Της Ελένης Καραμπίνη,
Η Λιβύη αποτελεί κράτος με μία διαχρονική πολιτική και κοινωνική αναταραχή. Η χώρα υποφέρει από πολλαπλές εμφύλιες συγκρούσεις και ακραία επίπεδα βίας και εξτρεμισμού, ήδη από την ανεξαρτησία της, το 1951. Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγα χρόνια μετά την ανεξαρτησία της, το 1969, αρκούσε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, ώστε ο Muammar Gaddafi, ένας σκληροτράχηλος στρατιωτικός και επαναστάτης, να εξουσιάσει για πάνω από 40 χρόνια, μέχρι τη δολοφονία του στις 20 Οκτωβρίου 2011 στη Σύρτη της Λιβύης από μία εξέγερση που υποστηρίχθηκε από την παρέμβαση των δυτικών στρατιωτικών δυνάμεων. Η εξουσία του Gaddafi υπήρξε η κύρια αιτία της πυροδότησης ενός εμφυλίου πολέμου, ιδιαίτερα στο Benghazi, στα ανατολικά της Τρίπολης, ο οποίος σταμάτησε με τη δολοφονία του.
Η ανατροπή του Gaddafi, ενώ θα φάνταζε ιδεατή για την εξισορρόπηση της πολιτικής κατάστασης στη χώρα και την εξασφάλιση της ειρήνης στην περιοχή, έφερε τελικά μία ακόμα πιο περίπλοκη κατάσταση, χαρακτηριζόμενη από ένα κοινωνικό και πολιτικό χάος. Η χώρα παρέμεινε ουσιαστικά διαιρεμένη σε δύο αντίπαλα μέρη με το καθένα να διαθέτει τις δικές του πολιτικές και στρατιωτικές παρατάξεις. Εν προκειμένω, η παρέμβαση ξένων δυνάμεων συνέβαλε θέση στην εξουσία του Πρωθυπουργού, Abdul Hamid Dbeibeh, ηγέτης μιας διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης στην Τρίπολη, της Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA), και του Khalifa Haftar, ηγέτη του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA), που εδρεύει στην Ανατολική Λιβύη. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Ρωσία. Αντιθέτως, η κυβέρνηση της Τρίπολης υποστηρίζεται από την Τουρκία. Έτσι, η πολιτική αστάθεια στη χώρα, για την υπόλοιπη δεκαετία, γίνεται πραγματικό γεγονός.
Τον περασμένο χρόνο, αποφασίστηκε μία κατάπαυση του πυρός, η οποία υπονομεύτηκε από τον Khalifa Haftar, ο οποίος προσπάθησε να προχωρήσει στην κατάκτηση της Τρίπολης στις 4 Απριλίου 2019. Οι δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών εγκαταστάθηκαν στη χώρα, προκειμένου να διατηρήσουν την κατάπαυση του πυρός.
Η εκλογική αναμέτρηση
Οι εκλογές που αναμένονται να διεξαχθούν στις 24 Δεκεμβρίου του 2021 υπήρξαν αναβολή των εκλογών που θα διεξάγονταν το 2018. Η καθυστέρησή τους οφείλονται στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Khalifa Haftar. Οι εκλογές αυτές είναι προεδρικές, το πρώτο δηλαδή είδος εκλογών που διεξάγεται στη χώρα.
Η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) επιχειρούσε ανέκαθεν με τη διεξαγωγή των εκλογών να επιφέρει ενότητα σε μία χώρα με μία πολύχρονη παρουσία ξένων δυνάμεων και ισχυρά αντικρουόμενα πολιτικά συμφέροντα. Οι εκλογές αντικατόπτριζαν την επίτευξη πολιτικής σταθερότητας και ενότητας στην περιοχή, ωστόσο πολλοί κρατούν στάση αμφισβήτησης.
Οι υποψήφιοι των επικείμενων εκλογών είναι ο Khalifa Haftar, o Saif al-Islam Gaddafi, γιος του πρώην ηγέτη Muammar Gaddafi, ο ηγέτης του Κοινοβουλίου Aguila Saleh και ο πρώην Υπουργός Εσωτερικών Fathi Bashaga. Βέβαια, στελέχη της κυβέρνησης, που συγκροτήθηκε μέσω της ειρηνευτικής διαδικασίας των Ηνωμένων Εθνών με Πρωθυπουργό τον Abdul Hamid Dbeibah, υποσχέθηκαν να μη δηλώσουν υποψηφιότητα στις εκλογές, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι ακόμη σίγουρο για τον Πρωθυπουργό, ο οποίος δηλώνει επιθυμία να αποτελέσει έναν από τους προτεινόμενους υποψηφίους. Μάλιστα, ήταν ο ίδιος που επικαλέστηκε έναν καινούργιο εκλογικό νόμο, ώστε να υπάρξει μία νομική βάση για τη διεξαγωγή των εκλογών. Οι εκλογές προβλέπεται να διενεργηθούν σε δύο φάσεις: οι βουλευτικές και οι προεδρικές. Επιπλέον, πρέπει να υπάρξει και το αντίστοιχο κατάλληλο συνταγματικό πλαίσιο, το οποίο θα περιλαμβάνει τις εξουσίες του προέδρου και την εκλογική διαδικασία.
