Της Μαρίας Πολίτου,
Ο Pol Pot ή αλλιώς, σύμφωνα με το επίσημο όνομά του, Saloth Sar, γεννήθηκε στις 19 Μαΐου του 1925, σε μια περιοχή στα σύνορα της Καμπότζης με την Ταϊλάνδη. Διατέλεσε τη θητεία του Πρωθυπουργού στην Καμπότζη από το 1976 έως και το 1979, ενώ, παράλληλα, υπήρξε ηγέτης στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Καμπότζης, το οποίο τιτλοφορούταν ως ‘’Khmer Rouge’’ (Ερυθρό Χμερ). Ο Pot στέφθηκε με τον τίτλο ενός ηγέτη με τυραννικές απόψεις, ο οποίος το μόνο που επεδίωκε ήταν να εμφυσήσει στους υπηκόους του το συναίσθημα της υποταγής στον ίδιο.
Πιο αναλυτικά, αναφερόμενοι στο κόμμα του Pot, Khmer Rouge ονομάστηκαν οι οπαδοί του Κομμουνιστικού Κόμματος στην Καμπότζη. Αφορμή για την ίδρυση αυτού του κόμματος, το 1968, στάθηκε το Βόρειο Βιετνάμ και συγκεκριμένα, ο Λαϊκός Στρατός του Βιετνάμ. Το Khmer Rouge υπήρξε κυρίαρχο στην Καμπότζη από το 1975, μόλις, δηλαδή, τελείωσε ο εμφύλιος πόλεμος και η κυβέρνηση του διήρκησε μέχρι και το 1979. Τα τέσσερα αυτά χρόνια της θητείας του κατόρθωσε να μείνουν χαραγμένα στην ιστορική πραγματικότητα, λόγω της μεγάλης θηριωδίας που άφησε πίσω του.
Το 1975, κατέλαβε την πρωτεύουσα Phnom Penh (Πνομ Πενχ) κι έδωσε τέλος στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Ωστόσο, το 1977, έπειτα από διαταγή των Khmer, ο στρατός της Καμπότζης άρχισε να πραγματοποιεί επιδρομές στα σύνορα με το Βιετνάμ, σκοτώνοντας πολλούς αμάχους, με κύρια επιδίωξη την προσάρτηση εδαφών στη δυναστεία τους. Κατά την περίοδο της κυριαρχίας τους, ονόμασαν την Καμπότζη «Δημοκρατική Καμπούτσεα», χωρίς, όμως, η λέξη «δημοκρατική» να αντιπροσωπεύει τη χώρα. Επεδίωκαν συμμαχίες με διάφορες χώρες, όπως με το Βόρειο Βιετνάμ, αλλά και με τις οργανώσεις των Viet Cong και τους Pathet Lao, κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ, με κοινό κίνητρο όλων αυτών την αντίσταση κατά των αντικομουνιστικών δυνάμεων.
Το ιστορικό των Khmers ξεκινά από τη δεκαετία του ’70. Το 1975, μετά την κατάληψη της Phnom Penh, οι πολίτες θεώρησαν ότι η αιματηρή αυτή περίοδος θα τελείωνε και η χώρα θα μετατρεπόταν σε ένα φιλήσυχο περιβάλλον. Εντούτοις, η πραγματικά δύσκολη περίοδος μόλις ξεκινούσε. Η νέα οδυνηρή εποχή ονομάστηκε συμβολικά ως «Έτος Μηδέν» και η περίοδος της διακυβέρνησής τους υπήρξε μια εποχή καθοριστικών αλλαγών. Ένα αρχικό σχέδιο, το οποίο έθεσε σε εφαρμογή το κόμμα ήταν η πολιτική της κολεκτιβοποίησης, δηλαδή προσπάθησε να ευνοήσει την αγροτική κοινωνία, αναγκάζοντας πολλούς πολίτες από μεγάλες πόλεις να μεταναστεύσουν στην ύπαιθρο. Θεωρούσαν ότι η βιομηχανία, η ανάπτυξη και η μόρφωση δεν είχαν καμία θέση στην Καμπότζη και ότι τα πάντα θα μπορούσαν να αναγεννηθούν μέσω της αγροτικής οδού.
