Toυ Τάσου Μοσχονά,
Δεν είναι ψέμα: Ο χώρος του αθλητισμού δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα φιλικός προς τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Διαχρονικά, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δυσκολεύονταν τρομερά με το «στίγμα» του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, αναγκαζόμενοι να επιλέγουν το δρόμο της σιωπής ως μοναδική λύση, για να περισώσουν τους εαυτούς τους και την αθλητική τους καριέρα από μια άνευ προηγουμένου επίθεση και απειλή.
Ιδιαίτερα στο χώρο του ποδοσφαίρου, η κατάσταση μπορεί να χαρακτηριστεί το λιγότερο απογοητευτική. Παρά το γεγονός πως βρισκόμαστε εν έτει 2021, τα παραδείγματα γκέι αντρών ποδοσφαιριστών που έχουν κάνει coming out είναι ελάχιστα. Σύμφωνα με στατιστικά, δε, τα 2/3 των νέων γκέι ανδρών αποφεύγουν συνειδητά οποιαδήποτε ανάμειξη με το άθλημα. Το ποδόσφαιρο, συχνά συνυφασμένο με την επιθετικότητα και την τοξική αρρενωπότητα από την πλευρά των φανατικών του οπαδών, δε συγχωρεί εύκολα, ακόμα και σήμερα, οποιαδήποτε απόκλιση και διαφορετικότητα από το ετεροκανονικό πρότυπο. Για το λόγο αυτό, το προ ολίγων ημερών coming out του εν ενεργεία ποδοσφαιριστή της Αυστραλιανής ομάδας, της πρώτης κατηγορίας, Adelaide United Josh Cavallo αποτελεί μια «γροθιά στο στομάχι», μια αποκάλυψη, που αν και δεν είναι η πρώτη χρονολογικά από πλευράς ποδοσφαιριστή, γράφει ιστορία και αποτελεί την αφορμή για μια συζήτηση απαραίτητη για το μέλλον της «στρογγυλής θεάς».
Ο 21χρονος Cavallo, σε βίντεο αναρτημένο από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter, αλλά και από τον επίσημο λογαριασμό της ομάδας του, Adelaide United, συγκλονίζει, τονίζοντας παραπάνω από μία φορά τη λέξη «ντροπή». Μεγαλώνοντας, αρκετές φορές, αισθάνθηκε πως έπρεπε να κρύψει τη σεξουαλικότητά του. Επί 6 χρόνια, ήταν πεπεισμένος πως μια «διπλή ζωή» ήταν μονόδρομος, για να μπορέσει με επιτυχία να κυνηγήσει το όνειρο μιας επαγγελματικής αθλητικής καριέρας. Πίσω από τη ντροπή και το φόβο, κρυβόταν μια ιδέα ενός ασυμβίβαστου. «Ντρεπόμουν που δεν θα μπορούσα ποτέ να κάνω αυτό που αγαπούσα και να είμαι γκέι. Το να μεγαλώσω ως ομοφυλόφιλος και να παίζω ποδόσφαιρο ήταν απλώς δύο κόσμοι που δεν είχαν διασταυρωθεί πριν», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Και σε καμία περίπτωση δεν έχει άδικο. Τα στατιστικά προβληματίζουν. Ο Cavallo είναι στο παρόν ο μόνος εν ενεργεία ποδοσφαιριστής μεγάλης κατηγορίας, και σε επαγγελματικό επίπεδο που έχει κάνει coming out. Η δύναμη, δε, και το θάρρος που απαιτείται για μια τέτοια απόφαση προκαλούν δέος, ενώ οι αντιδράσεις του ποδοσφαιρικού κόσμου προκαλούν αισιοδοξία. Μεγάλες ομάδες, όπως η Barcelona, η Juventus και η Arsenal έσπευσαν να «αγκαλιάσουν» το coming out του, ενώ προς υποστήριξή του ανήρτησαν δημοσιεύσεις στο Twitter μερικοί από τους μεγαλύτερους αστέρες του αθλήματος, όπως ο Antoine Griezmann, ο Zlatan Ibrahimovic και ο Marcus Rashford. Φαίνεται πως κάτι αλλάζει δειλά-δειλά στο χώρο του ποδοσφαίρου τα τελευταία χρόνια, και πως ένα ασφαλές περιβάλλον αρχίζει να θεμελιώνεται, ικανό να υποστηρίξει και να προστατεύσει τα gay άτομα, τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο.
