Της Αννίτας Ελισσαίου,
Τον γύρο του διαδικτύου και των μέσων ενημέρωσης έχει κάνει η φημολογούμενη συμφωνία του Μάλι και της ρωσικής ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Wagner Group για την πρόσληψη μισθοφόρων από την κυβέρνηση της χώρας. Συγκεκριμένα, το Μάλι λέγεται ότι σκοπεύει να επενδύσει ένα τεράστιο ποσό για την πρόσληψη χιλίων μισθοφόρων, προκειμένου να εκπαιδεύσει τις στρατιωτικές της δυνάμεις και να παρέχει προστασία στους ανώτατους αξιωματικούς του. Τα σχέδια της συμφωνίας ήρθαν στο φως της δημοσιότητας μερικές εβδομάδες μετά την ανακοίνωση της Γαλλίας για μείωση των στρατευμάτων της στην περιοχή.
Το Μάλι, όπως και η ευρύτερη περιφέρεια της Ζώνης του Σαχέλ, ταλανίζεται εδώ και χρόνια από την παρουσία τρομοκρατικών οργανώσεων, ειδικά της Al Qaeda και του ISIS. Έρμαιο των επιθέσεων των τρομοκρατών, η χώρα λαμβάνει την στρατιωτική υποστήριξη διεθνών εταίρων, συγκεκριμένα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Η.Π.Α., στη μάχη της κατά της τρομοκρατίας και της διασφάλισης της ειρήνης και ευημερίας στην περιοχή. Η Γαλλία, πρώην αποικιοκρατική δύναμη στη χώρα, πρωτοστατεί στη συνεισφορά σε στρατεύματα σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή συνδρομή βοήθειας, με την παρουσία και δραστηριοποίηση των στρατιωτών της από το 2013, γνωστή και ως «Αποστολή Barkhane». Το Μάλι σημείωνε πρόοδο έναντι των τρομοκρατών, όμως οι έντονες εσωτερικές αναταραχές των τελευταίων δύο ετών βύθισαν το κράτος σε μια πολιτική κρίση. Το στρατιωτικό πραξικόπημα του Αυγούστου 2020 έδιωξε από την εξουσία τον τότε Πρόεδρο Ibrahim Boubacar Keita. Ένα δεύτερο στρατιωτικό πραξικόπημα, τον Μάιο του 2021, ανέδειξε ως Πρόεδρο τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων του Μάλι, Assimi Goita. Την εξουσία ασκεί πλέον μια μεταβατική κυβέρνηση, με εκλογές προγραμματισμένες για τον Φεβρουάριο του 2022, αλλά η κλονισμένη δημοκρατία και ειρήνη στη χώρα επέφεραν τις ανάλογες συνέπειες.
Τα δύο πραξικοπήματα και οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις επέφεραν ένα βαρύ πλήγμα στις σχέσεις του Μάλι με τη μεγαλύτερη στρατιωτική του σύμμαχο, τη Γαλλία. Υπό τις νέες συνθήκες, ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, ανακοίνωσε τη μείωση του αριθμού των γαλλικών στρατευμάτων στις βάσεις του Μάλι και τη σταδιακή αποχώρησή τους. Η μονομερής αυτή απόφαση φαίνεται να είναι αντίποινα στα πραξικοπήματα, και όπως όλα δείχνουν, χτύπησε ένα «καμπανάκι» για την κυβέρνηση του Μάλι. Το Μάλι δεν έχει τις στρατιωτικές δυνατότητες να αντιμετωπίσει μόνο του τις τρομοκρατικές οργανώσεις που εξακολουθούν να παραμονεύουν στην περιοχή, ενώ η μείωση των Γάλλων στρατιωτών, που ανέρχεται σε μεγάλο αριθμό σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Macron, δημιουργεί ένα ακόμη εμπόδιο. Έτσι, η κυβέρνηση του Μάλι αποφάσισε να στραφεί σε νέους δρώντες για την εξασφάλιση της προστασίας και της ασφάλειας της χώρας.
Όπως ανέφερε στις δηλώσεις του ο νυν Πρωθυπουργός της χώρας, Choguel Kokalla Maiga, στο πλαίσιο της 76ης Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, το Μάλι αναζητά πλέον νέους εταίρους για τη μάχη κατά της τρομοκρατίας, μετά την «εγκατάλειψη» και την αποτυχία, όπως τη χαρακτήρισε, της Γαλλίας και των διεθνών εταίρων στη μάχη κατά της τρομοκρατίας. Ο Πρωθυπουργός απέρριψε τις πληροφορίες για σύναψη συμφωνίας με τη Wagner ως φήμες, ωστόσο, αργότερα επιβεβαιώθηκε ότι έχει έρθει σε επαφή με Ρώσους. Την πληροφορία αυτή επιβεβαίωσε και ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών, Sergey Lavrov, με τις δικές του δηλώσεις. Ξεκαθαρίζοντας ότι το ρωσικό κράτος δεν εμπλέκεται, ο Lavrov ανέφερε ότι η κυβέρνηση του Μάλι ήρθε σε επαφή με ρωσικές ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες, προκειμένου να καλύψει το κενό στην ασφάλεια που αφήνει η αποχώρηση των γαλλικών δυνάμεων.
Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει, όπως ήταν αναμενόμενο, έντονες αντιδράσεις από τη γαλλική πλευρά, η οποία έσπευσε να κατακρίνει την επιλογή της κυβέρνησης του Μάλι. Η Γαλλία προειδοποιεί με διεθνή απομόνωση, τερματισμό οικονομικής βοήθειας και άλλες επιπτώσεις, αν προχωρήσει η σύναψη συμφωνίας με τη Wagner ή άλλη ρωσική εταιρεία, ενώ εκφράζει την ανησυχία ότι η δραστηριοποίηση ξένων εταιρειών θα υπονομεύσει τις μακρόχρονες προσπάθειες για ειρήνευση της περιοχής. Υπογραμμίζοντας ότι αυτή η συμφωνία θα ήταν αντισυμβατική με τους στόχους της Συμμαχίας για την Ανάπτυξη και Ασφάλεια του Σαχέλ, στην οποία το Μάλι ανήκει, η Γαλλία και η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθούν να αποτρέψουν την κυβέρνηση. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Josep Borrell, επεσήμανε ότι οι σχέσεις της Ένωσης τόσο με το Μάλι όσο και με τη Ρωσία θα επηρεαστούν αρνητικά αν η συμφωνία προχωρήσει, ειδικά αν καταλήξει στην πρόσληψη των μισθοφόρων της Wagner.
Παρόμοια στάση έχουν κρατήσει και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι οποίες προειδοποιούν με τη σειρά τους ότι η παρουσία των ξένων μισθοφόρων θα φέρει αστάθεια στο Μάλι, το οποίο οφείλει να επικεντρωθεί περισσότερο στην επικείμενη διεξαγωγή των δημοκρατικών εκλογών. Ο Στρατηγός του αμερικανικού στρατού για την Αφρική, Stephen Townsend, ήρθε σε επικοινωνία με τη μεταβατική κυβέρνηση στο Μάλι, προκειμένου να εκφράσει τους προβληματισμούς του και να παροτρύνει τη συνέχιση της συνεργασίας με τις Η.Π.Α. Τα καλέσματα, όμως, αυτά βρίσκουν αντίθετο τον Πρωθυπουργό Maiga και τον Πρόεδρο Goita, οι οποίοι θεωρούν πως Γαλλία και Η.Π.Α. δεν έχουν κανένα δικαίωμα να επικρίνουν την επιλογή τους για την ασφάλεια της χώρας. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η κριτική που άσκησε ο Lavrov κατά της Γαλλίας και της Αμερικής, στη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, δηλώνοντας πως η Wagner θα είχε νόμιμο δικαίωμα να βρίσκεται στο Μάλι, εφόσον έγινε πρόσκληση από την κυβέρνηση. Τέλος, ο λαός του Μάλι τάχθηκε υπέρ της ενδεχόμενης συμφωνίας και κατά της Γαλλίας και των Η.Π.Α. σε διαδηλώσεις και πορείες που πραγματοποιήθηκαν την 22η Σεπτεμβρίου, με αφορμή την επέτειο της ημέρας ανεξαρτησίας της χώρας.
Παρόλο που η συμφωνία δεν έχει ακόμα επικυρωθεί και τα μέρη της, πέρα από το Μάλι, δεν έχουν επιβεβαιωθεί οι διαθέσιμες πηγές που αναδεικνύουν την εταιρεία Wagner Group ως πιο πιθανή για τη συνεργασία. Η Wagner έχει απασχολήσει πολλάκις τη διεθνή κοινότητα στο παρελθόν, τόσο για τον σκιώδη χαρακτήρα της όσο και για τις πράξεις της στα εδάφη όπου δραστηριοποιείται, με κατηγορίες για εκμετάλλευση φυσικών πόρων και ποικίλα εγκλήματα κατά αμάχων. Η παρουσία της στην Αφρική ολοένα και αυξάνεται, έχοντας κληθεί στο παρελθόν στη Λιβύη, τη Μαδαγασκάρη, το Σουδάν και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Η Wagner έχει συνδεθεί με τη Ρωσία και γίνεται αντιληπτή από μερικούς αναλυτές ως μέσο για την επέκταση της ρωσικής επιρροής στην αφρικανική ήπειρο, όμως το Κρεμλίνο αρνείται οποιαδήποτε σχέση ή ανάμειξη μαζί της.
Όσο οι διαπραγματεύσεις προχωρούν, το Παρίσι προσμένει την απόφαση του Μάλι, που θα είναι καθοριστική για το μέλλον της χώρας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Σαχέλ. Είναι μάλλον απίθανο η Γαλλία να αναιρέσει την αναστολή της στρατιωτικής συνεργασίας και τη μείωση των στρατευμάτων, μετά τις νέες εξελίξεις και την κατηγορηματική στάση του Μάλι, όμως οι συνέπειες αυτής της απόφασης μπορεί να αποβούν καταστροφικές για την ταλαιπωρημένη αυτή χώρα της Αφρικής. Δεδομένου ότι ούτε η Wagner μπορεί να εξασφαλίσει την ειρήνη, πιο πιθανή φαντάζει η ολική επιδείνωση της κατάστασης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Deal allowing Russian mercenaries into Mali is close – sources, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- France warns Mali against Russian Wagner mercenary deal, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Mali approached Russian military company for help: Lavrov, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Mali seeks to hire Russian mercenaries, says Russian Foreign Minister, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Russia roasts West over Mali, Afghanistan pullout, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Mali seeking ‘better ways’ to contain terrorism, VOA News, διαθέσιμο εδώ
- US cautions Mali about using Russian mercenaries, VOA News, διαθέσιμο εδώ
- Malians march against ‘foreign meddling’ on Independence Day, VOA News, διαθέσιμο εδώ
