Της Εμιλένας Πούπα,
Η Κλασική Μυθολογία αποτελεί χαρακτηριστικό του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και του τρόπου σκέψης των αρχαίων προγόνων μας για τη δημιουργία του κόσμου. Ήδη από μικρή ηλικία, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την Ελληνική Μυθολογία μέσα από το μάθημα της Iστορίας στο Δημοτικό, μαθαίνοντας με απλά λόγια τους μύθους, οι οποίοι φαίνονται στα μάτια τους σαν μικρά ευχάριστα παραμύθια.
Ένας από τους μύθους που οι δάσκαλοι συνηθίζουν να διηγούνται στους μαθητές τους και είναι ευρύτερα γνωστός είναι το Κουτί της Πανδώρας. Η ιστορία ξεκινάει με τον Προμηθέα, τον δημιουργό των πρώτων ανθρώπων, να κλέβει από τους Ολύμπιους θεούς τη φωτιά, ώστε να ευεργετήσει τους τελευταίους. Αυτό του το εγχείρημα θύμωσε τον αρχηγό των θεών, τον Δία, που αποφάσισε να τιμωρήσει τόσο τον Προμηθέα όσο και τους ανθρώπους, για την ευεργεσία που τους έγινε, χρησιμοποιώντας τη γυναικεία μορφή ως τέχνασμα. Αξίζει να σημειωθεί η βαριά τιμωρία που ο Δίας επέβαλε στον Προμηθέα για την κλοπή της φωτιάς, καθώς τον έδεσε σε έναν βράχο στον Καύκασο με αλυσίδες από ατσάλι, βάζοντας έναν αετό να τρώει το συκώτι του, το οποίο, όμως, αναγεννιόταν κάθε μέρα.
Σύμφωνα με τον μύθο, αυτή η γυναίκα που θα χρησιμοποιείτο ως εκδίκηση από τον Δία για να τιμωρήσει τους ανθρώπους θα ήταν η Πανδώρα, η πιο όμορφη γυναίκα επί γης. Και αυτό γιατί ο Δίας είχε αναθέσει στον Ήφαιστο να φτιάξει μια γυναικεία μορφή, στην τελειότητα της οποίας συνέβαλαν, με τη σειρά τους, όλοι οι θεοί, με σκοπό να εμπλουτιστεί με ταλέντα και χαρίσματα. Για παράδειγμα, η Αθηνά της έδωσε πνοή, εξυπνάδα και της δίδαξε την τέχνη της υφαντικής, η Αφροδίτη της χάρισε γοητεία και ομορφιά και ο Ερμής το χάρισμα της αποπλάνησης και της εξαπάτησης. Για αυτό και το όνομα αυτής της δημιουργίας ήταν Πανδώρα – από τις λέξεις «παν» + «δώρον». Ύστερα, ο Δίας έστειλε τη γυναίκα αυτή στον Επιμηθέα –αδερφό του Προμηθέα–, ο οποίος, μάλιστα, είχε προειδοποιηθεί από τον αδερφό του να προσέχει τα δώρα των θεών, που ενδεχομένως να έκρυβαν παγίδες. Αντί για αυτό, όμως, ερωτεύθηκε την Πανδώρα, παντρευτήκαν και έζησαν ευτυχισμένοι.
Το σχέδιο του Δία είχε πετύχει και το μόνο που είχε μείνει ήταν να προσφέρει ως δώρο για τον γάμο τους ένα κουτί, το οποίο έμελλε να καταστρέψει τον κόσμο μαζί με τους ανθρώπους, καθώς περιέκλειε όλες τις συμφορές του κόσμου. Προειδοποίησε, όμως, την Πανδώρα να μην ανοίξει το κουτί, καλλιεργώντας έτσι μέσα της μια ακόρεστη περιέργεια.
