Του Σπύρου Νότη,
Η Ελλάδα αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα ισχυρότερα αλλά και σημαντικότερα ναυτικά κράτη του κόσμου, καθώς ο ελληνόκτητος στόλος κατέχει, επί σειρά ετών, την πρώτη θέση παγκοσμίως. Ο ελληνόκτητος στόλος προπορεύεται παγκόσμια σε όρους ολικής χωρητικότητας χωρητικότητας εκτοπίσματος, παρόλο που, σε απόλυτο αριθμό, κατέχει λιγότερα πλοία συγκριτικά με την Κίνα ή την Ιαπωνία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στατιστικά της Ελληνικής Επιτροπής Ναυτιλιακής Συνεργασίας το 2020, ο ελληνικός στόλος σε απόλυτους αριθμούς απαρτίζεται από 3.968 πλοία διαφόρων κατηγοριών, συνολικής χωρητικότητας 199.169.859 GT5. Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τα μεγέθη που αναφέρουμε, αξίζει να ειπωθεί πως ο στόλος Ελλήνων εφοπλιστών αγγίξει το 7,6% σε όρους αριθμού πλοίων και 13,2% σε όρους χωρητικότητας. Κατέχει την πρωτιά, όμως, και σε όρους αξίας, μιας και με τελευταίους υπολογισμούς το 2019 μετρήθηκε στα 105,2 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι 94,721 δισεκατομμύρια δολάρια της δεύτερης Ιαπωνίας. Οι Έλληνες πλοιοκτήτες έχουν επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε νέα και ενεργειακά αποδοτικά πλοία, με τη μέση ηλικία του ελληνόκτητου στόλου (9,17 έτη) να είναι χαμηλότερη από την αντίστοιχη του παγκόσμιου στόλου (9,61 έτη).
Παράλληλα, παρατηρείται πως η ασφάλεια των ελληνικών πλοίων είναι εκείνη που τα κάνει ακόμα πιο αποτελεσματικά, αφού μόλις 0,43% (βάσει αριθμού πλοίων) ή 0,11% (βάσει χωρητικότητας) έχει εμπλακεί με ατυχήματα θαλάσσης. Μολονότι ο πληθυσμός της χώρας αντιπροσωπεύει μόνο το 0,16% του παγκόσμιου πληθυσμού, οι Έλληνες πλοιοκτήτες κατέχουν το 20,67% της παγκόσμιας χωρητικότητας και το 54,28% της χωρητικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μείζονος σημασίας, λοιπόν, η στρατηγική θέση και τα πλεονεκτήματα εμπορίου που μπορεί να προσφέρει η Ελλάδα στην Ε.Ε., αφού το 75,5% του διεθνούς εμπορίου στηρίζεται στη διεθνή ναυτιλία. Εγχώρια, τα οφέλη που προσδίδει η ναυτιλία στην ελληνική οικονομία είναι τεράστια, προσφέροντας περισσότερα από 13 δισεκατομμύρια ευρώ (7% του Α.Ε.Π.), απασχολώντας έμμεσα ή άμεσα περί τους 165.000 εργαζόμενους, συμβάλλοντας έτσι στην απασχόληση του εργατικού δυναμικού.
Καθώς ο ιός εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο, οι ανησυχίες έχουν στραφεί από την παραγωγή του τομέα της προσφοράς στη μείωση ζήτησης του τομέα των υπηρεσιών. Η πανδημία εκτιμάται ότι προκαλεί τη μεγαλύτερη παγκόσμια ύφεση στην ιστορία, με περισσότερο από το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού να βρίσκεται σε κατάσταση «αποκλεισμού» και το υπόλοιπο σε μια ανασφάλεια επανεκκίνησης μέτρων ασφαλείας για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας. Η ταχεία εξάπλωσή του είχε σημαντικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες ναυτιλιακές αγορές, με τη μείωση της ζήτησης αγαθών από την Κίνα να επηρεάζει όλων των ειδών τα πλοία, από αυτά που μεταφέρουν εμπορευματοκιβώτια έως τα πετρελαιοφόρα.
