Του Ελευθέριου Χόνδρου,
Η εξάντληση του φυσικού αερίου, καθώς και το γεγονός ότι το κόστος της ενέργειας έφτασε στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων ετών, βρίσκει την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) αντιμέτωπη με μια «κρίση ισχύος», η οποία έχει αποκρυσταλλωθεί μέσα στα χρόνια. Μια κρίση ισχύος στην οποία πεμπτουσία αποτέλεσε η πανδημία του ιού Sars-Cov 2, με συνέπειες τόσο στον καταναλωτή όσο και στο περιβάλλον.
Καθώς η παγκόσμια ζήτηση για φυσικό αέριο αυξάνεται δραματικά (ενώ το απόθεμα του μειώνεται), η υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από την Ε.Ε., όπως η αιολική και η ηλιακή, που χρειάζονται ειδικές συνθήκες για να αποδώσουν επαρκώς ή αλλιώς IRES, σε συνδυασμό με το επιθετικό κλείσιμο των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας που τροφοδοτούνται με άνθρακα και την υψηλή φορολόγηση αυτής της ενέργειας εντός της Ε.Ε., έχει προκαλέσει συρρίκνωση της διαθέσιμης προμήθειας ενέργειας και ραγδαία αύξηση των τιμών.
Τα προαναφερθέντα, λαμβάνοντας υπόψιν την πανδημία και την αυξημένη ζήτηση πόρων που παρατηρείται λόγω αυτής, συνιστούν τα βασικότερα αίτια αυτής της κρίσης. Ειδικότερα όσον αφορά το φυσικό αέριο, οι τιμές αυτού τριπλασιάστηκαν στην Ευρώπη, αφού η Ρωσία, ο κορυφαίος προμηθευτής έχει κόψει τις επιπρόσθετες παραδόσεις που χρειάζονται για να καλυφθούν οι αποθηκευτικοί χώροι μετά τον δύσκολο περσινό χειμώνα. Ορισμένοι έμποροι ενέργειας πίστευαν μάλιστα ότι η Ρωσία, μέσω της κρατικής ελεγχόμενης Gazprom, της μεγαλύτερης δημόσιας εταιρείας φυσικού αερίου στον κόσμο, παρακρατούσε επιπλέον προμήθειες από τη Δυτική Ευρώπη, πιθανώς με την πρόθεση να ασκήσει πίεση στη Γερμανία για να ολοκληρώσει την πιστοποίηση του Nord Stream 2. Ενώ μεν επιβεβαιώθηκε πως παρακρατούνταν τα αποθέματα, ακόμη δεν είναι βέβαιο αν ήταν σκόπιμο. Παρόλα αυτά εάν επαληθευτεί, δεν πρέπει να προκαλέσει εντύπωση, δεδομένου ότι η Ρωσία ακολουθεί επιθετικές οικονομικές τακτικές ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Τι πιστεύουν μερικοί ειδικοί για την κρίση αυτή που βιώνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και πώς επηρεάζει αυτή τον μέσο καταναλωτή;
Ο Marco Alvera, επικεφαλής της ιταλικής Snam δήλωσε το εξής: «Μπορεί να γίνει πολύ άσχημο αν δεν δράσουμε γρήγορα ώστε να γεμίσουμε κάθε εκατοστό αποθήκης», ενώ η Goldman Sachs υποστηρίζει πως η Ε.Ε. θα πρέπει να περικόψει τη ζήτηση αν ο χειμώνας είναι βαρύς, προβλέποντας μάλιστα ότι η ήπειρος θα αντιμετωπίσει black out. Το πρόβλημα αυτό δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις. Οι κυβερνήσεις ανησυχούν και για το χτύπημα που θα δεχτούν τα νοικοκυριά που βλέπουν το κόστος να ανεβαίνει παντού, από την ενέργεια έως τα τρόφιμα και τις μεταφορές. Συγκεκριμένα, μάλιστα, στην Ελλάδα η τιμή της μεγαβατώρας στο χρηματιστήριο ενέργειας εκτοξεύτηκε από τα 135 ευρώ στα 172 ευρώ μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Πρόκειται δηλαδή για μία αύξηση της τάξεως του 29% !
Σαφέστατα μέσα σε αυτή την ενεργειακή κρίση αυξάνονται σημαντικά και οι συνέπειες στο περιβάλλον, εφόσον για να καλυφθούν οι ανάγκες, οι χώρες αναγκαστικά επιλέγουν να στραφούν σε εργοστάσια παραγωγής ενέργειας που εκπέμπουν ρύπους στην ατμόσφαιρα, όπως τα εργοστάσια λιγνίτη.
