NFT θα εφαρμόζονται in rem (επί του πράγματος), καθώς ορισμένοι ψηφιακοί χρήστες θα μπορούσαν να αποφύγουν την εφαρμογή των τόκων με βάση την τοποθεσία ή τις ρυθμίσεις της ταυτοποίησής τους.
Λαμβάνοντας όλα τα προηγούμενα υπόψη, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την επιτήρηση συμπεριφορών στο metaverse θα επιτευχθεί με τη δημιουργία ισορροπιών ανάμεσα στα στοιχεία και τους παράγοντες της μεικτής πραγματικότητας. Ένας τέτοιος στόχος απαιτεί τη στενή συνεργασία των νομοθετικών αρχών με τις τεχνολογικές εταιρείες. Οι νομοθετικοί κανονισμοί που δεν προσαρμόζονται στις προκλήσεις που ανακύπτουν από το metaverse, διατρέχουν τον κίνδυνο να αντικατασταθούν από την αρχή και τους κανόνες του κώδικα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “We’re Longing for the One Thing the Metaverse Can’t Give Us”, διαθέσιμο εδώ
- “The Metaverse is coming: Is the legal market prepared?”, διαθέσιμο εδώ
- “What Does the Law Look Like in the Metaverse?”, διαθέσιμο εδώ
