Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Η Ρωμαϊκή Ιστορία, μέσα στους πολλούς αιώνες ζωής της, έχει να επιδείξει πλούσιες αφηγήσεις για τα ανδραγαθήματα γενναίων πολεμιστών και στρατηγών, λίγοι, όμως, από αυτούς κατάφεραν να μείνουν στη συλλογική μνήμη των κατοίκων της. Μια τέτοια περίπτωση ήταν και ο Lucius Quinctius Cincinnatus (Λεύκιος Κουίνκτιος Κινγκινάτος), που δε διακρίθηκε μόνο για τα στρατιωτικά του επιτεύγματα, αλλά και για την τιμιότητα και σεμνότητά του.
Η ιστορία του ξεκινά, περίπου κατά τη βασιλική περίοδο της Ρώμης (η περίοδος αυτή τελείωσε το 509 π.Χ. και έκτοτε περνάμε στη Ρωμαϊκή Δημοκρατία), το 519 π.Χ., οπότε και έρχεται στη ζωή, με την οικογένειά του ν’ αποτελείται από πατρικίους. Η ενασχόληση του ίδιου με τα δημόσια αξιώματα τοποθετείται το 460 π.Χ., έτος κατά το οποίο γίνεται Ύπατος. Το επόμενο έτος (459 π.Χ.), θα εγκαταλείψει τη θέση αυτή, πιστεύοντας πως έπρεπε κι άλλοι να έχουν το δικαίωμα να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους σε αυτό το αξίωμα. Έτσι, μετά από αυτά, επέλεξε να αποσυρθεί στην καλλιέργεια της γης του, κοντά στον ποταμό Τίβερη, μακριά από τη δημόσια σφαίρα.
Όχι αυτό δεν είναι το τέλος ούτε της ιστορίας μας ούτε της προσφοράς του, αντιθέτως, τώρα αρχίζει. Το 458 π.Χ., η Ρώμη βρίσκεται αντιμέτωπη με την επίθεση των Aequi, στα ανατολικά της. Τότε, τον λόγο έλαβαν τα όπλα και η ρωμαϊκή πολιτεία έστειλε τους στρατηγούς Lucius Minucius Esquilinus Augurinus και Gaius Nautius Rutilus, για ν’ απωθήσουν τους εχθρούς. Παρόλα αυτά, οι στρατηγοί αυτοί δεν κατόρθωσαν να υπερασπιστούν επιτυχώς τον τόπο τους και έτσι, η Σύγκλητος αποφάσισε να ορίσει έναν δικτάτορα. Να ξεκαθαρίσουμε πως την εποχή αυτή, αλλά και παλαιότερα, ο όρος δικτάτορας είχε διαφορετική σημασία απ’ ό,τι σήμερα. Δινόταν από την πλευρά της πολιτείας, σε εξαιρετικά έκτακτες καταστάσεις, η πλήρης εξουσία σε ένα πρόσωπο, για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα (στην περίπτωση της Ρώμης για έξι μήνες). Με αυτόν τον τρόπο, θα λαμβάνονταν γρήγορα οι αποφάσεις για να αποσοβηθεί ο κίνδυνος. Την θέση αυτή, λοιπόν, έλαβε ο Cincinnatus, ως ένα παλαιό και αξιόπιστο μέλος της πολιτείας.
Η είδηση της ανάδειξής του ως δικτάτορα βρήκε τον Cincinnatus στο κτήμα του και εκεί τον πλησίασε μια αντιπροσωπία από συγκλητικούς για να του αναγγείλουν τα νέα. Στην αρχή άκουσε την απόφαση αυτή με κάποιο δισταγμό, ωστόσο την αποδέχτηκε και έφυγαν όλοι μαζί για τη Ρώμη. Άμεσα, ανέστειλε όλες τις δημόσιες και ιδιωτικές εργασίες που γίνονταν στην πόλη και κάλεσε στα όπλα όσους άντρες ήταν ικανοί να στρατευτούν. Οι ενέργειές του ήταν τόσο άμεσες που εντός περίπου δυο εβδομάδων (15-16 μέρες) κατάφερε να πάει στη Ρώμη, να οργανώσει τον στρατό και να εκδιώξει τους Aequis. Για να πανηγυρίσουν τη νίκη τους αυτή, έναντι του εχθρού, οργάνωσαν, όπως συνηθιζόταν σε ανάλογες περιπτώσεις, έναν θρίαμβο, δηλαδή ένα είδος παρέλασης στους δρόμους της Ρώμης μαζί με τα λάφυρα και τους αιχμαλώτους, δείγμα της υπεροχής και επικράτησής τους. Ύστερα από όλα αυτά, ο Cicninnatus εγκατέλειψε το αξίωμα και την πόλη, επιστέφοντας στο κτήμα του, δίχως να αναζητήσει περισσότερες τιμές ή εξουσία.