Η δύσκολη αρχή, όμως, είχε λάβει χώρα 31 χρόνια πριν, με τον Βρετανό ποδοσφαιριστή Justin Fashanu να γράφει ιστορία, ως ο πρώτος εν ενεργεία ποδοσφαιριστής στα χρονικά που δήλωσε ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του. Ένα μεγάλο ταλέντο τη δεκαετία του ‘80, ο Βρετανός συνάντησε μια απίστευτη εχθρότητα μετά το coming out του στην εφημερίδα-tabloid “The Sun”. Η καριέρα του στην Premier League από τότε δυστυχώς πήρε την κατιούσα, και ο ίδιος έγινε δέκτης τόσο ομοφοβικών όσο και ρατσιστικών επιθέσεων. Παραγκωνισμένος από οικογένεια και το περιβάλλον του, ο Fashanu έμελλε να συνεχίσει την καριέρα του μέχρι το 1997 σε μικρότερες ομάδες, μέχρι που αποσύρθηκε και στράφηκε προς την προπονητική. Τον Μάρτιο του 1998 κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση ενός 17χρονου στις ΗΠΑ, την οποία και αρνήθηκε. Δύο μήνες αργότερα, αφαίρεσε τη ζωή του.
Η ζωή και το τραγικό τέλος του Fashanu αποτέλεσαν σίγουρα ένα σημείο καμπής για την ανάδειξη της ομοφοβίας που διέπει το χώρο του ποδοσφαίρου. Από εκείνη την ημέρα, του 1990, θα έμελλε να περάσουν άλλα 11 χρόνια για το επόμενο coming out, με το Νορβηγό πρώην ποδοσφαιριστή Thomas Berling να δηλώνει ανοιχτά την ομοφυλοφιλία του, αφού είχε αποσυρθεί από την ενεργό δράση, λόγω της άκρατης ομοφοβίας της ποδοσφαιρικής κοινότητας. Μετά από 12 χρόνια, και μετά από μερικά ακόμα coming out ποδοσφαιριστών ερασιτεχνικού επιπέδου, ο τότε ποδοσφαιριστής της Leeds και διεθνής με τις Η.Π.Α. Robbie Rogers δημοσιοποίησε το σεξουαλικό του προσανατολισμό αφού, όμως, είχε αποσυρθεί για λίγο από την ενεργό δράση. Με την επιστροφή του σύντομα στην ομάδα των Los Angeles Galaxy και την κατάκτηση του MLS Cup το 2014, μάλιστα, έγινε ο πρώτος ανοιχτά gay ποδοσφαιριστής που κέρδισε σημαντικό ποδοσφαιρικό τίτλο. Την ίδια χρονιά με τον Rogers, όμως, ένας ακόμη γνωστότερος ποδοσφαιριστής, που μόλις είχε αποσυρθεί από την ενεργό δράση, έκανε coming out. Ο λόγος για τον πρώην διεθνή μέσο με τη Γερμανία, Thomas Hitzlsperger. Ο Hitzlsperger σίγουρα αποτελεί το πιο ηχηρό όνομα που έχει κάνει coming out, μετά από μια πλούσια και γεμάτη καριέρα. Ευθύς αμέσως παράγοντες του Γερμανικού ποδοσφαίρου και παίκτες έσπευσαν να τον υποστηρίξουν, κάνοντας λόγο για άμεση ανάγκη αλλαγής πλεύσης όσον αφορά τη συμπερίληψη και αντιμετώπιση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στο Γερμανικό πρωτάθλημα.
