Της Σοφίας Πεχλιβανίδου,
Οι γλύπτες, ως καλλιτέχνες, έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν ποικιλία υλικών στην πορεία δημιουργίας των έργων τους, να δουλέψουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα, να εκθέσουν τη δουλειά τους σε διαφορετικά περιβάλλοντα, ακόμη και να δημιουργήσουν οι καινούρια περιβάλλοντα, πολλές φορές υπερβατικά τοπία και κόσμους που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Αυτό είναι προνόμιο της τέχνης που ασκούν οι καλλιτέχνες κάθε είδους που αξιοποιούν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους εξωτερικεύοντας τον εσωτερικό τους κόσμο και όσα σκέφτονται και οραματίζονται.
Με αφορμή, λοιπόν, τις φετινές Ευρωπαϊκές ημέρες πολιτιστικής κληρονομιάς και τον εορτασμό που διοργάνωσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων της Περιφέρειας Θεσσαλονίκης είχαμε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε ως Εργαστήριο Γλυπτικής Α.Π.Θ. σε μία εξαιρετική δράση που μας έδωσε την ευκαιρία να δραστηριοποιηθούμε εικαστικά μέσα στον κήπο Δελασάλ στην περιοχή των Πεύκων της Θεσσαλονίκης, στήνοντας μία έκθεση μέσα στο άλσος. Ήταν πράγματι μία πρωτόγνωρη εμπειρία για όλους μας, δεδομένου ότι τέτοιες ευκαιρίες δε δίνονται συχνά στους καλλιτέχνες, ώστε να δημιουργήσουν έργα μέσα στο φυσικό περιβάλλον και να διαχειριστούν έναν χώρο δημόσιο με όποιες προκλήσεις και ρίσκα καλούνται να αναλάβουν.
Η εμπειρία μας στον κήπο Δελασάλ ήταν μοναδική για πολλούς λόγους. Ήρθαμε σε επαφή με ένα εγκαταλελειμμένο άλσος εντός πόλης σε μία πολύ όμορφη τοποθεσία, μάθαμε την ιστορική του σημασία, έπειτα από την ξενάγηση που μας έκανε η συντονίστρια της δράσης, η κυρία Έφη Ντάφου, είχαμε την ευκαιρία να περιηγηθούμε οι ίδιοι στο άλσος για όσο χρόνο κρίναμε ότι ήταν σκόπιμο, προκειμένου αφενός να εξοικειωθούμε με το περιβάλλον και αφετέρου να εμπνευστούμε και να συλλέξουμε υλικά που θα γίνονταν κομμάτι του τελικού μας έργου. Ήταν συναρπαστικό το ότι κληθήκαμε να εντοπίσουμε τους χώρους που θα φιλοξενούσαν τα γλυπτά μας και θα τα εντάσσαμε μέσα στο φυσικό περιβάλλον με τρόπο τέτοιο, ώστε να μην εμποδίσουμε τη ζωή του άλσους και όσων πλασμάτων διαβιούν σε αυτό, αλλά συγχρόνως θα εμπλουτίζαμε το περιβάλλον αυτό με έργα τέχνης σε κάθε γωνιά.
Φοιτητές όλων των ετών του εργαστηρίου Γλυπτικής, λοιπόν, σήκωσαν μανίκια για να συλλέξουν κάθε λογής φυσικό υλικό ή να σκεφτούν υλικά που δεν θα επιβάρυναν το περιβάλλον του άλσους και να δημιουργήσουν έργα που θα παραμείνουν εκεί, μέσα στη φύση. Η δράση έλαβε χώρα στις 24-26/09/2021 και όλη τη βδομάδα πριν την έναρξη των δρώμενων στο άλσος είχαμε την ευκαιρία να βρισκόμαστε καθημερινά εκεί, να δουλεύουμε μέσα στη φύση, να βλέπουμε τα έργα μας να εξελίσσονται και να λαμβάνουν τη θέση τους μέσα σε ένα ιδιαίτερο τοπίο που ίσως δεν θα έχουμε ξανά την ευκαιρία στο μέλλον να αξιοποιήσουμε ως χώρο έκθεσης έργων τέχνης.
Ασφαλώς, το ρίσκο της γλυπτικής σε δημόσιο χώρο ήταν σαφές και αρκετά μεγάλο εξ’ αρχής και δεν έλειψαν οι αντιδράσεις και ορισμένοι βανδαλισμοί των έργων που στήσαμε στο άλσος. Αυτό, όμως, σε συνεργασία τόσο με το Δήμο Νεάπολης-Συκεών Θεσσαλονίκης όσο και με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης που μας κάλεσε να συμμετάσχουμε στη δράση ξεπεράστηκε και δεν στάθηκε αρκετό ώστε να μας αποθαρρύνει. Η δράση ολοκληρώθηκε με επιτυχία, τα έργα πήραν τη θέση τους στο άλσος και οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν στις 24 Σεπτεμβρίου με περιηγήσεις μαθητών, εργαστήρια γλυπτικής για παιδιά μέσα στο άλσος, ξεναγήσεις που αφορούσαν τόσο την ιστορικότητα του χώρου και την ανάπλαση που θα γίνει από την Εφορεία, ώστε να επανέλθει ο χώρος στην παλιά του αίγλη, όσο και διάδραση του κόσμου που επισκέφθηκε το άλσος με τις εικαστικές μας παρεμβάσεις.