Ο καιρός κυλούσε και η Πανδώρα γινόταν ολοένα και πιο περίεργη για το περιεχόμενο του κουτιού που της έδωσε ο Δίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, μια μέρα που ήταν μόνη της, να ανοίξει το καπάκι του κουτιού για μια κλεφτή ματιά και να ξεχυθούν από μέσα του όλα τα κακά που είχε κρύψει ο παντοδύναμος Δίας. Κακά και φοβερά πράγματα, συμπεριλαμβανομένων της Ασθένειας, της Κακίας, της Απόγνωσης, του Θανάτου, της Πλεονεξίας, των Γηρατειών, του Μίσους, της Βίας, του Πολέμου και της Σκληρότητας, τα οποία δεν υπήρχαν μέχρι τότε στον κόσμο, ελευθερώθηκαν ταυτόχρονα, αφήνοντας μόνο μέσα στο κουτί τη δύναμη της Ελπίδας.
Ολοκληρώνοντας την περιγραφή του μύθου, γίνεται σαφές ότι πίσω από τα δεινά της ανθρωπότητας κρύβεται μια γυναίκα, μια γυναίκα χαρισματική και ποθητή από όλους. Ο Δίας δημιούργησε τη γυναικεία αυτή μορφή για να χρησιμοποιηθεί ως δόλωμα με έναν και μόνο στόχο, να αποπλανήσει τον Επιμηθέα και να τιμωρήσει τους ανθρώπους στο πλαίσιο της εκδίκησής του για αυτούς. Μέσα από το δικό της λάθος, που οφειλόταν καθαρά στη περιέργεια της για το εσωτερικό του κουτιού, οι άνθρωποι βρέθηκαν αντιμέτωποι για πρώτη φορά με τα κακά του κόσμου, αφήνοντας πίσω τους μια ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή. Η Πανδώρα, που πλάστηκε από τους θεούς, ήταν αυτή που έδειξε αχαριστία και δεν υπάκουσε στην προειδοποίηση.
Σήμερα, εν έτει 2021, οι άνθρωποι καθημερινά εξακολουθούν να εμφανίζουν τον χειρότερό τους εαυτό, χωρίς να είναι ποτέ ικανοποιημένοι. Η περιέργεια τούς οδηγεί στην αναζήτηση άγνωστων πραγμάτων, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται καινούργια προβλήματα. Από τότε που η Πανδώρα άνοιξε το κουτί, οι άνθρωποι έγιναν κακοί και ανυπάκουοι, χαρακτηριστικά που δεν υπήρχαν πριν από την εμφάνισή της. Οι συμφορές εξακολουθούν να υπάρχουν και μάλιστα πολλαπλασιάζονται, οι άνθρωποι βυθίζονται στη μιζέρια, την απληστία και την πανουργία.
Αυτό που έμεινε μέσα στο κουτί τότε και μένει ακόμα στους ανθρώπους είναι η Ελπίδα. Σε συσχετισμό με τον μύθο, η Ελπίδα είναι αυτή που θα δώσει θάρρος στους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τις συμφορές που υπάρχουν στον κόσμο και να βελτιώσουν τη ζωή τους, ώστε να θυμηθούν την ευδαιμονία που ένιωθαν στην αρχή της δημιουργίας του κόσμου, ελλείψει τέτοιων κακών. Φαίνεται ότι το κουτί της Πανδώρας εξαπέλυσε τις συμφορές και τα δεινά, τα οποία ταλανίζουν τους ανθρώπους μέχρι σήμερα. Η Ελπίδα, όμως, είναι αυτή που θα τους βοηθήσει να ξεπεράσουν τις αρρώστιες και τα κάθε λογής βάσανα που τους ταλαιπωρούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αισχύλος, Προμηθέας δεσμώτης, στ. 60-107. Διαθέσιμο εδώ.
- Κρασανάκης, Α. Γ. (1990), Ελληνική μυθολογία, εκδόσεις: «Η Αθήνα», Αθήνα.
- Μανιατόπουλος, Π. Χ. (2021), Σειρά: Ελληνική Ιστορία – Βιβλίο 11, 64 Αρχαίες Ελληνικές και Παλαιοχριστιανικές Εκφράσεις, Ιδιωτική Έκδοση
- “Pandora, Greek Mythology”. Από την εγκυκλοπαίδεια Britannica. Διαθέσιμο εδώ.
