Της Άννας Τσέλα,
Τις τελευταίες μέρες, μεγάλη είναι η παγκόσμια αναταραχή που έχει προκληθεί, λόγω των μαζικών αποκαλύψεων αμέτρητων ντοκουμέντων, που φανερώνουν το «κρύψιμο» μαύρου χρήματος μέσω offshore εταιρειών. Η συγκεκριμένη είναι μια από τις μεγαλύτερες έρευνες που έχει διεξαχθεί και διήρκησε 2 χρόνια. Τα αρχεία φανερώθηκαν από το δίκτυο αποκαλύψεων “Pandora Papers” – κωδική ονομασία. Υπολογίζεται πως οι εμπλεκόμενοι ανέρχονται στους 29.000. Μέσα σε αυτούς, κυρίαρχο ρόλο έχουν κρατικοί λειτουργοί, όπως δικαστές, δήμαρχοι, στρατιωτικοί, καθώς και 400 πολιτικά πρόσωπα. Η λίστα συνεχίζεται με καταγραφή μεγάλων ποσοστών από αθλητές, τραγουδιστές, εμπόρους ναρκωτικών, επικεφαλής μυστικών υπηρεσιών και επιχειρηματίες σε πάνω από 90 χώρες. Οι πληροφορίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα, μέσω της έρευνας της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Παροχής Οικονομικών Υπηρεσιών, αποτέλεσαν πειστήρια έγγραφα που προδίδουν άτομα για δημιουργίες υπεράκτιων εταιρειών, που αλλιώς χαρακτηρίζονται ως φορολογικοί παράδεισοι.
Το δημοσιογραφικό δίκτυο ονόματι International Consortium of Investigative Journalists έχει καταφέρει να ερευνήσει στο σύνολο 11,9 εκατομμύρια αρχεία αυτή τη διετία. Στη συγκεκριμένη ομάδα συγκαταλέγονται 600 άτομα από 150 διαφορετικά μέσα ενημέρωσης σε διεθνή κλίμακα. Τα όσα έχουν διαρρεύσει προέρχονται από 14 παρόχους υπηρεσιών για offshore εταιρείες. Δεν είναι μεγάλο το διάστημα από την τελευταία φορά που έγινε μια παρόμοια αποκάλυψη. Συγκεκριμένα, πριν μια πενταετία, το 2016, είχαν «δει το φως» της δημοσιότητας τα αρχεία “Panama Papers”, τα οποία είχαν και ως αποτέλεσμα να φέρουν ακόμη και την κατάρρευση κυβερνήσεων, για παράδειγμα στην Ισλανδία με τον Πρωθυπουργό Sigmundur David Gunnlaugsson και στο Πακιστάν με τον Nawaz Sharif.
Θα ήταν σημαντική παράλειψη να μην αναφέρουμε πώς γίνεται αυτή η απόκρυψη στοιχείων. Καταρχάς, με ένα ποσό κάποιων εκατοντάδων δολαρίων ως αρχικό κεφάλαιο, κάποιος είναι σε θέση να μπορεί να συστήσει μια offshore εταιρεία, στην οποία σαφώς ο ιδιοκτήτης είναι ανώνυμος. Ένας άλλος τρόπος είναι με ένα ποσό που κυμαίνεται από 2.000-25.000 δολάρια, και κάνει δυνατή τη δημιουργία ενός ιδρύματος καταπιστευτικής διαχείρισης, όπου δίνεται η δυνατότητα για έλεγχο των χρημάτων, χωρίς όμως τα άτομα αυτά να θεωρούνται νομικά υπεύθυνα για τις οποιεσδήποτε συναλλαγές που θα πραγματοποιηθούν. Με διάφορους λογιστικούς τρόπους, τα περιουσιακά στοιχεία προστατεύονται από δικαστικούς κλητήρες και φοροελεγκτές. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί πως δεν είναι λίγες οι χώρες εκείνες, στις οποίες η ίδρυση offshore εταιρειών και γενικά η διενέργεια διαφόρων συναλλαγών είναι απολύτως νόμιμη.
