Της Αγγελικής Κόκκαλη,
1307: Εκδόθηκε η παπική βούλα Pastoralis Praeeminentiae από τον Πάπα Κλήμη Ε΄. Βάσει αυτής, δόθηκε εντολή στους Χριστιανούς μονάρχες της Ευρώπης να συλλαμβάνουν όλους τους Ναΐτες Ιππότες, κατάσχοντας τα περιουσιακά τους στοιχεία στο όνομα του Χριστιανισμού. Ο Πάπας Κλήμης Ε’, ο οποίος διατέλεσε Πάπας από το 1305 έως το 1314, έμεινε γνωστός τόσο για τη συμβολή του στη διάλυση του Τάγματος όσο και για τη μεταφορά του Παπισμού από τη Ρώμη στην Αβινιόν, η οποία αποτελούσε γαλλικό ενκλάβιο. Το πρώτο έτος της θητείας του, ξεκίνησε διαβουλεύσεις με τον Μεγάλο Διδάσκαλο του Τάγματος, Ζακ ντε Μολέ. Εκείνες αφορούσαν παλαιές ποινικές κατηγορίες με πρωταγωνιστή έναν εκδιωχθέντα Ναΐτη. Σε αυτές τις συζητήσεις παρενέβη αργότερα κι ο Φίλιππος Δ΄, ο οποίος αποφάσισε να αξιοποιήσει τις φήμες προς όφελός του. Ουσιαστικά, τα ταμεία της Γαλλίας, έπειτα από δαπανηρές πολεμικές εκστρατείες κατά της Αγγλίας, είχαν αδειάσει. Ο Φίλιππος, ελπίζοντας να διευρύνει τη βασιλική του επικράτεια με τη προσάρτηση νέων φέουδων, υποχρέωσε τον οικονομικά δεσμευμένο προς το πρόσωπό του Πάπα να αποσύρει την προηγούμενη βούλα, αντικαθιστώντας τη με μία που χαρακτηρίζει τους Ναΐτες αιρετικούς. Οι μέχρι τότε τραπεζίτες του Γαλλικού Στέμματος έπεσαν θύματα εκτελέσεων, βασανιστηρίων και συλλήψεων. Ενώ, αρχικά, εμφανίστηκαν ορισμένες φωνές αμφιβολίας, σύντομα οι ευρωπαίοι μονάρχες τήρησαν την παπική εντολή.
1542: Το Ισπανικό Στέμμα ανακοίνωσε «Νέους Νόμους» κατά της δουλείας στη Λατινική Αμερική. Οι νόμοι αυτοί θεσπίστηκαν από τον Αυτοκράτορα Κάρολο Ε΄, μετά από πίεση που δέχτηκε από τον Δομινικανό μοναχό Βαρθολομαίο ντε λας Κάζας. Ο τελευταίος είχε ταξιδέψει στη Λατινική Αμερική ως ιεροκήρυκας στις αρχές του αιώνα, με αποτέλεσμα να βιώσει τις φρικαλεότητες τις οποίες υπέστησαν οι γηγενείς πληθυσμοί της περιοχής. Υποστηρίζοντας τα δικαιώματά τους, έκανε συχνά εκκλήσεις προς το Ισπανικό Δικαστήριο για μεταρρυθμίσεις. Η επιχειρηματολογία του και οι εικόνες που μετέφερε από τις περιοχές που είχαν αποικηθεί ώθησαν τον βασιλιά στην έκδοση ενός νομοθετικού κώδικα που προστάτευε τους ιθαγενείς Αμερικανούς. Το μεταρρυθμιστικό αυτό κίνημα αποτέλεσε μια πιο βελτιωμένη εκδοχή της νομοθετικής προσπάθειας του 1512 από τον Φερδινάνδου Β΄ της Αραγονίας. Πιο συγκεκριμένα, ο Κάρολος απαγόρευσε την σκλαβιά των Ινδιάνων και το σύστημα της Encomieda· ένα νομικό σύστημα επιβαλλόμενης υποτέλειας και καταναγκαστικής εργασίας, το οποίο θέσπισε η Ισπανία στις αποικίες της. Πλέον, οι κυβερνήτες υποχρεούνταν να δουλεύουν για την ευημερία και την προστασία των ιθαγενών, αποτρέποντας τυχόν προσπάθειες υποδούλωσής τους. Ταυτόχρονα, ψηφίστηκαν νόμοι προστασίας των συνθηκών εργασίας τους. Βέβαια, πολλοί άποικοι αντέδρασαν στο άκουσμα των διατάξεων και προχώρησαν σε εξεγέρσεις, με αποτέλεσμα οι νόμοι να μην εφαρμοστούν με επιτυχία.
