Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Το ημερολόγιο έγραφε 25 Φεβρουαρίου 1822 και μία λαμπρή ημέρα ξημέρωνε για την Ελλάδα. Η Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου εξέδιδε το πρώτο Σύνταγμα στο οποίο περιλαμβανόταν ειδική διάταξη περί κατάργησης της δουλείας.
Διαβάζοντας κανείς τα παραπάνω θα σκεφτεί ότι μιλούμε για τα αυτονόητα, τα κεκτημένα αιώνων. Θα σκεφτεί με μεγάλη ευκολία ότι οι ανεπτυγμένες και πολιτισμένες δυτικές κοινωνίες του 21ου αιώνα έχουν προ πολλού καταδικάσει και εξαφανίσει κάθε πηγή καταπίεσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των ανθρώπων. Δυστυχώς, εθελοτυφλεί… Τρανή απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα οι νόμοι μας προβλέπουν ποινές για το τύποις καταργηθέν έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων.
Βάσει του άρθρου 323Α του Ποινικού μας Κώδικα:
- Όποιος με τη χρήση βίας, απειλής βίας ή άλλων εξαναγκαστικών μέσων ή με επιβολή ή κατάχρηση εξουσίας, στρατολογεί, απάγει, μεταφέρει, κατακρατεί παράνομα, υποθάλπει, παραδίδει ή παραλαμβάνει άλλον με σκοπό την εκμετάλλευσή του, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη και χρηματική ποινή.
- Με την ίδια ποινή τιμωρείται ο υπαίτιος και αν, για να επιτύχει τον ίδιο σκοπό, τελεί τις πράξεις της προηγούμενης παραγράφου αποσπώντας τη συναίνεση άλλου με τη χρήση απατηλών μέσων ή παρασύροντάς τον εκμεταλλευόμενος την ευάλωτη θέση στην οποία βρίσκεται.
Ο όρος «εκμετάλλευση» της πρώτης παραγράφου λαμβάνει τρεις βασικές μορφές, αυτές της καταναγκαστικής εργασίας, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και της αφαίρεσης οργάνων και άλλων ιστών του σώματος.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η εμπορία ανθρώπων είναι το τρίτο κατά σειρά οργανωμένο έγκλημα, μαζί με την εμπορία όπλων και ναρκωτικών, το οποίο αποφέρει στις εγκληματικές οργανώσεις κέρδη που υπερβαίνουν τα 120 δισεκατομμύρια ευρώ κατ’ έτος. Θύματα αυτής της καλοστημένης επιχείρησης, σε ποσοστό 73%, είναι γυναίκες και ανήλικα παιδιά. Η μεταναστευτική κρίση της τελευταίας δεκαετίας και η πανδημία του Covid-19 επέτειναν το πρόβλημα και φανέρωσαν τις αδυναμίες των συστημάτων πρόληψης και καταστολής. Η Ελλάδα, ευρισκόμενη σε μία στρατηγική θέση, μεταξύ Δύσης και Ανατολής, αποτέλεσε όχι μόνο ενδιάμεσο σταθμό αλλά και χώρα προορισμού θυμάτων trafficking. Οι κάτοικοι των νησιών μας έγιναν μάρτυρες πληθώρας περιπτώσεων εξαφάνισης ασυνόδευτων προσφυγόπουλων από τις μονάδες φιλοξενίας, η οποία οφειλόταν στη δράση των φαινομενικών κηδεμόνων τους, που στην πραγματικότητα ήταν προαγωγοί τους.
Μία πρώτη κίνηση συντονισμού των ενεργειών για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων σε εθνικό επίπεδο σημειώθηκε το 2009, με τη σύσταση του Εθνικού Συντονιστικού Μηχανισμού, ο οποίος ασκεί καθήκοντα παρακολούθησης και καταπολέμησης περιστατικών trafficking υπό την εποπτεία και καθοδήγηση του Υπουργείου Εξωτερικών.
Προσανατολισμένη στην εκπόνηση ενός εθνικού σχεδίου δράσης για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του νοσηρού φαινομένου του human trafficking στην Ελλάδα ήταν η κοινή συνεδρίαση των Επιτροπών Κοινωνικών Υποθέσεων, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης με την Υποεπιτροπή για την καταπολέμηση της εμπορίας και της εκμετάλλευσης που διεξήχθη στις 30 Ιουλίου 2021, επ’ αφορμή της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της εμπορίας ανθρώπων.
Σύμφωνα με τον πρώην Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Μ. Χρυσοχοΐδη, η πρόκληση που καλείται αντιμετωπίσει η πολιτεία είναι διπλή: Αφενός οφείλει να επιτύχει τον καλύτερο συντονισμό των αρμόδιων αρχών για την έγκαιρη ταυτοποίηση και προστασία των υποψηφίων θυμάτων και αφετέρου να μεριμνήσει για την κοινωνική ένταξή τους. Με τη σειρά της, η Υφυπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων Μαρία Συρεγγέλα, υπογράμμισε την επιτακτική ανάγκη να περιληφθούν στο «ΕΣΔ 2021-2025» στοχευμένες δράσεις όπως, η διενέργεια εκστρατειών ενημέρωσης των θυμάτων, προγραμμάτων επιμόρφωσης του προσωπικού και η υλικοτεχνική αναβάθμιση των δομών φιλοξενίας, καθώς και η δημιουργία υπηρεσιών παροχής δωρεάν νομικής υποστήριξης.
Ο δρόμος που πρέπει να διανυθεί είναι μακρύς. Η χώρα μας εξακολουθεί να είναι πρωταγωνίστρια πολλών καταδικαστικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε υποθέσεις εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων (Υπόθεση L.E. κατά Ελλάδας, Υπόθεση Τ.Ι. κατά Ελλάδας, κ.α.) και παραμένει ουραγός από άποψη συμμόρφωσης σε κατευθυντήριες γραμμές και οδηγίες που έχει εκδώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επί του ζητήματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δύο αιώνες από την κατάργηση της δουλείας στην Ελλάδα, my1821.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εμπορία Ανθρώπων: Το 73% των θυμάτων στην Ελλάδα είναι γυναίκες και ανήλικα – Μέτρα για την καταπολέμηση του trafficking, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Άρθρο 323Α – Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) – Εμπορία ανθρώπων, lawspot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Greece – National Information Page, ec.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
