Του Νικόλαου Τσελέντη,
Η πανδημία του κορωνοϊού ταλανίζει επί μακρόν κάθε κράτος του κόσμου, ξεκινώντας από τα ανώτατα κλιμάκια της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας και φθάνοντας μέχρι τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Ο προβληματισμός που ανακύπτει γύρω από το εν λόγω ακανθώδες ζήτημα δεν αφορά αποκλειστικά την εξάλειψη του ίδιου του ιού -που, μάλλον, κάτι τέτοιο θα αργήσει να συμβεί- αλλά πολύ περισσότερο σχετίζεται με τα μέτρα περιορισμού, τα οποία μεταβάλλονται διαρκώς. Ασκείται, λοιπόν, δριμεία κριτική στις αποφάσεις των κυβερνώντων, καθώς η πολυπόθητη «κανονικότητα» παραμένει μετέωρη και αμφισβητήσιμη, δημιουργώντας τριγμούς ακόμη και στις χώρες που, κατά γενική ομολογία, χαρακτηρίζονταν ως παραδείγματα προς μίμηση. Μία από αυτές είναι, φυσικά, η νησιωτική Νέα Ζηλανδία.
Το ιδιαίτερο αυτό κράτος της Ωκεανίας έχει επαινεθεί πολλάκις για την εξέχουσα διαχείριση της υγειονομικής κρίσης που πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 2019 στην Κίνα. Συγκεκριμένα, η ανακήρυξη του COVID-19 ως πανδημίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στις 14 Μαρτίου του 2020, προκάλεσε την άμεση αντίδραση της κυβέρνησης της Νέας Ζηλανδίας, υπό την ηγεσία της Πρωθυπουργού Jacinda Ardern. Με μόλις 6 επιβεβαιωμένα κρούσματα απαγορεύθηκαν όλες οι εκδηλώσεις και οι μαζικές συναθροίσεις, ενώ οι εισελθόντες των συνόρων από το εξωτερικό όφειλαν να τεθούν σε καραντίνα για διάστημα δύο εβδομάδων. Δέκα μέρες αργότερα και με τα κρούσματα να αγγίζουν τριψήφιο αριθμό (102), επιβλήθηκε lockdown «επιπέδου 3», το οποίο διήρκησε 48 ώρες, αφού το lockdown «επιπέδου 4» ήταν θέμα χρόνου να εφαρμοστεί.
Όπως γίνεται αντιληπτό, το τελευταίο στάδιο, αυτό του «επιπέδου 4», περιλάμβανε αυστηρότατα μέτρα, προκειμένου σχεδόν να «αφανισθεί» η φονική νόσος. Ενδεικτικά, όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα (πανεπιστήμια, σχολεία, παιδικοί σταθμοί) ανέστειλαν τη λειτουργία τους, οι επιχειρήσεις έβαλαν προσωρινό «λουκέτο», ελέω απαγόρευσης, τόσο του “takeaway” όσο και της διανομής κατ’ οίκον (delivery), και οι υπαίθριοι χώροι, που συνιστούσαν πηγές συγκεντρώσεων (λόγου χάρη οι παραλίες), έκλεισαν. Ακόμη, οι διαπροσωπικές σχέσεις «πάγωσαν» για λίγο καιρό, καθότι θεωρείτο επιτρεπτή μονάχα η συναναστροφή με άτομα εντός της ίδιας οικίας. Το σκληρό αυτό lockdown κράτησε περίπου ενάμιση μήνα, όταν η κυβέρνηση, βλέποντας την υγειονομική πρόοδο της χώρας, αποφάσισε να επαναφέρει ορισμένες ελευθερίες.