Τι σημαίνει, όμως, αυτό για το πράσινο σχέδιο ανάκαμψης της Ε.Ε.;
Η Επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, στην ομιλία της το πρωί της 15ης Σεπτεμβρίου μίλησε εκτός των άλλων και για τη στρατηγική της έναντι αυτών των προβλημάτων, αλλά και για την κλιματική αλλαγή που αποτελεί άμεση απόρροια των προαναφερθέντων. Ανέφερε λοιπόν τα εξής: «Η Ευρώπη είναι έτοιμη να κάνει περισσότερα. Τώρα θα προτείνουμε επιπλέον 4 δισ. ευρώ χρηματοδότηση για την καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής έως το 2027. Αναμένουμε όμως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους εταίρους μας να εντείνουν τις προσπάθειές τους». Σημείωσε δε ότι «εάν οι Η.Π.Α. και η Ε.Ε. γεφυρώσουν από κοινού το χάσμα στη χρηματοδότηση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα ότι αναλαμβάνουν την ηγεσία στο παγκόσμιο κλίμα. Ήρθε η ώρα να την αφήσουμε και να προχωρήσουμε».
Την παραμονή αυτής της ομιλίας, ο επικεφαλής της Ε.Ε. για το κλίμα, Frans Timmermans, δήλωσε ότι η αύξηση των τιμών δεν πρέπει να υπονομεύσει την αποφασιστικότητα για μείωση των εκπομπών και θα πρέπει να γίνει έναυσμα για την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης. Οι κυβερνήσεις ενεργούν ήδη: Η Ισπανία κινήθηκε για να μειώσει το κόστος των λογαριασμών ενέργειας, η Γαλλία το εξετάζει και η Ελλάδα ανακοίνωσε επιδότηση για όλα τα νοικοκυριά. Βέβαια υπήρξε και κριτική αυτών, αφού ο Ραμπίνι αναφέρει πως «Η πράσινη επανάσταση της Ευρώπης είναι έργο που στηρίζεται σε πήλινα πόδια. Τα θεμέλιά του είναι πολύ εύθραυστα. Για να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες πρέπει να ανοίξουν και πάλι τα εργοστάσια, χρειάζεται περισσότερη ενέργεια τώρα, όχι αύριο. Στις Βρυξέλλες, όπως και στο Βερολίνο, το Λονδίνο, το Παρίσι και τη Ρώμη, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειμμα τεχνολογικής καινοτομίας, η μόνη παράμετρος που θα αλλάξει τους κανόνες στο ενεργειακό παιχνίδι είναι αυτή».
Συνεπώς, ποια είναι πραγματικά η λύση σε αυτή την κρίση;
Εάν πρέπει να είμαστε ειλικρινής δεν υπάρχει βέβαιη λύση προς το παρόν. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν ενέργειες, οι οποίες μπορούν να γίνουν ώστε να μας ωθήσουν προς αυτή. Αρχικά ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων χωρών, τα κράτη μέλη της Ε.Ε. οφείλουν να ελαφρύνουν το υπέρογκο φορτίο που φέρει ο καταναλωτής με μέτρα οικονομικής ενίσχυσης. Έπειτα, πρέπει να γίνει άμεσα διάλογος με τη Ρωσία για τις τιμές του φυσικού αερίου, καθώς αυτή τη στιγμή το πεδίο είναι αρκετά θολό γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Ακόμη, σοφό θα ήταν να γίνει αποδαιμονοποίηση της πυρηνικής ενέργειας μέχρι να υπάρξουν οι κατάλληλες υποδομές για πιο φιλικές περιβαλλοντικά πηγές ενέργειας και να ακολουθηθεί πλάνο ανάλογο με αυτό της Γαλλίας στις χώρες στις οποίες είναι εφικτό. Εξάλλου, το πλάνο της Γερμανίας να απαλλαχθεί ένα μέρος των πυρηνικών αντιδραστήρων της απέτυχε και αύξησε τελικά σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου της. Τέλος, ακόμη και η ατομική πρωτοβουλία μπορεί να συμβάλλει στη λύση του προβλήματος, αφού ο καθένας από εμάς μπορεί να μειώσει κάποιες δραστηριότητες που σπαταλούν ενέργεια και επιβαρύνουν το περιβάλλον χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Europe Faces Bleak Winter Energy Crisis Years in the Making, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
- Europe’s energy crisis is making the market nervous. And analysts expect record-high prices to persist, CNBC, διαθέσιμο εδώ
- EUROPE’S VULNERABILITY TO ENERGY CRISIS, WORLD ENERGY COUNCIL, διαθέσιμο εδώ
