Του Νικόλαου Τσελέντη,
Το Ισραήλ αποτελεί το μοναδικό εβραϊκό κράτος του κόσμου. Η ιδιαιτερότητά του αυτή όσον αφορά τη θρησκεία και οι χρόνιες διενέξεις με τους Παλαιστίνιους έχουν θορυβήσει πολλάκις τη διεθνή κοινότητα, η οποία διατηρούσε επιφυλάξεις ως προς την αντιμετώπισή του. Μάλιστα, στην ευρεία περιοχή της Μέσης Ανατολής, η ύπαρξη ενός και μόνου δρώντα που δεν ασπάζεται τις «αραβικές αρχές», λειτουργούσε κατασταλτικά -όπως είναι λογικό- ως προς την εξομάλυνση των σχέσεων των όμορων κρατών με το Ισραήλ. Αυτό διαφαινόταν και από τις πιέσεις του αραβικού κόσμου, που προσπαθούσε να προωθήσει την επίλυση του «Παλαιστινιακού Ζητήματος», προκειμένου να μπορέσουν στη συνέχεια να προβούν σε οιασδήποτε μορφής αναγνώριση και συνεργασία μαζί του.
Με την πάροδο των χρόνων και έχοντας μεσολαβήσει οι προσεγγίσεις της Αιγύπτου (1979) και της Ιορδανίας (1995) με το Ισραήλ, η κατάσταση φαινόταν σταδιακά να βελτιώνεται, αναγνωρίζοντας πως το εβραϊκό κράτος συνιστά έναν πρώτης τάξεως σύμμαχο, ελέω αμερικανικής αρωγής και προσωπικής τεχνολογικής-οικονομικής προόδου. Το μίσος δε εναντίον του Ιράν συσπείρωσε σε σημαντικό βαθμό τις δυνάμεις του Κόλπου και της Μέσης Ανατολής, αφού το θεοκρατικό καθεστώς του και οι βλέψεις του για την εξάλειψη των «απίστων» το καθιστούσαν εξόχως επικίνδυνο για την επικράτηση της ειρήνης στην περιοχή. Συνάμα, η παταγώδης αποτυχία των Συμφωνιών του Όσλο (1993, 1995) και οι αλλεπάλληλες παραβιάσεις των υποσχέσεων τόσο του Ισραήλ όσο και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (Palestine Liberation Organization – PLO) κατέδειξαν με τρόπο πασιφανή πως η αναμονή από μεριάς αραβικών κρατών ήταν μάλλον περιττή.
Ο Σαουδαραβικός δάκτυλος
Ήδη από το 2002, η Σαουδική Αραβία, σε μία προσπάθειά της να πρωταγωνιστήσει στον αραβικό κόσμο, είχε αναλάβει την ειρηνευτική πρωτοβουλία να φέρει τα υπόλοιπα κράτη σε συζητήσεις με το Ισραήλ, ούτως ώστε να απομονώσουν διπλωματικά το Ιράν. Άλλωστε, η έριδα των δύο χωρών χρονολογείται από τα τέλη της δεκαετίας του ’70, όταν δηλαδή πραγματοποιήθηκε η Ιρανική Επανάσταση που άλλαξε άρδην τις μέχρι πρότινος ισορροπίες, οδηγώντας τις σε έναν αέναο κύκλο συγκρούσεων (μουσουλμανικό προσκύνημα στη Μέκκα το 1987) και πολέμων δι’ αντιπροσώπων (πόλεμος Ιράν-Ιράκ 1980-1988, εμφύλιος της Υεμένης, εμφύλιος της Συρίας, η κρίση στον Λίβανο). Κάτω, λοιπόν, υπό τις υφιστάμενες συνθήκες και με τη φιλία των Η.Π.Α. με το Σαουδαραβικό Βασίλειο να βασίζεται σε γερά θεμέλια, λόγω του κοινού τους εχθρού, τον περασμένο χρόνο τέσσερις (!) αραβικές χώρες προέβησαν στην υπογραφή συμφωνιών με το Ισραήλ.
Οι Συμφωνίες του Αβραάμ (Abraham Accords)
Η Συμφωνία του Αβραάμ είναι μια κοινή δήλωση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ισραήλ, υπό την εποπτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, για την ειρήνη και την εξισορρόπηση των σχέσεών τους, που έλαβε χώρα στις 13 Αυγούστου 2020. Η πρώτη αυτή συμφωνία χαίρει της εν λόγω ονομασίας ως ένδειξη της βούλησης των τριών Αβρααμικών θρησκειών (Χριστιανισμός, Μουσουλμανισμός, Ιουδαϊσμός) να συνυπάρξουν και να εργαστούν μαζί για το καλύτερο δυνατό συμφέρον. Αργότερα, βέβαια, οι διαδοχικές συμφωνίες τριών ακόμη αραβικών κρατών με το Ισραήλ, επειδή είχαν ως επί το πλείστον τον ίδιο χαρακτήρα και ύφος, θεωρήθηκαν προέκταση της πρώτης και, κατά συνέπεια, ονομάστηκαν Συμφωνίες του Αβραάμ.
