Της Μυρτούς Κατσούλη,
Η ελευθερία του λέγειν και του εκφράζεσθαι συνιστά, ίσως, την πιο ισχυρή απόδειξη της σύγχρονης κατοχυρωμένης Δημοκρατίας. Μάλιστα, η έκφανση αυτή του πολιτεύματος ενθαρρύνει κάθε πολίτη να αναλάβει τον ενεργό ρόλο που του αρμόζει σε ένα συμμετοχικό και, ταυτόχρονα, απελευθερωμένο σύστημα πολιτειακής οργάνωσης και λειτουργίας. Ένα σύστημα ιδανικό, όπου η αποτύπωση της ανθρώπινης διανόησης τελείται υπό καθεστώς πνευματικής αμοιβαιότητας. Φυσικά, η Δημοκρατία ως πολίτευμα και ως αξία εξυπηρετεί το συλλογικό αίτημα για την εξασφάλιση του σεβασμού καθενός πολιτικού υποκειμένου, στο πλαίσιο της απόλυτης ισοτιμίας, όχι, ωστόσο, και ομοιογένειας της κάθε άποψης.
Διαπιστώνεται, πάντως, εδώ και αρκετά χρόνια, κυρίως λόγω της παγκόσμιας αυτοκρατορίας του διαδικτύου, μία ολοένα αυξανόμενη τάση των ανθρώπων να παρερμηνεύουν την έννοια της ελευθερίας της γνώμης με την ποιοτική εξομοίωση της κάθε γνώμης. Και αυτό γίνεται περισσότερο αισθητό με την επικράτηση της πολιτικής ορθότητας, η οποία έχει πλέον καταστεί ο μοχλός κίνησης, αλλά και κατεύθυνσης, του κάθε σκέπτεσθαι και εκφράζεσθαι. Και ενώ ο γενεσιουργός λόγος του όρου μπορεί να είχε ως πρωταρχικό μέλημα την εξάλειψη της κοινωνικής ανισότητας, της περιθωριοποίησης και εν γένει της προσβολής των εκάστοτε μειονοτήτων, πλέον έχει εξελιχθεί στον απόλυτο περιορισμό και φόβο για κάθε διανοούμενο.
Διότι, υπό το πέπλο προστασίας του πολίτη από κάθε κακόβουλη ενέργεια, η πολιτική ορθότητα έχει κατακλύσει τις συνειδήσεις και έχει δημιουργήσει συνθήκες ιδιαίτερης προσοχής και σίγασης σε κάθε ανοιχτά εκπεφρασμένη πεποίθηση. Συνήθως, βρίσκει έρεισμα σε μία κατασκευασμένη υποχρεωτικά αποδεκτή και ορθή γνώμη, από την οποία δε χωρούν παρεκκλίσεις, αντιρρήσεις και αμφισβητήσεις. Και, μάλιστα, για οποιαδήποτε πρωτοβουλία προς σχολιασμό, κριτική ή αποδοκιμασία, ενίοτε κοινωνικών φαινομένων, οι προϋποθέσεις της πολιτικής ορθότητας είναι τόσο αυστηρές, ώστε να καταρρακώνουν στον μέγιστο βαθμό την κάθε υποκειμενική, αλλά τεκμηριωμένη, αναλυμένη και «καλώς βαλμένη» άποψη.
Παίρνοντας το παράδειγμα του εμβολιασμού, μιας και αποτελεί την πλέον φλέγουσα επικαιρότητα, η πολιτική ορθότητα θα λέγαμε ότι «επιβάλλει» σε κάθε επιστήμονα να ταχθεί υπέρ του κινήματος, εκμηδενίζοντας, παράλληλα, με κάθε μέσο, την αντίθετη επιστημονική γνώμη και εξομοιώνοντάς την έμμεσα με τον κακόφημο «αντιεμβολιαστή του Google», που έχουν διαβάλει πάμπολλες ειδησεογραφικές καταγραφές στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Και εδώ γεννάται το ζήτημα, κατά πόσο μία τέτοια τακτική συνιστά κατάφωρη παραβίαση της γνήσιας ελευθερίας της άποψης, ή απλά πραγματώνει υψηλότερα πολιτικά κίνητρα, χάρη των οποίων «θυσιάζονται» αυτονόητα κεκτημένα δικαιώματα.