Οι υποψήφιοι εξακολουθούν να μην αποπνέουν καμία εμπιστοσύνη για τον λιβυκό λαό. Παρόλο που ο Saif al-Islam Gaddafi υποσχόταν να φέρει ειρήνη κι ενότητα στη χώρα, όπως κι έναν ενοποιημένο πολιτικό σχηματισμό, σύμφωνα με τον Anas Gomati δε διαθέτει τέτοιες προθέσεις, παρά μόνο να ηγεμονεύσει τον λιβυκό λαό, ώστε να τον διεκδικήσει με το μέρος του και να τον προετοιμάσει για «μάχη» όταν «φτάσει η κατάλληλη στιγμή».
Πώς οι εκλογές γίνονται αντιληπτές από τη Δύση
Οι ηγέτες της Γαλλίας, της Λιβύης, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Αιγύπτου, όπως και η αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, πραγματοποίησαν μία διεθνή συνάντηση που αφορούσε την υποστήριξη των εκλογών της 24ης Δεκεμβρίου και την απόσυρση των ξένων δυνάμεων από την περιοχή. Το πόρισμα από τις συζητήσεις στη συνάντηση ήταν η απόδοση αξίας στην προσπάθεια διεξαγωγής «δίκαιων, ελεύθερων, καθολικών κι αξιόπιστων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στις 24 Δεκεμβρίου του 2021».
Ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron στο Παρίσι υποστήριξε τη διενέργεια της διαδικασίας της ψήφου, χωρίς, ωστόσο, να διευκρινίζεται με βεβαιότητα η ακριβής ημερομηνία των δύο εκλογικών φάσεων.
Η ανακοίνωση της υποψηφιότητας του Gaddafi για την κατάκτηση της προεδρίας δεν επιβεβαιώνει ένα δημοκρατικό μέλλον για τη χώρα. Δεν διαθέτει υποστηρικτές στην πρωτεύουσα της χώρας, αλλά στη νότια Λιβύη και υποστηρικτές του πατέρα του. Η πιθανότητα επιστροφής στο παραδοσιακό καθεστώς του πατέρα του κρίνεται μεγάλη, στην περίπτωση της εκλογής του. Κάτι τέτοιο δεν θα άλλαζε την κατάσταση της χώρας, η απολυταρχία θα ήταν τετελεσμένο γεγονός, ακόμα και δέκα χρόνια μετά την ανατροπή του Muammar Gaddafi.
Ο Haftar, από την άλλη, κατηγορείται για εγκλήματα πολέμου, ειδικά μετά την υπονόμευση της κατάπαυσης του πυρός με το εγχείρημα της κατάκτησης της Τρίπολης, καθιστώντας τον εαυτό του μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα τόσο για τον λιβυκό λαό όσο και για τις ξένες δυνάμεις.
Φαίνεται, λοιπόν, πως, πράγματι, οι δύο υποψήφιοι δεν αποτελούν προσωπικότητες που διασφαλίζουν την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και την καθιέρωση δημοκρατικών αξιών στη χώρα. Προκειμένου να κρίνουμε το αν οι εκλογές θα εξασφαλίσουν την ειρήνη και τη σταθερότητα στη χώρα, χρειάζεται να προηγηθούν εσωτερικές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, αλλαγές στο εκλογικό και το πολιτικό σύστημα και στα κριτήρια επιλογής του κάθε υποψηφίου. Για μία χώρα, βέβαια, που πλήττεται από μία συνεχόμενη πολιτική αστάθεια και βία από επιτήδειους ηγέτες, το μέλλον σίγουρα κρίνεται δύσκολο για τη χώρα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- World powers press for Libya elections but disputes remain, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Libya set to open registration for election candidates, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Candidacy of Gaddafi’s son, Haftar creates ‘farcical’ Libya vote, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Libya country profile, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Libya’s eastern commander Haftar announces election bid, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Libya Fast Facts, CNN World News, διαθέσιμο εδώ
- Libya moves closer to holding high-risk presidential elections, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