Πλην των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ως μέρη των περίφημων συμφωνιών λογίζονται το Μαρόκο, το Σουδάν και το Μπαχρέιν. Το Μαρόκο επέλεξε να ενταχθεί στον «κλειστό κύκλο» του Ισραήλ για έναν ξεκάθαρο λόγο: να κερδίσει την εύνοια των Η.Π.Α. Μόλις το διαβεβαίωσαν οι Η.Π.Α. ότι θα του αναγνωρίσουν τα κυριαρχικά του δικαιώματα στη Δυτική Σαχάρα -περιοχή για την οποία μάχεται το Μαρόκο με τους Σαχαρουί-, η αναθέρμανση των σχέσεων με το εβραϊκό κράτος ήταν απλώς θέμα χρόνου. Στην περίπτωση του Σουδάν, το δέλεαρ της διαγραφής του από τον κατάλογο των «Κρατών Υποστηρικτών της Τρομοκρατίας» (States Sponsors of Terrorism) των Η.Π.Α. και η άρση των οικονομικών κυρώσεων, που του είχαν επιβληθεί στο παρελθόν, το ώθησαν στη σύναψη της συμφωνίας ειρήνης με το Ισραήλ. Τέλος, το νησιωτικό κράτος του Μπαχρέιν, σε αντίθεση με τα προαναφερθέντα δύο, δίχως δεύτερη σκέψη προσχώρησε στις φίλα προσκείμενες χώρες του Ισραήλ, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Οι εξελίξεις σήμερα
Το Μπαχρέιν και το Ισραήλ, έναν χρόνο αργότερα, επιβεβαίωσαν με κάθε επισημότητα την προηγούμενη συμφωνία τους σχετικά με την αρχή των διπλωματικών τους δεσμών. Ειδικότερα, ο βασιλιάς του αραβικού βασιλείου του Κόλπου, Hamad bin Isa Al Khalifa, υποδέχτηκε πριν από μία εβδομάδα τον Υπουργό Εξωτερικών του Ισραήλ, Yair Lapid, στην πρωτεύουσα της χώρας του, Manama, όπου ανακοινώθηκε το άνοιγμα ισραηλινής πρεσβείας -είχε προηγηθεί το άνοιγμα πρεσβειών στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μαρόκο. Αξίζει να σημειωθεί πως αμφότερες οι πλευρές αγκάλιασαν τη συγκεκριμένη πράξη, δηλώνοντας πως προσβλέπουν στην εμβάθυνση της διμερούς τους συνεργασίας στους τομείς της οικονομίας, της υγείας και της ασφάλειας.
Η αντίδραση του Ιράν και της Παλαιστίνης
Το Ιράν, ορώμενο την ταχεία απομόνωσή του από τη διεθνή «σκακιέρα», κατηγόρησε το Μπαχρέιν για συνέργεια στα εγκλήματα που διαπράττει το Ισραήλ σε βάθος χρόνων. Ακόμη, λέγεται πως πυροδότησε μερικές εξεγέρσεις στο εσωτερικό του Μπαχρέιν, ποδηγετώντας τη μειοψηφική σιιτική ομάδα του να εκφράσει την έντονη δυσαρέσκειά της, καίγοντας σημαίες του Ισραήλ και διοργανώνοντας διαμαρτυρίες σε όλη την επικράτεια. Από τη δική της μεριά, η Παλαιστίνη αισθάνθηκε προδομένη από τα «αδελφικά-αραβικά» κράτη, τα οποία δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους για την επίλυση του «Παλαιστινιακού» και εκμεταλλεύτηκαν κάθε δυνατή ευκαιρία για να αποκομίσουν ιδία οφέλη.
Συμπεράσματα και ερωτηματικά
Όπως διαμορφώνεται το σκηνικό μέχρι στιγμής, γεννάται μια νέα περίοδος γειτνίασης και διαβίωσης για το Ισραήλ, περιλαμβάνοντας στη λίστα των «φίλων» του τέσσερα -προς το παρόν- αραβικά κράτη. Οι πιέσεις του ανέκαθεν συμμάχου του, των Ηνωμένων Πολιτειών, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση των δρωμένων, ενώ το εχθρικό αίσθημα προς το Ιράν αποτέλεσε κοινή συνιστώσα για όλα τα διαπλεκόμενα μέρη. Στον αντίποδα, ωστόσο, η Παλαιστίνη μένει για πολλοστή φορά επί ξύλου κρεμάμενη, βλέποντας τον διακαή πόθο της για αυτοκυριαρχία να θυσιάζεται στον βωμό των συμφερόντων των ισχυρών παικτών της πολιτικής. Μήπως, λοιπόν, μαζί με τη χρόνια φιλία της με τον αραβικό κόσμο χάνεται εν τέλει (και) η ελπίδα ίδρυσης του Παλαιστινιακού Κράτους;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Israel foreign minister in Bahrain for landmark visit, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- What is behind Bahrain’s normalisation deal with Israel?, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- How the world reacted to Bahrain, Israel normalising ties, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Top Israeli diplomat visits Bahrain, U.S. navy base in signal to Iran, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Five reasons why Israel’s peace deals with the UAE and Bahrain matter, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Bahrain, Israel cement year-old accord, open new embassy, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- ‘We’ve only just begun’: Abraham Accords partners mark one year since signing, Times Of Israel, διαθέσιμο εδώ