Τα εξεταζόμενα έγγραφα ανέρχονται στα 12 εκατομμύρια και υπάρχουν πληροφορίες για μυστικές συναλλαγές της κυβέρνησης του Λονδίνου, μαύρα χρήματα πίσω από το πρόσωπο του Βασιλιά της Ιορδανίας και μυστικές επαύλεις του Τσέχου Πρωθυπουργού. Κάποιες από τις χαρακτηριστικές αναφορές που έγιναν περιγράφονται παρακάτω. Αρχικά, ξεχώρισε η παρουσία του πρώην Βρετανού Πρωθυπουργού Anthony Charles Lynton “Tony” Blair και της συζύγου του. Φανερώθηκε πως απέκτησαν 312.000 λίρες μέσω των offshore, με τις οποίες απέκτησαν ακριβά περιουσιακά στοιχεία στο Λονδίνο. Συνεχίζοντας, εκτός των όσων αναγράφονται για τα ακίνητα του Vladimir Putin στο Μονακό, στα “Pandora Papers” είναι δυνατόν να προσέξει κάποιος και την παρουσία του Τσέχου Πρωθυπουργού, Andrej Babis. Οι δηλώσεις που έκανε αφορούσαν τα υπεράκτια επενδυτικά κεφάλαια, λόγω των οποίων έχει στην κατοχή του δύο βίλες αξίας 12 εκατομμύρια λίρες ξεχωριστά στη Νότια Γαλλία. Όμως, τα όσα ανέφερε για τα συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία δε θεωρήθηκαν σαφή. Στα έγγραφα δεν έλειπαν και αναφορές για 283 Έλληνες ιδιοκτήτες ή μετόχους. Ιδιαίτερη αναφορά αποδόθηκε στον Πρόεδρο της Κύπρου, Νίκο Αναστασιάδη, και συγκεκριμένα για το δικηγορικό γραφείο που ιδρύθηκε από τον ίδιο. Υποστηρίζεται πως παρείχε τη δυνατότητα ψεύτικων ιδιοκτητών, που είχαν ως σκοπό τη συγκάλυψη του αληθινού ιδιοκτήτη. Θέτεται το παράδειγμα ενός Ρώσου πολιτικού, ο οποίος κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση. Όμως εκπρόσωποί του έρχονται να δηλώσουν πως ο ίδιος δε σχετίζεται με καμία από τις πράξεις που κατηγορείται.
Επιπλέον, ο Βασιλιάς της Ιορδανίας, Abdullah II bin al-Hussein, έρχεται αντιμέτωπος με κατηγορίες για μυστικές συναλλαγές, που του απέφεραν ακίνητη περιουσία αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων, με τους δικηγόρους του να ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει τίποτα το παράνομο με τη χρήση offshore. Ο Πακιστανός Πρωθυπουργός, Imran Khan, και ο Πρόεδρος της Χιλής, Sebastian Pinera, καθώς και ο Κενυάτης Πρόεδρος, Uhuru Kenyatta, είναι επίσης υψηλόβαθμα πρόσωπα που αναφέρονται στα “Pandora Papers” και έχουν λάβει την έντονη κριτική του λαού τους, ο οποίος τούς ζητά να λογοδοτήσουν.
Αυτό που δε φέρει αμφιβολία είναι το γεγονός πως, αρκετοί από τους εμπλεκόμενους θα έρθουν αντιμέτωποι με βαριές κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος και φοροδιαφυγή, από τη στιγμή που τα χρήματα και τα περιουσιακά στοιχεία, τα οποία προσπαθούσαν να κρατήσουν κρυφά, δεν είχαν δηλωθεί ποτέ στις φορολογικές δηλώσεις τους. Επίσης, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, όπου τα χρηματικά ποσά δεν προέρχονταν από επίσημες δραστηριότητες και συνήθως ήταν είτε αποτέλεσμα δωροδοκιών είτε κλοπής δημόσιου χρήματος και παράνομων συναλλαγών. Ακόμη, ένα σεβαστό ποσό αυτών θεωρούνταν πως ήταν «άγνωστης προέλευσης».
Ο υπολογισμός του κρυμμένου πλούτου καθίσταται αδύνατος, όμως το ICIJ (International Consortium of Investigative Journalists) υπολογίζει πως το χρηματικό ποσό κυμαίνεται μεταξύ 5,6 και 32 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Βάσει του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κάθε χρόνο, εξαιτίας των offshore χάνεται ένα αστρονομικό ποσό που ανέρχεται στα 600 δισεκατομμύρια, τα οποία θα ήταν δυνατόν να συλλεχθούν ως φόροι. Το μεγαλύτερο κομμάτι της βιομηχανίας των υπεράκτιων εταιρειών δε διέπεται από κανέναν απολύτως κανονισμό και είναι αυτορρυθμιζόμενο. Οι offshore καταλαμβάνουν σε ποσοστό το 10% του παγκοσμίου παραγόμενου πλούτου. Τώρα που…άνοιξε το «κουτί της Πανδώρας», θα αποδοθούν άραγε ευθύνες;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pandora papers: what has been revealed so far?, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Governments vow investigations within hours of Pandora Papers revelations, ICIJ, διαθέσιμο εδώ
- Pandora Papers: Αποκαλύπτονται 29.000 δικαιούχοι που κρύβονται πίσω από offshore – Από τον Πούτιν μέχρι τη Σακίρα, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
- Σκάνδαλο «Pandora Papers»: Εκατοντάδες επιχειρηματίες, πολιτικοί και αρχηγοί κομμάτων κρύβουν δισ. σε offshore εταιρείες, EMEA Business voice, διαθέσιμο εδώ
- Pandora Papers: Νέο σκάνδαλο με offshore δισεκατομμυρίων – Τα γνωστά ισχυρά ονόματα, διαθέσιμο εδώ
