Της Μαρίας Τσούκα,
Σύμφωνα με έρευνα των Shelov & Altman (2012), το πρώτο πράγμα που κάνει ένα νεογνό όταν γεννιέται είναι να κλαίει. Ουσιαστικά, πρόκειται για τον πρώτο ήχο που παράγει ο άνθρωπος όταν έρχεται στη ζωή, και μέσω αυτού επιτυγχάνεται η διαβεβαίωση της καλής υγείας του από τη μια μεριά, και από την άλλη η εισχώρηση οξυγόνου στους πνεύμονες. Το βρεφικό κλάμα αποτελεί μέσο επικοινωνίας, μέσω του οποίου το βρέφος μπορεί να εκφράζει τις συναισθηματικές του ανάγκες. Όπως προαναφέρθηκε, τα βρέφη κλαίνε συνεχώς κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους, επειδή θέλουν να εκφράσουν κάποιο φόβο ή απλά επειδή θέλουν να έρθουν σε επαφή με τη μητέρα τους ώστε να νιώσουν ασφάλεια.
Έχουν εντοπιστεί διαφορετικά είδη κλάματος, ανάλογα με τον τρόπο που ακούγονται. Το κλάμα της γέννησης, το μονότονο κλάμα, το κλάμα της πείνας. Βέβαια, κάποιοι που προσπαθούν να εξηγήσουν το κλάμα του βρέφους, υποστηρίζουν ότι τα βρέφη μέσω του κλάματος προσπαθούν να εκφράσουν τις βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες τους. Η μητέρα, σε κάθε περίπτωση, οφείλει να τα διακρίνει και να ανταποκριθεί με τον ανάλογο τρόπο στις ανάγκες του, όποτε αυτό χρειάζεται.
Από τη μια μεριά, γίνεται λόγος για βιολογικές ανάγκες. Εννοείται ότι το βρεφικό κλάμα μπορεί να εκδηλώνεται εξαιτίας κάποιου πόνου, όπως οι κολικοί. Αυτός είναι ο μόνος διαθέσιμος τρόπος έκφρασης τέτοιων ενοχλήσεων. Μια άλλη βιολογική ανάγκη του βρέφους μπορεί να είναι η δυσφορία που νιώθει επειδή λερώνεται, με αποτέλεσμα να κλαίει. Η πείνα εκφράζεται, επίσης, μέσω του κλάματος. Η ανάγκη για τροφή είναι ένας πολύ σημαντικός λόγος εκδήλωσης κλάματος του βρέφους και, μάλιστα, γίνεται με διακυμάνσεις. Επιπροσθέτως, το βρέφος είναι δυνατό, και μάλιστα ιδιαίτερα συχνό, να κλάψει το βράδυ. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε επειδή πεινάει είτε επειδή ξύπνησε, διέκρινε τη σκοτεινιά του δωματίου και ένιωσε φόβο. Τέλος, το βρεφικό κλάμα εκδηλώνεται και σε περίπτωση που το βρέφος δέχεται κακοποίηση από τη μητέρα ή το φροντιστή του και το χρησιμοποιεί ουσιαστικά σαν μέσο για να εκδηλώσει το παράπονό του, αλλά και την άμεση ανάγκη του για προστασία. Βέβαια, πολλοί από αυτούς τους τύπους κλάματος μπορεί να συμπίπτουν και μάλιστα πολλές φορές το κλάμα αποτελεί αποτέλεσμα συνδυασμού διαφορετικών αιτιών. Για παράδειγμα, τα βρέφη μπορεί να ξυπνούν μέσα στη νύχτα επειδή λερώνονται και συνάμα τους δημιουργείται φόβος όταν ανοίγουν τα μάτια τους και βλέπουν ένα σκοτεινό δωμάτιο, με αποτέλεσμα την εκδήλωση κλάματος.
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν και οι συναισθηματικές ανάγκες. Συνήθως το βρέφος κλαίει όταν θέλει να νιώσει την προστασία της αγκαλιάς της μητέρας του, μέσα στην οποία νιώθει ασφάλεια. Όταν το βρέφος αισθάνεται ότι αυτή είναι μακριά, του δημιουργείται μια συναισθηματική ανάγκη. Όταν εκείνη έχει απομακρυνθεί, το βρέφος προσπαθεί μέσω του κλάματος να την προσεγγίσει ώστε να καταλήξει στην αγκαλιά της. Σύμφωνα με έρευνες (Michelsson, 2010), το συγκεκριμένο κλάμα είναι ιδιαίτερα συχνό τη νύχτα και έχει ύφος παραπόνου. Έπειτα, το άγχος του αποχωρισμού σχετίζεται με το κλάμα του πόνου και οφείλεται στην απομάκρυνση της μητέρας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για το άγχος του αποχωρισμού του βρέφους. Αυτό αρχίζει τον έβδομο με όγδοο μήνα και φτάνει στο αποκορύφωμά του περίπου στους δεκατέσσερις μήνες και μετά μετριάζεται. Το άγχος του αποχωρισμού στα βρέφη είναι διαπολιτισμικά καθολικό. Επιπλέον, το βρέφος μπορεί να κλαίει όταν έρχεται αντιμέτωπο με ένα άτομο μη γνώριμο προς αυτό, καθώς του δημιουργεί άγχος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για «κοινωνικό κλάμα» και για «το άγχος του ξένου», δηλαδή την επιφυλακτικότητα και τη συστολή που εμφανίζει το βρέφος όταν έρθει αντιμέτωπο με ένα πρόσωπο που δεν γνωρίζει. Το άγχος του ξένου εμφανίζεται στο δεύτερο μισό του πρώτου έτους και διαφέρει από βρέφος σε βρέφος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Μακρή Ε., Η Επικοινωνιακή Λειτουργία του Βρεφικού Κλάματος, Πτυχιακή Εργασία, Τμήμα Προσχολικής Αγωγής, ΑΤΕΙ Ηπείρου. Διαθέσιμο εδώ