Η ωραιότερη μέρα, ωστόσο, για όλους όσους βρεθήκαμε εκεί το τριήμερο αυτό των εκδηλώσεων ήταν το Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου που το άλσος «ζωντάνεψε» με έναν μοναδικό και κάπως μαγικό τρόπο. Φοιτητές του τμήματος Μουσικής Επιστήμης κα Τέχνης του ΠΑ.ΜΑΚ. και φοιτητές της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος πλαισίωσαν τις ξεναγήσεις, τα έργα μας και όλο το χώρο του άλσους με τον πιο υπέροχο τρόπο. Διασχίζοντας κανείς το άλσος άκουγε μουσική σε κάθε γωνιά από τους μουσικούς που επέλεξαν σημεία που τους ενέπνεαν και συνόδευαν με μελωδίες από ποικιλία μουσικών οργάνων τις περιηγήσεις των επισκεπτών, κρατώντας συντροφιά στα γλυπτά μας.
Ταυτόχρονα, οι φοιτητές του Κ.Θ.Β.Ε. οργάνωσαν εξαιρετικά δρώμενα με θεατρικούς αυτοσχεδιασμούς από έργα που δουλεύουν στη σχολή τους και έδωσαν πνοή στα έργα που είχαμε στήσει σε ολόκληρο το άλσος. Η δράση απέκτησε ζωή, νοηματοδοτήθηκε κάθε μας προσπάθεια για δημιουργία τέχνης και η καλλιτεχνική σύμπραξη που επετεύχθη ήταν εντυπωσιακή και συγκινητική για όλους μας. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων προβλήθηκε από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης η ταινία «Δεσμοί Αίματος» του Γκρίμουρ Χακόναρσον και η τελευταία μέρα των εκδηλώσεων περιλάμβανε ξεναγήσεις και περιηγήσεις όπως «ο δρόμος του νερού» και το «κυριακάτικο καφενείο» όπου κατεγράφησαν αναμνήσεις ηλικιωμένων κατοίκων για τον κήπο του Δελασάλ.
Για εμάς, ως συμμετέχοντες στη δράση με την ιδιότητα των καλλιτεχνών, ο κήπος Δελασάλ έγινε η αφορμή για ξεδίπλωμα της φαντασίας μας μετά από ένα χρόνο αποχής από το εργαστήριο λόγω της πανδημίας. Αποτέλεσε έναν λόγο να συναντηθούμε ξανά, σε έναν χώρο πανέμορφο που οι περισσότεροι επισκεπτόμασταν για πρώτη φορά. Βρεθήκαμε σε έναν κήπο, η αύρα του οποίου μας έφερε μπροστά στη φύση και τη θέση μας μέσα σε αυτή. Δουλέψαμε μέσα στα δέντρα και ακούγαμε τους ήχους από κάθε είδους πλάσμα που μπορούσε να υπάρχει γύρω μας, δημιουργώντας στον καθένα από εμάς διαφορετικά συναισθήματα για το πώς διαχειριζόμαστε τη φύση, την καλλιτεχνική μας ταυτότητα μέσα σε αυτή, τι παίρνουμε και τι δίνουμε πίσω.
Και, εν τέλει, μιλώντας εντελώς προσωπικά και με αφορμή το δικό μου έργο μέσα στο άλσος, η φράση που περιγράφει τη δική μου εντύπωση από όλη τη φράση είναι ο στίχος του Ευριπίδη που υπάρχει ως κομμάτι του έργου μου: «Άπαντα τίκτει χθών πάλιν τε και λαμβάνειν», που μεταφράζεται ως «Όλα γεννιούνται από τη γη και καταλήγουν σε αυτήν πάλι». Σε αυτή τη φράση συμπυκνώνεται όλο το νόημα της συναναστροφής μου με τον χώρο, με τους ήχους, τις εικόνες, τα αρώματα του άλσους, της συνολικής μου εμπειρίας από τη συνεργασία μου με τους υπόλοιπους καλλιτέχνες που βρέθηκαν εκεί μαζί μου αυτό το τριήμερο και μοιραστήκαμε όσα παρατηρήσαμε και όσα αισθανθήκαμε από κοινού κατά την περιπλάνησή μας μέσα στη γη που μας γεννά και μας παίρνει πάλι πίσω.