1907: Διοργανώθηκε φοιτητική διαδήλωση στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η διαδήλωση αυτή αποτέλεσε μέρος μιας γενικευμένης φοιτητικής ταραχής, η οποία έμεινε γνωστή ως τα «Γυμναστικά». Εκείνα προκλήθηκαν έπειτα από την απόφαση της Βουλής των Ελλήνων, τον Δεκέμβριο του 1906, να καταστήσει υποχρεωτική την παρακολούθηση του μαθήματος της Γυμναστικής, το οποίο είχε ενταχθεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση το 1899. Στις αρχές του χρόνου, οι σπουδαστές της Σχολής Γυμναστών έστειλαν υπόμνημα προς την Πρυτανεία με τα φοιτητικά αιτήματα: την απομάκρυνση του διευθυντού του Ακαδημαϊκού Γυμναστηρίου, την αντικατάσταση της σουηδικής γυμναστικής με στρατιωτικές ασκήσεις, το προαιρετικό του μαθήματος της γυμναστικής και την μέχρι της διευθετήσεως του ζητήματος παύση κάθε γυμναστικής άσκησης. Το νέο νομοσχέδιο μετέτρεπε το πτυχίο της σχολής τους σε μη επαρκές, ενώ ταυτόχρονα τους υποχρέωνε να προσαγάγουν πιστοποιητικό παρακολούθησης του μαθήματος, ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στις πτυχιακές εξετάσεις. Την κινητοποίηση στα Προπύλαια ακολούθησαν φοιτητικά συλλαλητήρια, καταλήψεις κτιρίων, απεργίες και ένα εν γένει κύμα συμπαράστασης από τους υπόλοιπους φοιτητές του πανεπιστημίου. Ωστόσο, η φοιτητική κινητοποίηση δεν καρπώθηκε, ενώ αρκετοί φοιτητές συνελήφθησαν και τιμωρήθηκαν. Πάντως, οι συλλογικές διαμαρτυρίες των «Γυμνασιακών» αποτέλεσαν μια από τις πρώιμες μαζικές αιτήσεις των Ελλήνων φοιτητών για θέματα που αφορούσαν την οργάνωση του προγράμματος σπουδών τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Barbara Maranzani, Why Friday the 13th Spelled Doom for the Knights Templar, History, διαθέσιμο εδώ
- Clement V, Britannica, διαθέσιμο εδώ
- David Nicholas (2016), Η εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου: Κοινωνία, διακυβέρνηση και σκέψη στην Ευρώπη 212 – 1500, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
- BRIA 15 4 c Laws of the Indies: Spain and the Native Peoples of the New World, Constitutional Rights Foundation, διαθέσιμο εδώ
- Kristopher Maulden (2003), Christ and the Conquest: Bartolomé de Las Casas and the Clerical Resistance to Spanish Colonialism, διαθέσιμο εδώ
- Ronald W. Batchelder and Nicolas Sanchez (2013, Ιούλιος), “The encomienda and the optimizing imperialist: an interpretation of Spanish imperialism in the Americas” στο Public Choice Vol. 156, No. 1/2, σσ. 45-60
- Άλκης Ρήγος (2016), Ελληνικό πανεπιστήμιο και φοιτητικό κίνημα , τ. Α΄, (1837-1909), Αθήνα: Παπαζήση
