Της Νικολέττας Κάρλου,
Στις 17 Αυγούστου 2021 πραγματοποιήθηκε στην Καμπούλ η πρώτη συνέντευξη τύπου του εκπροσώπου των Ταλιμπάν, Zabiullah Mujahid. Εκεί, δήλωσε πως οι Ταλιμπάν πρόκειται να σεβαστούν τα δικαιώματα των γυναικών και να συγχωρέσουν όσους δραστηριοποιήθηκαν εναντίον τους. Η υπόσχεση που έχουν δώσει είναι να αποκαταστήσουν την ειρήνη, την ασφάλεια και να επιβάλλουν τη δική τους αυστηρή εκδοχή της Σαρία ή του Ισλαμικού Νόμου.
Παρόλα αυτά, είναι αδύνατο να παραβλέψει κανείς τις αποτρόπαιες πράξεις των Ταλιμπάν αλλά και την κατάφορη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο παρελθόν (την περίοδο 1996-2001 που κατείχαν την εξουσία). Οι άντρες υποχρεούνταν να έχουν γένια και οι γυναίκες να φορούν μπούρκα. Συγχρόνως, απέδιδαν τη δικαιοσύνη με βάση την αυστηρή ερμηνεία του νόμου της Σαρία, η οποία προέβλεπε τη δημόσια εκτέλεση όσων είχαν διαπράξει δολοφονία ή μοιχεία και τον ακρωτηριασμό όσων είχαν κριθεί ένοχοι για κλοπή. Επίσης, απαγόρευαν την τηλεόραση, τη μουσική και τον κινηματογράφο. Όσον αφορά την εκπαίδευση, διαφωνούσαν έντονα με την επιμόρφωση των κοριτσιών άνω των 10 ετών. Μάλιστα, τη διεθνή οργή προκάλεσε η καταστροφή των σπουδαίων αγαλμάτων του Βούδα στην κοιλάδα του Μπαμιγιάν στο κεντρικό Αφγανιστάν το 2001.
Το αποκορύφωμα ήταν μετά τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν οι Ταλιμπάν κατηγορήθηκαν πως παρείχαν καταφύγιο στους κυρίαρχους υπόπτους της συγκεκριμένης επίθεσης: στον Οσάμα Μπιν Λάντεν και στο κίνημα της Αλ Κάιντα. Το τελευταίο οδήγησε, μάλιστα, και στην κατάρρευση του καθεστώτος των Ταλιμπάν το Δεκέμβριο του 2001 από τον στρατιωτικό συνασπισμό υπό την ηγεσία των Η.Π.Α. Ο τότε ηγέτης της ομάδας, Μοχάμεντ Ομάρ, και άλλα στελέχη, στα οποία συγκαταλέγεται και ο Μπιν Λάντεν, απέφυγαν τη σύλληψη. Έκτοτε, οι Ταλιμπάν έχουν τελέσει πολυάριθμες επιθέσεις μέχρι και σήμερα.
Το 2020, υπογράφηκε η ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ των Η.Π.Α. και των Ταλιμπάν. Με βάση αυτή, τα αμερικανικά στρατεύματα οφείλαν να αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν έως τον Σεπτέμβριο του 2021, δύο δεκαετίες μετά την καταστροφή στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου. Την ίδια στιγμή, οι Ταλιμπάν δεσμεύτηκαν να αποτρέψουν οποιαδήποτε τρομοκρατική οργάνωση (συμπεριλαμβανομένης και της Αλ Κάιντα) να οργανώσει επιθέσεις στο αφγανικό έδαφος.
