Της Ιωάννας Λυμιώτη,
Όλοι γνωρίζουμε ότι η καθημερινότητα για άτομα με αναπηρίες δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη στη χώρα μας. Εκτός από το ζήτημα προσβασιμότητας στους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, που αποτελεί διαχρονικά βασικό πρόβλημα, η κυριότερη ίσως δυσκολία προκύπτει από την ίδια μας τη νοοτροπία και αντιμετώπιση απέναντι στα άτομα αυτά και την καθημερινότητά τους. Η ελλιπής ενημέρωση, η ημιμάθεια και οι παρωχημένες αντιλήψεις συμβάλλουν στο να αντιμετωπίζουμε ακόμα και σήμερα την αναπηρία ως ταμπού, αγνοώντας βασικές διαστάσεις της και περιθωριοποιώντας τους συνανθρώπους μας.
Η καμπάνια “Speak up”, οργανωμένη από την ιστοσελίδα meallamatia.gr, έχει ως στόχο να μας φέρει σε επαφή με την καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρίες, απαντώντας σε πολλά από τα ερωτήματα που ντρεπόμαστε να ρωτήσουμε και σπάζοντας με αυτόν τον τρόπο την επικρατούσα «απαγορευμένη» εικόνα της αναπηρίας. Μέσα από τα ολιγόλεπτα βίντεο που αναρτώνται στο Instagram του meallamatia, με το hashtag της εκστρατείας #SpeakUp, μαθαίνουμε πώς άτομα με κάθε είδους αναπηρία διεκπεραιώνουν ορισμένες καθημερινές, καλλιτεχνικές, αθλητικές και επαγγελματικές δραστηριότητες, κοινές σε όλους μας, προκειμένου αφενός να εξοικειωθούμε με το θέμα της αναπηρίας και αφετέρου να γνωρίσουμε πώς μπορούμε να συμπεριφερόμαστε οι ίδιοι, όταν τυχόν εμπλεκόμαστε σε δραστηριότητες αυτών των ατόμων. Μέσα από τα προσφερόμενα βίντεο, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρία δε χαρακτηρίζεται από πόνο και διεκπεραιωτικότητα, ούτε αποσκοπεί αποκλειστικά στην επιβίωση, αλλά περιλαμβάνει όλες τις πτυχές μιας ανθρώπινης ζωής: Καλές και κακές μέρες, ευχάριστες στιγμές, διασκέδαση.
Σε όλα τα βίντεο πρωταγωνιστούν άτομα με αναπηρία που συμμετέχουν στην εκστρατεία και μοιράζονται προσωπικές εμπειρίες και βιώματα. Συγκεκριμένα, ένα από τα πιο προβεβλημένα βίντεο μας δείχνει με ποιον τρόπο θα σερβίρουμε σωστά ένα τυφλό άτομο. Η μέθοδος που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε σε αυτή την περίπτωση είναι αυτή του «ρολογιού». Εφόσον τοποθετήσουμε το πιάτο στο τραπέζι, ξεκινάμε να εξηγούμε πού βρίσκεται το κάθε αντικείμενο με βάση τους δείκτες του ρολογιού. Για παράδειγμα, για να δείξουμε πού βρίσκεται το μαχαιροπίρουνο θα πούμε ότι είναι στη 1η ώρα εξωτερικά από το πιάτο. Σε ένα άλλο βίντεο, παρακολουθούμε πώς μπορούμε να εισέλθουμε σε ένα δωμάτιο χωρίς να τρομάξουμε ένα κωφό άτομο. Αντί λοιπόν να πάμε και να τον αγγίξουμε απευθείας, προκαλώντας του ξάφνιασμα και ταραχή, εάν δεν μας έχει δει, είναι προτιμότερο καθώς εισερχόμαστε στο δωμάτιο να ανοιγοκλείσουμε το φως κάνοντας έτσι αισθητή την παρουσία μας.
