Της Σοφίας – Δυσσέλιας Λίτσα,
Παπαγαλία: όρος της αργκό για την εκπαιδευτική μέθοδο της αποστήθισης και πρόβλημα πανταχού παρόν. Από τα σχολικά χρόνια και τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα ως τις επαγγελματικές συνεντεύξεις και το φλερτ του πρώτου ραντεβού, άνθρωποι αγχωμένοι πιέζονται, κρατούν νοητές σημειώσεις με “do’s and don’ts” και, άλλοτε ηθελημένα και άλλοτε μη, δίνουν «προκάτ» απαντήσεις σε «προκάτ» ερωτήσεις.
Όσον αφορά τα σχολικά χρόνια, ήδη από πολύ νωρίς οι μικροί μαθητές μαθαίνουν πως η στείρα αποστήθιση συνιστά πανάκεια· «Θα το μάθω απ’ έξω και θα το πω τέλεια στη δασκάλα». Φυσικά, αυτή η λανθασμένη για την εκπαίδευση αντίληψη δε δημιουργείται μόνη της στο μυαλό των παιδιών. Καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν τόσο οι γονείς, όσο και οι δάσκαλοι που επικροτούν την παπαγαλία αντί της εις βάθος μάθησης (βλ. «όταν γυρίσω, να τα ξέρεις νερό»). Απότοκο των παραπάνω λυπηρών, οι μικροί μαθητές να μην έχουν ουσιαστικές βάσεις στα μαθήματα που «παπαγαλίζονται», γεγονός που θέτει σημαντικά εμπόδια στην μετέπειτα πορεία τους.
Προχωρώντας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εύκολα μπορεί κανείς να παρατηρήσει πως η παπαγαλία άρχει όχι μόνο στα θεωρητικά, αλλά και στα θετικά μαθήματα. Κάθε φορά που από τα λαλίστατα χείλη των ασεβών μαθητών που πασχίζουν για το 18 στη Χημεία Γενικής ακούγεται το (ευφάνταστο κατά τ’ άλλα): «(Κ)Κάνε (Ba)βαριά (Ca)καρδιά (Na)ναύτη (Mg)μάγκα..», τρίζουν τα κόκαλα του Μεντελέγιεφ. Ομοιοτρόπως, τρίζουν τα κόκαλα των ημών προγόνων (αρχαίων και μη) όταν η -ασεβής και πάλι- μαθητιώσα νεολαία μπερδεύει το σπήλαιο του Πλάτωνα με το οχυρό Ρούπελ και το Πολυτεχνείο με το Κούγκι. Quelle décadence (!).
Φτάνοντας στην τρίτη Λυκείου και τις Πανελλήνιες έχουμε το «Παπαγαλία, εσύ, σούπερ σταρ». Σούπερ σταρ, εσύ, που καθορίζεις ακόμα και τον επαγγελματικό προσανατολισμό των υποψηφίων φοιτητών, άγοντας και φέροντάς τους από κατεύθυνση σε κατεύθυνση. Μιλώντας ως πρώην μαθήτρια θεωρητικής κατεύθυνσης και ως άτομο με σοβαρή δυσανεξία στην παπαγαλία, μετά βεβαιότητος αναφέρω πως η τελευταία είναι ικανή, ως αποτρεπτικός παράγοντας, να σε απωθήσει από το να κυνηγήσεις τη σχολή των ονείρων σου. Μαθητές πάνω από φωσφοριζέ γραμμές, μπλεγμένα τόξα και σημειώσεις για ώρες ατέλειωτες να μαθαίνουν πόσα κιλά σταφίδα εξήγε η χώρα μας το 1900, πότε ιδρύθηκε η ΟΥΛΕΝ, πώς έπινε τον καφέ του ο Ελευθέριος Βενιζέλος και άλλα τέτοια χρήσιμα. Γονείς, πάνω από φωσφοριζέ γραμμές, μπλεγμένα τόξα και σημειώσεις για ώρες ατέλειωτες (ευχαριστώ μαμά!) να βοηθούν τα βλαστάρια τους να κερδίσουν τη μάχη με το χρόνο, τις πληροφορίες, τα μόρια και την αποστήθιση.
Μπαίνοντας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η κατάσταση δείχνει να βελτιώνεται, καθώς εντός αυτής η εκπαιδευτική διαδικασία δείχνει να αποβάλει τον εξετασιοκεντρικό της χαρακτήρα και να αποκτά έναν άλλον, πιο ουσιαστικό και εξυπηρετικό, τόσο για την ίδια τη Γνώση, όσο και για τους φοιτητές. Δυστυχώς, εξαιρέσεις υπάρχουν, και ανάγκη είναι να πάψουν να υπάρχουν, προς όφελος όλων.
Βγαίνοντας από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, επιστρέφουμε μετά λύπης, στην πρότερη αυτής κατάσταση. Στις συνεντεύξεις για εύρεση εργασίας, ο εν δυνάμει εργαζόμενος απαντά σε «προκάτ» ερωτήσεις του υποψηφίου εργοδότη του, ο οποίος του απευθύνει εξίσου «προκάτ» ερωτήσεις.
Άρθρα τύπου: «10 βήματα για μία επιτυχή συνέντευξη», «5 απαράβατοι κανόνες για άψογη παρουσίαση CV», «7 ερωτήσεις-παγίδες για τον νέο σας υπάλληλο» και άλλα παρόμοια, είναι ένα μικρό δείγμα αποτελεσμάτων αναζήτησης στο λήμμα «συνέντευξη για δουλειά» στο Internet, γεγονός ολίγον τι ανησυχητικό. Τόσο ο εν δυνάμει εργοδότης όσο και ο εν δυνάμει εργαζόμενος στέκονται σε κουβέντες «ξύλινες», χωρίς να προσπαθούν να προχωρήσουν πολλές φορές σε ουσιαστικές λεπτομέρειες για τις δεξιότητες του συνεντευξιαζόμενου ή το αντικείμενο της εργασίας, πράγμα ξεκάθαρα επιζήμιο για την τελευταία.
Όσον αφορά τις (κατά κόρον απρόσωπες) διαπροσωπικές τους σχέσεις, ακόμα και εκεί οι άνθρωποι επιστρατεύουν την παπαγαλία και αναμασούν τετριμμένες ατάκες. Σε μία νέα γνωριμία, φιλική ή μη, οι τυποποιημένες ερωτήσεις και απαντήσεις κυριαρχούν, ενώ οι συνομιλητές δείχνουν να κρατούν μία αμυντική στάση, σαν να μη θέλουν -ή να μην μπορούν- να φανερώσουν τον πραγματικό τους εαυτό. Ο αυθορμητισμός έχει δώσει τη θέση του στην τακτική και οι στιγμές πηγαίου γέλιου ή ενθουσιασμού, αυτά τα τόσο ρομαντικά ενσταντανέ, στο μούδιασμα και την αμηχανία. Φυσικά, και σε αυτόν τον τομέα, αυτόν των ανθρώπινων σχέσεων, υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις, οι οποίες μας δημιουργούν την αίσθηση (ελπίζω όχι την ψευδαίσθηση), πως δεν αποξενωθήκαμε τελείως. Τουλάχιστον, όχι ακόμα.