Οι ίδιες οι ποδοσφαιρικές ομάδες, από τη δική τους πλευρά, έχουν με το δικό τους τρόπο λάβει θέση τα τελευταία χρόνια υπέρ της ισότητας και της αποδοχής των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Πολλά είναι τα παραδείγματα ομάδων που αλλάζουν τις φωτογραφίες τους με τα χρώματα της σημαίας της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας τον Ιούνιο για να τιμήσουν το Pride, με τα σχόλια, δυστυχώς, από κάτω, να είναι ενδεικτικά του τεράστιου δρόμου που πρέπει να διανυθεί για να αντιμετωπιστούν οι διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και οι ομοφοβικές επιθέσεις. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι το ότι αρκετοί υψηλού επιπέδου ποδοσφαιριστές λαμβάνουν και αυτοί υποστηρικτική στάση, και τονίζουν την ανάγκη αλλαγής. Πρόσφατο είναι και το παράδειγμα του Γερμανού τερματοφύλακα Μάνουελ Νόιερ, που στο φετινό Euro φόρεσε –με απειλή ποινής από την UEFA– περιβραχιόνιο στα χρώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ σημαίας, για να υποστηρίξει τη διαφορετικότητα, και παράλληλα με έμμεσο τρόπο να αντιταχθεί στην απαγόρευση παρουσίας ΛΟΑΤΚΙ+ συμβόλων στα στάδια της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία και του Μπακού στο Αζερμπαϊτζάν.
Σε Ελληνικό επίπεδο, επικρατούσε μέχρι φέτος «σιγή ιχθύος», την οποία έσπασε με περίσσειο θάρρος η ομάδα του ΟΦΗ, που ανήρτησε στα κοινωνικά της δίκτυα το σήμα της με τα χρώματα του ουράνιου τόξου τον Ιούνιο προς τιμήν του Pride Month. Άλλες ομάδες έκαναν νύξεις υπέρ της ισότητας και της αποδοχής της διαφορετικότητας, αλλά μάλλον ακόμα οι ακριβείς δηλώσεις υποστήριξης βρίσκονται σε στάδιο ζύμωσης, με τους υπεύθυνους φορείς να διστάζουν.
Ο δρόμος θα είναι μακρύς, αλλά αυτά τα πρόσφατα βήματα δείχνουν πως, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, δημιουργούνται πιο ευνοϊκές συνθήκες για gay ποδοσφαιριστές να κάνουν coming out δίχως φόβο επιθέσεων, παραγκωνισμού και θεσμικών διακρίσεων. Η κατάσταση, όμως, παραμένει ζοφερή. Πάνε μόνο μερικοί μήνες από τη δημοσιοποίηση ανώνυμης επιστολής ποδοσφαιριστή της Premier League, στην οποία δηλώνει περήφανος για το σεξουαλικό του προσανατολισμό, αλλά έντρομος μπροστά στις αντιδράσεις που θα αντιμετώπιζε μια πιθανή αποκάλυψή του. Μπροστά σε έναν ισχύοντα ομοφοβικό οχετό πασπαλισμένο με μπόλικη τοξική αρρενωπότητα και «ματσίλα», λοιπόν, δε μπορούμε παρά να αισθανθούμε αμέριστο σεβασμό στον Josh Cavallo και στη γενναία του απόφαση να κάνει coming out. Ας ελπίσουμε πως το βήμα αυτό θα δώσει θάρρος και σε άλλους εν ενεργεία gay ποδοσφαιριστές, και θα αποτελέσει το έναυσμα για μια εκ βαθέων συζήτηση για τη συμπερίληψη και την αποδοχή της διαφορετικότητας στο χώρο του αθλητισμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Josh Cavallo: “I’m a footballer, and I’m gay”, says Australian player, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Justin Fashanu: 30 years since footballer came out, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Homosexuality in association football, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