Ένα χρόνο αργότερα, οι Ταλιμπάν μεθόδευσαν διαφορετικά τις επιθέσεις τους. Ειδικότερα, αντί για περίπλοκες επιθέσεις σε πόλεις και στρατιωτικά φυλάκια στράφηκαν σε στοχευμένες δολοφονίες που τρομοκρατούσαν τους Αφγανούς πολίτες. Φαίνεται πως η εξτρεμιστική ιδεολογία τους δεν εκλείπει, απλώς άλλαξε η στρατηγική τους. Στόχοι αποτέλεσαν οι δημοσιογράφοι, οι δικαστές, οι ακτιβίστριες ειρήνης και οι γυναίκες σε θέση εξουσίας. Τον Αύγουστο του 2021 κατέλαβαν την πρώτη επαρχιακή πρωτεύουσα στο Αφγανιστάν και στις 15 Αυγούστου βρίσκονταν στην Καμπούλ.
Η αποχώρηση των Η.Π.Α. από το Αφγανιστάν έδωσε ώθηση στους υποστηρικτές του Ισλαμικού Κράτους, ενώ οι Δυτικοί στρατηγοί και πολιτικοί προειδοποιούν πως η παρουσία της Αλ Κάιντα θα αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Οι Ταλιμπάν επιθυμούν να αναλάβουν την κυβέρνηση αποκλειστικά στο Αφγανιστάν βάσει της Σαρία. Εντούτοις, οι τζιχαντιστές της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού Κράτους –κατά πάσα πιθανότητα– έχουν άλλους στόχους. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως η Ρωσία, η Κίνα και η Τουρκία έχουν ήδη δηλώσει πως επιθυμούν να συνεργαστούν με το νέο καθεστώς.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, έχει σκοπό να αναπτύξει διαύλους επικοινωνίας με το καθεστώς των Ταλιμπάν, ώστε να βοηθήσει τους πολίτες του Αφγανιστάν. Πρόσφατα, μάλιστα, έγινε τηλεδιάσκεψη των Ευρωπαίων Υπουργών Εξωτερικών, όπου ο Josep Borrell, επικεφαλής των ευρωπαίων διπλωματών, κατέστησε σαφές πως το Αφγανιστάν, αν επιθυμεί τη συνεργασία με την Ε.Ε., οφείλει να εγγυηθεί πως δεν φιλοξενεί τρομοκράτες που ενδείκνυται να οργανώσουν επιθέσεις σε άλλες χώρες. Παράλληλα, το καινούριο καθεστώς είναι αναγκαίο να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως των γυναικών, των ανηλίκων, των μειονοτήτων και την ελευθερία του τύπου. Επίσης, η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί χρειάζεται να είναι πολυμερής, αντιπροσωπευτική, μεταβατική και να επιτρέψει την πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια τόσο σε ξένους όσο και σε Αφγανούς πολίτες, που βρίσκονται σε κίνδυνο, να εγκαταλείψουν τη χώρα τους. Ο κ. Borrell δήλωσε ότι δεν θα καταβληθεί ούτε μια δόση της ευρωπαϊκής αναπτυξιακής βοήθειας στο Αφγανιστάν από εκείνες που αφορούσαν το διάστημα 2021-2025 και ανέρχονταν στο ποσό των 1,2 δισ. ευρώ, εάν είναι αμφίβολη η συνεργασία της Ε.Ε. με τους Ταλιμπάν. Τέλος, οι ευρωπαίοι διπλωμάτες που βρίσκονταν στο Αφγανιστάν έχουν ήδη μεταφερθεί σε γειτονικά κράτη ή έχουν επαναπατριστεί.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ε.Ε. οφείλει να δράσει ώστε να είναι έτοιμη σε περίπτωση ροής Αφγανών προσφύγων για να μην επαναληφθούν τα σφάλματα της κρίσης του 2015, όταν έφτασαν στην Ευρώπη περισσότεροι από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με αχαρτογράφητα εδάφη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να είναι ενωμένη και να χρησιμοποιήσει κάθε διπλωματικό και γεωπολιτικό εργαλείο της, αποσκοπώντας στην προστασία των πολιτών της, των αθώων Αφγανών και στην περιφρούρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Afghanistan: Will it become haven for terror with the Taliban in power?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Taliban takeover could lead to renewed terror attacks in Europe, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Who are the Taliban?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