Το κερδισμένο προσωπικό στοίχημα της Jacinda Ardern
Η επιτυχία της Νέας Ζηλανδίας στο κεφάλαιο “COVID-19” οφείλεται εν πολλοίς στη χαρισματική ηγέτιδα που ακούει στο όνομα Jacinda Ardern. Η Πρωθυπουργός της χώρας έδειξε τεράστια ψυχραιμία, κατορθώνοντας να ηρεμήσει και να κατευθύνει τον λαό της, την ίδια ώρα που ο πανικός είχε «χτυπήσει την πόρτα» σε πληθώρα κρατών. Προς επίρρωση των ειρημένων, συσπείρωσε το έθνος της, αποκαλώντας το «ομάδα των 5 εκατομμυρίων», ζητώντας τους με θέρμη να σκεφτούν και να πράξουν για το κοινό συμφέρον. Επιπλέον, έδωσε μεγάλη βαρύτητα στην τακτική ενημέρωση των πολιτών για τα επίπεδα του lockdown, μέσω μηνυμάτων, προβαίνοντας, παράλληλα, στη διοργάνωση διαφόρων Facebook Live Q&A, για να έρθει κοντά στους συμπολίτες της και να τους λύσει ενδεχόμενες απορίες. Βέβαια, αξίζει να επισημανθεί πως συμβουλευόταν διαρκώς τους ειδήμονες και ακολουθούσε πιστά τις υποδείξεις της ιατρικής επιστήμης.
Οι σώφρονες κινήσεις της Νεοζηλανδής Πρωθυπουργού απέδωσαν καρπούς και πολιτικά, γεγονός που επιβεβαιώθηκε στις εκλογές του Οκτωβρίου του περασμένου έτους, όπου η Jacinda Ardern και το Εργατικό Κόμμα (Labour Party) επικράτησαν για δεύτερη συνεχόμενη φορά. Μάλιστα, υπό το μεικτό αναλογικό σύστημα που έχει καθιερωθεί από το 1996, τα κόμματα ή οι συνασπισμοί αυτών χρειάζονται 61 από τις 120 έδρες της Βουλής, ήτοι 48% των ψήφων, ούτως ώστε να σχηματίσουν κυβέρνηση. Η δυσκολία της αυτοδυναμίας, όμως, ξεπεράστηκε, με τον Labour Party να συγκεντρώνει 49% των ψήφων και άρα να αποκομίζει 64 έδρες στο Κοινοβούλιο. Η νίκη του κόμματος και της ίδιας της Ardern θεωρείται γιγαντιαία, δεδομένης της «παρθενικής» μονοκομματικής κυβέρνησης, βάσει του ισχύοντος συστήματος.
Οι δυσκολίες της δεύτερης θητείας
Θα περίμενε κανείς πως η άψογη αντιμετώπιση του κορωνοϊού μέχρι τις εκλογές θα έλυνε τα προβλήματα της Πρωθυπουργού Jacinda Ardern. Ωστόσο, το ιδιόμορφο πανδημικό καθεστώς έχει την τάση να προξενεί νέους σκοπέλους, οι οποίοι πηγάζουν ανάλογα με το στάδιο που βρίσκεται η χώρα. Επί παραδείγματι, ένας μόνιμος «πονοκέφαλος» των κυβερνήσεων είναι η προσεκτική επιστροφή στην καθημερινότητα, με το άνοιγμα των επιχειρήσεων, των σχολείων, των εξωτερικών χώρων, δίχως να διαταραχθούν οι υφιστάμενες ισορροπίες και χωρίς την επιβάρυνση του συστήματος υγείας. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, κύριο μέλημα των χωρών ήταν και είναι ο εμβολιασμός των κατοίκων, καθόσον ελαχιστοποιεί τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού, ενώ στην περίπτωση που κάποιος νοσήσει, ο οργανισμός του θα μπορέσει να ανταπεξέλθει καλύτερα.
Η Νέα Ζηλανδία, όπως κι άλλα κράτη του Ειρηνικού και της Ασίας, καθυστέρησε να εφοδιαστεί με τις απαιτούμενες δόσεις του εμβολίου, με αποτέλεσμα, στα τέλη Ιουνίου, να έχει εμβολιαστεί πλήρως το 9% του πληθυσμού, έχοντας χορηγήσει συνολικά 1,5 εκατομμύρια δόσεις. Αντίστοιχα δε, η όμορη Αυστραλία κινήθηκε στο ίδιο και χειρότερο μοτίβο από τη Νέα Ζηλανδία, με τον πλήρως εμβολιασμένο πληθυσμό να μην ξεπερνά το πενιχρό 5%. Αυτή η ολιγωρία αναπόφευκτα δυσχέρανε την κατάσταση, όταν έκανε την εμφάνισή της η μετάλλαξη Δέλτα -μία μεταδοτικότερη μορφή του κορωνοϊού-, καθιστώντας αναγκαίο έναν ακόμη κύκλο απαγορεύσεων. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας, όπου ο εντοπισμός ενός κρούσματος οδήγησε τη χώρα σε εγκλεισμό, κατά τον Αύγουστο.
