Της Ιωάννας Μπινιάρη,
«Μία νύχτα θα έρθει από μακριά, βρε αμάν, αμάν, αέρας Πεχλιβάνης…». Με αυτούς τους στίχους αρχίζει το πιο γνωστό και αγαπημένο τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου, αυτού του ασύλληπτου και επικού τραγουδοποιού. Άραγε, φίλε αναγνώστη, γνωρίζεις τί είναι ο Πεχλιβάνης; Είναι λέξη τουρκικής προελεύσεως, που στην πραγματικότητα είναι ο αθλητής της πάλης, ο παλαιστής που δίνει παραστάσεις, επιδεικνύοντας τις εξαιρετικές σωματικές του ικανότητες στα χωριά και παλαιότερα συνήθως έδινε παράσταση ως μασίστας και όχι ως παλαιστής. Σημαίνει, επίσης, τον δυνατό και γενναίο άνθρωπο, τον άσκοπα ριψοκίνδυνο και θαρραλέο, όπως είναι αυτός ο αέρας που φαντάζεται ο ερμηνευτής.
Το τραγούδι «Πεχλιβάνης» του Θανάση Παπακωνσταντίνου δημοσιεύτηκε επίσημα το 2000 στον δίσκο του «Βραχνός Προφήτης». Ο ίδιος, σε παλαιότερη συνέντευξή του, έχει αποκαλύψει ποια ήταν η πηγή έμπνευσής του για το συγκεκριμένο κομμάτι. Συγκεκριμένα, εξιστόρησε ένα περιστατικό που συνέβη, όταν μία μέρα επέστρεψε στο πατρικό του και είδε τους γονείς του να παρακολουθούν τόσο αποσβολωμένοι στην οθόνη της τηλεόρασης μία βραζιλιάνικη σαπουνόπερα που, ενώ είχαν τόσο καιρό να τον δουν, του είπαν μονάχα ένα ξερό «γεια» και έστρεψαν ξανά το βλέμμα τους στην τηλεόραση.
Όπως χαρακτηριστικά έχει αναφέρει σε συνέντευξή του ο Θανάσης (έτσι, με το μικρό του όνομα τον αποκαλούμε οι θαυμαστές του, γιατί τον θεωρούμε «δικό μας» άνθρωπο): «Το έγραφα όταν είδα ότι οι δικοί μου ήταν αποσβολωμένοι από την τηλεόραση. Το αυτί είναι δύστροπο σαν όργανο, το μάτι όμως είναι πιο δεκτικό κι ανεκτικό. Οι δικοί μου λοιπόν κόλλησαν με αυτήν κι ιδίως με κάτι σαβούρες σαν τις βραζιλιάνικες σαπουνόπερες. Πολύ αστείο είναι να ηχογραφήσετε ατάκες από τέτοια σίριαλ, το τι πλάκα πέφτει είναι άνευ προηγουμένου. Η γιαγιά μου έχει Αλτσχάιμερ και συζητάει με τους ηθοποιούς που παίζουν. Γύρισα κάποια στιγμή -ήμουν στο στρατό κι είχα καιρό να τους δω- και μπαίνω που λέτε μέσα στο σπίτι λέω γεια, μου λένε ένα ξερό γεια και γυρίζουν στην τηλεόραση ξανά. Κάθισα και σκέφτηκα να ερχόταν ο αέρας από το βουνό να έφερνε μαζί του τα χαλίκια και τα αγκάθια από το βουνό και να τρύπωνε κάτω από την πόρτα και να τα έπαιρνε όλα μαζί του. Η τηλεόραση είναι χρήσιμη για δύο κατηγορίες πληθυσμού: για τους ανήμπορους ηλικιωμένους και για τα ζευγάρια για να μην φαίνεται η ανία που μπορεί να υπάρχει μέσα στη σχέση. Το πλέον τραγικό είναι οι γονείς να βάζουν τα παιδιά μπροστά στην τηλεόραση για να τους αφήσουν ήσυχους.»