Τα προβλήματα, όμως, δε σταμάτησαν να υπάρχουν, με αποτέλεσμα η πολιτεία να χρειαστεί και πάλι τη συνδρομή του Cincinnatus. Αυτή τη φορά, αφορμή ήταν η επαναστατική δράση του Spurius Maelius, που σκοπό είχε να καταλύσει τη δημοκρατία και να επαναφέρει το μοναρχικό σύστημα διακυβέρνησης. Το ίδιο διάστημα, ο τόπος μαστιζόταν από έλλειψη σιτηρών και επικρατούσε ένας αναβρασμός στις κατώτερες τάξεις. Λέγεται πως ο Maelius είχε συγκεντρώσει μεγάλες ποσότητες σιτηρών, προκειμένου να έχει τον λαό με το μέρος του και να υποκινήσει την επανάσταση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Σύγκλητος ανέδειξε πάλι τον Cincinnatus ως δικτάτορα, το 439 π.Χ., για να κατευνάσει τα πνεύματα και να επικρατήσει ξανά η ειρήνη. Από τις πρώτες διαταγές του ήταν να καλέσει τον Maelius, ώστε να συζητήσουν, πράγμα που δεν δέχτηκε. Η αρνητική του στάση επέτεινε την ανησυχία και τελικά, διατάχθηκε ο θάνατός του, με τον Servilius Ahala να τον αναζητά μέσα στο πλήθος και όταν τον εντοπίζει, να τον σκοτώνει. Η εξέλιξη αυτή έφερε τη λύση στο ζήτημα που ανέκυψε και σταδιακά επέστρεψε η ομαλότητα στη Ρώμη, ενώ ο Cincinnatus ακολούθησε ξανά το δρόμο για το κτήμα του, αφήνοντας πίσω την πολύβουη πόλη.
Οι περιπέτειες για τον ήρωά μας έλαβαν τέλος. Τώρα, λοιπόν, μπορούσε να ασχοληθεί απερίσπαστος με τις αγροτικές του δραστηριότητες, πράγμα που έκανε μέχρι να φύγει από τη ζωή, περίπου το 430 π.Χ. Σήμερα αρκετοί είναι οι ιστορικοί που αμφισβητούν, είτε στο σύνολό τους είτε επί μέρους, το κατά πόσο ήταν αληθινά όλα αυτά τα γεγονότα ή αν ήταν απλώς μυθικές αφηγήσεις. Από τους αρχαίους ιστορικούς αναφορές για τον Cincinnatus συναντάμε στον Τίτο Λίβιο, τον Κικέρωνα, τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο και άλλους. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, ένα είναι σίγουρο: ο Cincinnatus αποτελούσε ένα πρόσωπο σεβαστό και παράδειγμα για τους Ρωμαίους, καθώς ήταν παρών στα προβλήματα του τόπου του, δίχως να εκμεταλλευθεί τη δύναμη και την εξουσία που κατείχε. Αποτελούσε και αποτελεί μέχρι τις μέρες μας ένα παράδειγμα ανιδιοτέλειας και ταπεινοφροσύνης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Smith William (1867), A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, τόμος Α΄, Βοστόνη: Little, Brown and Company
- Forsythe Gary (2006), A Critical History of Early Rome: From Prehistory to the First Punic War, Βαρκελώνη: University of California Press
- Donald Wasson, World History Encyclopedia, «Cincinnatus», διαθέσιμο εδώ