Η λαϊκή δυσφορία
Τα διαδοχικά (ημι)μέτρα της κυβέρνησης κατέδειξαν με τρόπο πασιφανή πως οι εμπνεύσεις της πρωτοπόρου Πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας μάλλον στέρεψαν. Το αυστηρό μοντέλο μπορεί να λειτούργησε υποδειγματικά κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, αλλά δεν δύναται να συνεχίσει εις το διηνεκές. Αυτό φαίνεται πως αντιλήφθηκε ο γηγενής πληθυσμός, ο οποίος ξεσηκώθηκε σε διάφορες επαρχίες του Auckland, διαμαρτυρόμενος για τους συνεχείς περιορισμούς, που έχουν πλήξει σφόδρα την οικονομία και την ψυχολογία του. Η λαϊκή δυσφορία, με τη σειρά της, έδωσε πάτημα στην αξιωματική αντιπολίτευση να εξαπολύσει μύδρους κατά της Ardern, η οποία πιάστηκε εξαπίνης, κενή από οποιαδήποτε ιδέα.
Οι αριθμοί «μιλούν»
Σύμφωνα με τη διεξαγωγή ερευνών το καλοκαίρι, το Εργατικό Κόμμα ολίσθησε σημαντικά, πέφτοντας στις δημοσκοπήσεις στο 43%, μείον δηλαδή 10 μονάδων που συγκέντρωνε κάποιους μήνες πριν. Στον αντίποδα, τα αντιπολιτευτικά κόμματα σημείωσαν πρόοδο: το National έφτασε στο 29,5% (+1%), το κόμμα των Māori στο 2,5% (+1%) και το Act New Zealand στο ιστορικό 11,5% (+2,5%) για το δεξιό-φιλελεύθερο κόμμα. Το μόνο ευχάριστο γεγονός για το κυβερνών κόμμα είναι η άνοδος των Πρασίνων κατά 1%, αγγίζοντας δηλαδή το 9%. Τα νούμερα αυτά υποδηλώνουν ότι η Jacinda Ardern χάνει την αυτοδυναμία της και βασίζεται πλέον σε μία σύμπραξη με τους Πρασίνους. Βέβαια, η χαώδης διαφορά που υπήρχε στις εκλογές του περασμένου έτους έχει εξανεμιστεί, διότι τα αντιπολιτευτικά κόμματα έχουν φτάσει σε απόσταση μικρότερη του 10%.
Συνοψίζοντας και απλοποιώντας τα ανωτέρω, μπορεί να λεχθεί πως η στήριξη του λαού δεν πρέπει να λογίζεται ως δεδομένη. Η κυβέρνηση, έχοντας τρία χρόνια μπροστά της, οφείλει να ανακάμψει και να κερδίσει το χαμένο έδαφος, κάνοντας αυτό που γνωρίζει καλύτερα∙ να καινοτομεί. Ας μην αμελούμε, εξάλλου, ότι όσο το Εργατικό Κόμμα γίνεται αντι-δημοφιλές, τόσο η Jacinda Ardern προπορεύεται στα προγνωστικά για το πηδάλιο της εξουσίας (57% έναντι 5% της Judith Collins). Η ιδιοφυία της, σε συνδυασμό με την κατάλληλη στελέχωση της κυβερνήσεως, φαντάζουν ως τα ιδανικά όπλα για να υπερνικήσουν οποιαδήποτε δύσπιστη φωνή, αλλά και οποιαδήποτε πανδημία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ardern leads in NZ as Labour loses ground, The West Australian, διαθέσιμο εδώ
- Is the COVID-19 ‘honeymoon’ over for PM Jacinda Ardern?, Roy Morgan, διαθέσιμο εδώ
- The mood in New Zealand on Covid is changing – and Jacinda Ardern knows it, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Jacinda Ardern facing biggest challenge yet as New Zealand switches to Covid suppression, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Why Jacinda Ardern giving up on eliminating COVID-19 is a political gamble for the popular PM, ABC News, διαθέσιμο εδώ
- Covid 19 Delta outbreak: New poll reveals initial impact of outbreak on political parties’ fortunes, New Zealand Herald, διαθέσιμο εδώ
