Του Μανώλη Ανδριγιαννάκη,
Πολλά έχουν ειπωθεί, αλλά και γραφτεί, για την άνιση κατανομή του πλούτου και πόσο άδικο είναι κάποιοι άνθρωποι να είναι πλούσιοι και οι υπόλοιποι να μην είναι. Πολύ συχνά γινόμαστε κοινωνοί της δυσαρέσκειας του μέσου ανθρώπου για τον εξωφρενικό πλούτο του 1% του πληθυσμού, που ξεπερνά μάλιστα αυτόν του υπόλοιπου 99%. Ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη το ύψος της ψαλίδας ακόμη και μεταξύ των πλουσίων και της μεσαίας τάξης, για να μην αναφερθούμε στα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα, φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι η παραπάνω άποψη είναι θεμελιακά ορθή. Είναι, όμως, έτσι στην πραγματικότητα;
Καταρχάς, πρέπει να τονίσουμε πως η ανισότητα δεν αποτελεί πρωτοτυπία της εποχής μας, αλλά υπάρχει όσο περίπου υπάρχει και η ανθρωπότητα. Από τους ελεύθερους πολίτες και τους δούλους της αρχαίας Ελλάδας, στους πατρίκιους και τους πληβείους της Ρώμης, ποτέ δεν υπήρξε κοινωνία χωρίς τάξεις και χωρίς ανισότητες… Από την άλλη, η σύγχρονη αστική δημοκρατία είναι αυτή που καθιέρωσε ίσα δικαιώματα για όλους τους πολίτες, γεφύρωσε το χάσμα και έφερε την κοινωνία σε ισορροπία. Όμως, υπό ένα καθεστώς ελεύθερης οικονομίας, είναι και απόλυτα λογικό κάποιοι να αμείβονται λιγότερο και κάποιοι περισσότερο, αλλά εντός ορίων. Μια οικονομία αποτελείται από ένα σύνολο ανθρώπων που παίρνουν αποφάσεις για τη ζωή τους. Ο καθένας είναι ελεύθερος, θεωρητικά, να διαλέξει ένα μονοπάτι στη ζωή του που πιστεύει ότι του ταιριάζει περισσότερο. Μπορεί να θέλει να γίνει δάσκαλος, μουσικός, επιχειρηματίας, οικογενειάρχης ή και οτιδήποτε άλλο. Αυτή η ελευθερία, ωστόσο, είναι και μια έκφραση ανισότητας, αφού όλοι είμαστε διαφορετικοί και έχουμε τις δικές μας κλίσεις και ικανότητες. Αντίστοιχα, ο καθένας θα αμείβεται ανάλογα με την αντικείμενο του, τα ταλέντα και την εργατικότητά του, ή και τη σημασία του έργου που επιτελεί για την κοινωνία. Δεν μπορεί να γίνει δεκτό πως η χρησιμότητα κάθε εργασίας είναι ίδια ή η προσπάθεια κάθε εργαζόμενου η ίδια. Πώς, λοιπόν, θα εισπράττονται ίσες αμοιβές;
Πολλοί υποστηρίζουν την αυστηρή φορολόγηση των πιο ευκατάστατων συμπολιτών μας για τη στήριξη των αδυνάτων και την αντιμετώπιση των αδικιών και των ανισοτήτων, σε επόμενο στάδιο. Μια εξήγηση, βέβαια, του πώς θεωρείται μέτρο κοινωνικής δικαιοσύνης να υπερφορολογείς όσους είναι επιτυχημένοι και προσφέρουν στην κοινωνία και να τα δίνεις σε όσους δεν τα κατάφεραν, δεν έχει ποτέ δοθεί πραγματικά. Μια αδικία, από την ανάποδη, θα μπορούσαμε να την χαρακτηρίσουμε, που θα επιβάρυνε απλά τις παραγωγικές δυνάμεις προς όφελος των λιγότερο παραγωγικών. Αυτή η επιβαλλόμενη ισότητα περισσότερο θα κρατούσε την κοινωνία σε στασιμότητα παρά θα ήταν προς όφελος της πλειοψηφίας, καθώς σημαίνει λιγότερες ευκαιρίες. Φανταστείτε έναν επιτυχημένο άνθρωπο που, με τη σκληρή του δουλειά και την εφευρετικότητά του, ανοίγει μια επιχείρηση και πλουτίζει. Πώς θα ένιωθε αυτός και πώς θα δρούσε, εάν έβλεπε έναν απρόσωπο γραφειοκράτη να περιορίζει αυθαίρετα τις φιλοδοξίες του;
Όποτε τέθηκε σε ισχύ η λογική του «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του» οδήγησε στην επικράτηση της μετριότητας, στη στασιμότητα και τελικά στην πτώση. Άλλωστε, αυτοί που παράγουν πλούτο και λογίζονται ως πλούσιοι είναι αυτοί που τρέφουν με τις δραστηριότητες και τις επιχειρήσεις τους χιλιάδες επί χιλιάδων οικογένειες των χαμηλών και των μεσαίων τάξεων, ενώ με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους εξυπηρετούν το σύνολο της κοινωνίας. Πλήττοντας, λοιπόν, τους πρώτους, επιβαρύνεις και τους δεύτερους.