Και επειδή ίσως ο εμβολιασμός να μην ανταποκρίνεται και τόσο στην όσο το δυνατόν επαρκέστερη αποτύπωση του προβλήματος, πολλές ακόμη περιπτώσεις έρχονται να πλαισιώσουν την εσφαλμένη αντίληψη περί πολιτικώς ορθού πρέποντος. Τα ρατσιστικά αστεία, για παράδειγμα, ή, ακόμη, και η σύγχρονη τάση στη μουσική που επιδοκιμάζει τον σεξισμό, όλα εμπίπτουν στην σφαίρα άσκησης αδρής πολιτικής ορθότητας και περιορίζουν όχι μόνο την τέχνη, η οποία είναι μια μορφή ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, αλλά εγκλωβίζουν ακόμη και την ενδογενή ανθρώπινη σκέψη στα έγκατα της σιγής.
Και, φυσικά, τίθεται το ζήτημα κατά πόσο αυτό το μόρφωμα «αυτο-λογοκρισίας» εξυπηρετεί την αρχή της Δημοκρατίας για τον κατ’ επίφαση κοινωνικό σεβασμό ή θέτει απλώς φραγμούς στη σύγχρονη νοοτροπία για την πραγματική ελευθερία στην άποψη. Γιατί, δυστυχώς, έτσι όπως διαμορφώνονται οι συνθήκες, οι κοινωνικές ευαισθησίες, οι ανομοιογένειες και οι πάλαι ποτέ ιδεολογίες προκατάληψης, ρατσισμού, σεξισμού, αντί να απορροφώνται από το σύγχρονο και φιλελεύθερο πολιτικοκοινωνικό οικοδόμημα, διαιωνίζονται στο όνομα της προστασίας της οποιας αντικοινωνικής ανθρώπινης τάσης.
Και το ερώτημα παραμένει: είναι δυνατόν να εξαλείψουμε οποιαδήποτε παθογένεια κρατά την πολιτική και την κοινωνία σε πρώιμο στάδιο πνευματικής ωριμότητας; Και εάν ναι, είναι η πολιτική ορθότητα ο σωστός τρόπος περιστολής των κακώς κειμένων; Σίγουρα, έχει εξελιχθεί σε ένα εργαλείο «φίμωσης» της ευρείας κοινής γνώμης, ωστόσο, οφείλουμε να αναρωτηθούμε, κατά πόσο (και για πόσο) είμαστε διατεθειμένοι να αποφεύγουμε να πραγματευτούμε εκφάνσεις του δημοσίου βίου στο όνομα ενός αόρατου κοινωνικού «εχθρού», που, στην τελική, αντί να προάγει την ισονομία και την ισότιμη αντιμετώπιση, διευρύνει ακόμα περισσότερο τις κοινωνικοπολιτικές διαφορές.
Θα λέγαμε, λοιπόν, πως η πολιτική ορθότητα εκφράζει την ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου να προστατευτεί από την κακεντρέχεια, θέτοντας, παράλληλα, ορισμένους φραγμούς στην ελεύθερη ατομική δράση σε βαθμό υπερβολής. Το θέμα είναι αν θα ξεπεράσουμε τους «παιδικούς» συναισθηματισμούς, που τροφοδοτούν την πολιτική ορθότητα, προκειμένου να αντιμετωπίζουμε αλώβητοι τη σκληρή πραγματικότητα. Εξάλλου, μέσα σε μία Δημοκρατία, η πραγματική πολυφωνία ίσως είναι και η μόνη θεραπεία απέναντι σε οποιονδήποτε παράλογο ιδεολογικό κανόνα που «φυλακίζει» τον ανθρώπινο νου και του αφήνει ελάχιστα περιθώρια πνευματικής ενεργοποίησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΡΘΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ, Βίκυ Γεωργακοπούλου, thesafiablog.com, διαθέσιμο εδώ