Υπάρχει πλήθος ακόμα από ενδιαφέροντα βίντεο, που αξίζει να δούμε, καθώς μας παρέχουν σημαντικές πληροφορίες, όπως για παράδειγμα πώς πραγματοποιούν συναλλαγές οι τυφλοί, πώς οδηγούν, χορεύουν ή κολυμπάνε άτομα με κινητικές αναπηρίες, πώς άτομα με προβλήματα όρασης μπορούν να τρώνε και να πίνουν χωρίς βοήθεια ή ακόμα πώς κωφά άτομα οδηγούν, ενώ ταυτόχρονα επικοινωνούν με όποιον βρίσκεται στο αμάξι. Μέσα από τα βίντεο αυτά αποκτάμε σημαντικές γνώσεις που δε θα μαθαίναμε αν δεν ερχόμασταν σε επαφή με κάποιο άτομο με αναπηρία ή δεν αισθανόμασταν άνετα να ρωτήσουμε. Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε για παράδειγμα, ότι ένας διερμηνέας νοηματικής δίνει όρκο εχεμυθείας έτσι ώστε ό,τι μεταφράζει από εσένα σε έναν κωφό συνομιλητή σου να μην μπορεί να το διαδώσει σε τρίτους; ‘Η ότι υπάρχουν ειδικές τράπουλες και σε γραφή Μπράιγ, επομένως είναι εντελώς εφικτό να παίξεις χαρτιά με ένα τυφλό άτομο; Πρόκειται για πληροφορίες που σαφώς δε γνωρίζουμε επειδή ακριβώς η ενημέρωση για θέματα αναπηρίας απουσιάζει και όπου υπάρχει, επικεντρώνεται στις δυσκολίες που συνεπάγεται μία μορφή αναπηρίας και όχι στην καθημερινή ζωή αυτών των ανθρώπων, η οποία δεν είναι απλώς επαρκής αλλά «γεμάτη» από κάθε άποψη!
Εκτός όμως από τη σημαντική ενημέρωση που προσφέρει, η συγκεκριμένη καμπάνια ανοίγει τον δρόμο και για την άμεση και δημόσια εκπροσώπηση των ατόμων με αναπηρίες. Τόσο στα μέσα ενημέρωσης όσο και στο δημόσιο διάλογο, λιγοστά μόνο άτομα με αναπηρία προβάλλονται και έχουν βήμα τόσο για να μιλήσουν για την καθημερινότητά τους όσο και για να εκφράσουν απόψεις τους, να τοποθετηθούν δηλαδή πάνω σε θέματα επικαιρότητας. Για τα μέσα ενημέρωσης η αναπηρία είναι ένα σκοτεινό θέμα που δεν έχει καμία θέση στο εξιδανικευμένο περιβάλλον, το θέαμα και το «σταριλίκι» που κυρίως η τηλεόραση έχει να προσφέρει. Τα άτομα με αναπηρία αξιοποιούνται μόνο όταν οι εκπομπές έχουν να αντλήσουν από την κατάσταση τον πόνο και την ταλαιπωρία προκειμένου να πουλήσουν ένα πιασάρικο τηλεοπτικό δράμα που θα «συγκινήσει» τους τηλεθεατές και θα τους ανακουφίσει όταν σκεφτούν ποσό τυχεροί είναι που δε βιώνουν κάτι αντίστοιχο. Η αναπηρία προβάλλεται, λοιπόν, μόνο όταν «πουλάει» και αυτό συμβαίνει μόνο όταν είναι συνδεδεμένη με τον πόνο, τη θλίψη, την παραίτηση.
Πρωτοβουλίες, όμως, όπως το Speak up έρχονται να αποσυνδέσουν την αναπηρία από τον πόνο και να την προβάλλουν ως ένα θετικό πρότυπο ζωής μέσα από την καθημερινότητα των ανθρώπων. Μέσα από τη σταδιακή εξοικείωσή μας, η εικόνα της αναπηρίας πρέπει να πάψει να είναι αντιτηλεοπτική και να εκλαμβάνεται ως κάτι το μακάβριο που μας σοκάρει, μας μπερδεύει, μας θλίβει και να αρχίσει να εκλαμβάνεται ως ένα μέρος της καθημερινότητάς μας. Η τελευταία άλλωστε είναι γεμάτη από ανθρώπους διαφορετικούς που κουβαλάνε τα δικά τους βάρη, αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες τους και ταυτόχρονα συμβάλλουν δυναμικά με τη μοναδικότητά τους στην ανάπτυξη της κοινωνίας.
Αξίζει, λοιπόν, όλοι μας να ρίξουμε μία ματιά στα βίντεο της καμπάνιας speak up και γενικότερα να ενημερωθούμε και να εξοικειωθούμε με την καθημερινότητα των ατόμων με αναπηρίες. Ο μόνος τρόπος εξάλλου, για να μπει ένα οριστικό τέλος στην περιθωριοποίηση αυτών των ανθρώπων είναι να ρίξουμε φως στην καθημερινότητά τους και να έρθουμε σε γνήσια επαφή μαζί της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- #SpeakUp: Ξεπεράσαμε το 1 εκατομμύριο προβολές και σας ευχαριστούμε!, meallamatia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μαθαίνουμε να «βλέπουμε» άτομα με προβλήματα όρασης, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Με Άλλα Μάτια»: Η καμπάνια #SpeakUp μας δείχνει την καθημερινότητα των ΑμεΑ με μια άλλη οπτική που αξίζει και τη δική σου προσοχή, ipop.gr, διαθέσιμο εδώ