Επιπροσθέτως, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας μια βασική αρχή, που αποδεικνύεται στην πράξη. Οι πλούσιοι «τεστάρουν» σήμερα, αυτά τα αγαθά και αυτές τις υπηρεσίες που θα απολαύσουμε εμείς, όλοι οι υπόλοιποι, στο μέλλον. Για παράδειγμα, όταν το πρώτο κινητό τηλέφωνο βγήκε σε κυκλοφορία, από την Μοτορόλα, τη δεκαετία του ’80, κόστιζε χιλιάδες δολάρια, είχε το μέγεθος ενός τούβλου, ενώ και οι δυνατότητές του ήταν πολύ περιορισμένες. Σε αυτές τις συνθήκες και με αυτή την τιμή δεν ήταν, προφανώς, προσιτό στο ευρύ κοινό. Αν δεν υπήρχαν, όμως, κάποιοι πλουσιότεροι να επενδύσουν σε αυτή τη νέα κατασκευή, να την αγοράσουν και να τη δοκιμάσουν, τότε μπορεί η εφεύρεση του κινητού τηλεφώνου να μην είχε αποδώσει και η εξέλιξη που επετεύχθη στην πορεία να μην είχε συμβεί ποτέ. Αντιθέτως, σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικά μοντέλα σε διάφορες τιμές για τους ανθρώπους όλων των κοινωνικών και οικονομικών τάξεων. Ό,τι χθες ήταν μόνο για τους έχοντες, τώρα είναι προσβάσιμο σε όλους μας, χάρη και σε αυτή την ανισότητα εισοδήματος. Το ίδιο ισχύει και για τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, την τηλεόραση, αλλά και -εκτός των τεχνολογικών- σε προϊόντα και υπηρεσίες. Η ύπαρξη, δηλαδή, ανθρώπων με την οικονομική επιφάνεια να δοκιμάζουν τις εφευρέσεις της επιστήμης μπορεί να αποδεικνύεται φορέας προόδου.
Αντίστοιχα, απουσία είτε των επιστημονικά άρτιων είτε των οικονομικά ισχυρότερων ατόμων να ασχοληθούν με την καινοτομία και την εξέλιξη, θα μπορούσε να είχε συντελεστεί η ανάπτυξη που γνώρισε η ανθρωπότητα του τελευταίους τρεις αιώνες; Σε μια κοινωνία κοινωνικά και οικονομικά ίσων, θα υπήρχαν οι κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε κάποιοι να ενεργοποιηθούν για την πρόοδο τεχνολογικά, επιστημονικά, ιατρικά και να βρεθούν τα αναγκαία κεφάλαια που θα απαιτούνταν σε αυτή τη διαδικασία;
Οι παραπάνω σκέψεις μοιάζουν ιδιαίτερες, ίσως και αιρετικές είναι η αλήθεια, καθώς αμφισβητούν το άδικο της άνισης κατανομής του πλούτου. Θα έλεγε κανείς, όμως, ότι αποτελεί ένα φυσικό χαρακτηριστικό της ανθρωπότητας από αρχής κόσμου, βλέποντας το από μια αντικειμενική σκοπιά. Σίγουρα φαντάζει άδικο και επώδυνο στα μάτια όσων δεν είχαν τη δυνατότητα να αναρριχηθούν οικονομικά ή και τις ευκαιρίες να το πράξουν, αλλά πρέπει να είμαστε ειλικρινείς… Η ύπαρξη, δηλαδή, πλούσιων και μη, όπως κάθε κατάσταση, έχει τα θετικά και τα αρνητικά της. Στο κάτω κάτω, ο καθένας είναι υπεύθυνος για τον εαυτό του και τις πράξεις του. Ας αφήσουμε την αγορά ελεύθερη και ας δώσουμε ευκαιρίες… Ευκαιρίες να αναπτύξει ο καθένας τις δεξιότητες και τα ταλέντα του και να πετύχει!
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1999 και είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του ΟΠΑ. Παρακολουθεί σεμινάρια και ημερίδες πολιτικής, οικονομίας, γεωπολιτικής και τεχνολογίας, ενώ συμμετέχει σε συνέδρια και προγράμματα προσομοίωσης πολιτικών θεσμών (Europa.S, ΠΠΔΣ, ΜΒΕ, MEUS). Στις δημοτικές εκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος στο Δήμο Βύρωνα, στην Αθήνα. Στο OffLine Post έφερε την ιδιότητα του Αρχισυντάκτη Οικονομικών κατά το διάστημα Ιούνιος 2019-Ιούνιος 2020.