Ποιος να το έλεγε, άραγε, ότι κάτι τόσο ανιαρό, υποβιβαστικό και ανούσιο, όπως οι βραζιλιάνικες σαπουνόπερες που τότε ήταν στη «μόδα», θα συνιστούσε το εφαλτήριο δημιουργίας αυτού του μοναδικού τραγουδιού… Μάλιστα, τόσο στην επίσημη ηχογράφηση του «Πεχλιβάνη», όσο και στις συναυλίες λίγο πριν παίξει, ξεκινάει πάντα με μία εισαγωγή που προέρχεται από βραζιλιάνικη τηλεοπτική σειρά.
«Φαίνεται σίγουρη για τον εαυτό της και αρκετά ανεξάρτητη η Μπακίτα Γκαλιέγκο,
ακούστε τι απάντησε όταν την ρωτήσαμε αν γνώρισε ποτέ τον φόβο,
Να η απάντηση: Δεν τον γνώρισα και μη με ρωτάτε για αυτό παρακαλώ,
είμαι ευαίσθητη σε αυτό το θέμα»
Στις συναυλίες του Θανάση, μόλις αρχίζει αυτή η εισαγωγή, ξέρουμε όλοι ότι είναι ο προάγγελος του πανικού που θα ακολουθήσει. Είναι ο προάγγελος της έξαψης, της απελευθέρωσης, της συγκίνησης και της συνολικής μέθεξης που βιώνει κανείς κατά τη διάρκεια αυτής της live εκτέλεσης, γιατί δεν υπάρχει ουδείς που δεν θα τραγουδήσει και δεν θα χορέψει τον «Πεχλιβάνη» ανάμεσα σε καπνογόνα, ούζα και κρασιά που πετούν στον αέρα. Για την ακρίβεια, περιμένεις ολόκληρη τη συναυλία, για να βιώσεις τη συγκεκριμένη έκρηξη και να νιώσεις ένα ολόκληρο πλήθος να πάλλεται. Το τραγούδι αυτό είναι, άλλωστε, ένα καπνογόνο από μόνο του! Και όχι μόνο αυτό, είναι ένα αριστούργημα που κρύβει μία ιστορία προβληματισμού και παραπόνου, αρκεί να διαβάσει κανείς προσεκτικά τους στίχους του, για να κατανοήσει ότι αυτός ο ατρόμητος και ορμητικός άνεμος, ο Πεχλιβάνης, έρχεται για να γκρεμίσει την αποχαύνωση, την ανία, τα «ρητορικά χαλίκια» και «του κόσμου τη ραστώνη».
Αυτό το μεθυστικό κομμάτι, λοιπόν, πρεσβεύει την επανάσταση ενάντια στον φασισμό της τηλεόρασης και των προγραμμάτων χαμηλής ποιοτικής στάθμης, που υπονομεύουν την ανθρώπινη υπόσταση και προσωπικότητα του καθενός από εμάς. Δεν είναι δηλαδή απλά ένα τραγούδι, που προσφέρει τέρψη και ψυχαγωγία, αλλά ένα ποίημα, ένα πραγματικό έργο τέχνης που έχει τη δύναμη να εξιτάρει τη σκέψη και να καλλιεργεί την ατομική κριτική ικανότητα, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να ξεσηκώνει, να κορυφώνει και να μεταφέρει τον άνθρωπο σε έναν άλλο ιδεατό κόσμο.
Αυτό, όμως, μπορεί να το καταλάβει μόνο όποιος έχει παρευρεθεί σε συναυλία αυτού του μοναδικού καλλιτέχνη, του Θανάση Παπακωνσταντίνου, όπου κυριαρχεί μία μαγευτική ατμόσφαιρα μουσικής και γνώσης. Προσωπικά, τη θεωρώ ανεπανάληπτη εμπειρία, και ας με πουν υπερβολική. Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι σύντομα ο Θανάσης θα μας κάνει αυτό το δώρο της επιστροφής του στις μουσικές σκηνές, έτοιμος μέσα από τα κομμάτια του να μας ευαισθητοποιήσει, να μας προβληματίσει και τελικά να μας συγκλονίσει.
Υ.Γ.: Σε ευχαριστούμε Θανάση, που μας έδωσες τόσο απλόχερα αυτόν τον ύμνο!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πεχλιβάνης, greeklyrics.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τι σημαίνει «πεχλιβάνης» και από πού εμπνεύστηκε το τραγούδι ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου;, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Θανάσης Παπακωνσταντίνου: Συνέντευξη – μαμούθ (Μέρος Α’), avopolis.gr, διαθέσιμο εδώ