Η υγειονομική κρίση που προκάλεσε ο COVID-19 κλιμακώθηκε σε έντονο βαθμό τον Μάρτιο του 2020, με σοβαρό αντίκτυπο στα εθνικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, στους ανθρώπους και στην παγκόσμια οικονομία. Οι εθνικές κυβερνήσεις, μεταξύ άλλων και η Ελλάδα, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την έξαρση της πανδημίας, οδηγήθηκαν στην επιβολή της προσωρινής παύσης της οικονομικής δραστηριότητας και στην εφαρμογή μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Σύμφωνα με την Alpha Bank, η εξάπλωση της νόσου κατόρθωσε, μεταξύ άλλων, να έχει αντίκτυπο και στην παγκόσμια ναυτιλία, επηρεάζοντας κάθε είδους ναυτιλιακές δραστηριότητες. Οι εθνικές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο και οι ναυτιλιακές εταιρείες από την έναρξη της πανδημίας, εφάρμοσαν διάφορα μέτρα προστασίας προκειμένου να διασφαλίσουν την ασφάλεια των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων και του διεθνούς ανεφοδιασμού. Με την εξάπλωση της νόσου, πολλές ναυτιλιακές εταιρείες αντιμετώπισαν διάφορες λειτουργικές δυσκολίες (απαγόρευση ταξιδιών στα πληρώματα και στο προσωπικό των εταιρειών, αδυναμία αλλαγής πληρωμάτων), σημειώνοντας παράλληλα σημαντική ελάττωση στον κύκλο εργασιών τους.
Η βαρύτητα του κλάδου στην παγκόσμια εμπορική δραστηριότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού περίπου το 90% του παγκόσμιου εμπορίου πραγματοποιείται μέσω πλοίων. Ωστόσο, τα προβλήματα που επέφερε η πανδημία θα πρέπει να αποτελέσουν το έναυσμα για τον επανασχεδιασμό του ναυτιλιακού κλάδου, έτσι ώστε να αντιμετωπισθούν οι αδυναμίες της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού. Η εξάρτηση της προσφοράς από συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη έχει οξύνει τους κινδύνους για την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού, γεγονός που οδήγησε τις επιχειρήσεις να λάβουν μέτρα για την ανασυγκρότηση της προμηθευτικής τους αλυσίδας, καθώς η πανδημία το κατέστησε μείζον ζήτημα. Προκειμένου να καταστεί δυνατή η καλύτερη συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών στο ναυτιλιακό κλάδο και για να υπάρξει καλύτερη διαχείριση της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, θεωρούνται απαραίτητες οι επενδύσεις στην τεχνολογία, η οποία θα μπορεί να αξιοποιηθεί στις μεταφορές εμπορευμάτων και, σε συνδυασμό με τη σωστότερη διαχείριση της αποδοτικότητας και της χωρητικότητας, είναι δυνατόν να διασφαλισθεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη νέα αυτή πραγματικότητα.
Γενικότερα, η άσχημη οικονομική συγκυρία αντανακλάται σε σημαντικό βαθμό στα οικονομικά αποτελέσματα του κλάδου. Οι επιπτώσεις της έντονης οικονομικής ύφεσης που ξεκίνησε το 2009, έχει επηρεάσει κάθε πτυχή, τόσο της ελληνικής όσο και της παγκόσμιας οικονομίας. Από τη γενικότερη ύφεση, είναι λογικό να επηρεάστηκε ιδιαίτερα και ο κλάδος της ακτοπλοΐας που παρουσίασε σχετική μείωση στο μεταφορικό του έργο. Παρατηρείται μια σημαντική συρρίκνωση του κύκλου εργασιών του κλάδου, η οποία, σε συνδυασμό με τις αυξήσεις των λειτουργικών εξόδων και των ναυτιλιακών καυσίμων και του έντονου ανταγωνισμού, οδήγησαν τις υπό εξέταση εταιρείες σε υψηλές ζημιές. Ο κίνδυνος ρευστότητας και ο πιστωτικός κίνδυνος πρέπει να ανησυχήσουν ιδιαίτερα τον κλάδο, γιατί η αδυναμία των εταιρειών στην πλήρη κάλυψη των υποχρεώσεών τους, λόγω αυξημένης δανειοδότησης και έλλειψης διαθέσιμων κεφαλαίων, θα έχουν ως αποτέλεσμα την αρνητική επίδραση στην αποδοτικότητα των εταιρειών και κατ’ επέκταση και στα έσοδά τους.
Κλείνοντας, θα ήταν ιδιαίτερα κερδοφόρο γενικότερα για τις εταιρείες του κλάδου να ενισχύσουν και να επεκτείνουν τις γραμμές των δραστηριοτήτων τους, να αυξήσουν το μεταφορικό τους έργο και να προσελκύσουν νέες επενδύσεις, έτσι ώστε να αυξήσουν τα επίπεδα κερδοφορίας τους, επηρεάζοντας θετικά την οικονομική απόδοσή τους και μακροπρόθεσμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Παγκόσμια πρωτιά για την ελληνική Ναυτιλία, Capital. Διαθέσιμο εδώ.
- Alpha Bank: Σημαντικό το πλήγμα της ναυτιλίας από τον κορονοϊό, Capital. Διαθέσιμο εδώ.
- Πρώτη δύναμη παγκοσμίως η Ελλάδα στη θάλασσα, Καθημερινή. Διαθέσιμο εδώ.
- Το παρόν και το μέλλον της Ελληνικής Ναυτιλίας, Liberty Press. Διαθέσιμο εδώ.