Η πολιτική των Khmers ήταν μια ακραία πολιτική, η οποία απαγόρευε σχεδόν τα πάντα στους πολίτες και, κυρίως, την παραμικρή απόδειξη πλούτου, διότι θεωρούταν ένδειξη αστικής δύναμης. Η απώλεια πολλών ανθρώπινων ζωών αποτελούσε καθημερινό φαινόμενο στην Καμπούτσεα. Εκατομμύρια πολίτες είχαν μετατραπεί σε μαριονέτες του καθεστώτος του Pot, καθώς ήταν υποχρεωμένοι να δουλεύουν αδιακόπως για λίγη τροφή και, ουσιαστικά, είχαν μετατραπεί σε σκλάβοι. Με γνώμονα τις ιδεοληψίες του, ο Pot ξεκίνησε μια λίστα θανάτου για εκατοντάδες ανθρώπους από την Καμπότζη, συμπεριλαμβανομένου και τους πιο στενούς του συνεργάτες. Μια τρανή απόδειξη των παραπάνω είναι ότι από τα 22 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος, τα 18 οδηγήθηκαν, έπειτα από εντολή του Pot, στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Επιπροσθέτως, ένα πολύ σημαντικό γεγονός, το οποίο έλαβε χώρα κατά τη θητεία του Pol Pot, ήταν η γενοκτονία που τελέσθηκε στη χώρα, προκαλώντας μεγάλες απώλειες. Σημαντικοί παράγοντες που οδήγησαν στη γενοκτονία, ήταν το χαμηλό βιοτικό επίπεδο της χώρας, η ανύπαρκτη κρατική υποστήριξη προς τους πολίτες, καθώς και τα βασανιστήρια, τα οποία δέχονταν όσοι θεωρούνταν ύποπτοι. Οι πολίτες υπέφεραν από υποσιτισμό και από άθλιες συνθήκες διαβίωσης, ενώ είχαν αρχίσει να μαστίζουν τη χώρα διάφορες ασθένειες, οι οποίες ήταν ανίατες και οδηγούσαν τους ανθρώπους στο θάνατο. Η γενοκτονία αυτή προκάλεσε την απώλεια τουλάχιστον 2 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στα τέλη του 1978, οι βιετναμέζικες δυνάμεις κατόρθωσαν να καταλάβουν την Phnom Penh και να καταδιώξουν το Khmer Rouge. Το 1979, ο στρατός της Καμπότζης, υπό την κυριαρχία του Pol Pot, προσπάθησε να εισβάλλει και να κατακτήσει το Βιετνάμ. Η προσπάθεια αυτή κρίθηκε ανεπιτυχής και τα πράγματα πήραν αντίστροφη τροπή, μόλις το Βιετνάμ, τελικά, εισέβαλλε στην Καμπότζη. Η κατάληξη αυτή ανάγκασε τον Pol Pot να διαφύγει από τη χώρα. Ο Pot και όσοι εναπομείναντες υπήρξαν από το κόμμα του, μετά τις παραπάνω εξελίξεις, κατέφυγαν σε ζούγκλες. Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια, ο Pot προσπαθούσε να δημιουργήσει έναν αντάρτικο αγώνα στα σύνορα μεταξύ Καμπότζης και Ταϊλάνδης, θεωρώντας ότι έτσι θα αποκτήσει πάλι την εξουσία, αλλά το αποτέλεσμα, για μια ακόμα φορά, ήταν να μην καταφέρει απολύτως τίποτα.
Εν τέλει, το Khmer Rouge βρισκόταν υπό διάλυση περίπου στις αρχές του 1997. Ο Pol Pot εκδιώχθηκε οριστικά από το κόμμα το 1997 και τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό, λόγω της δίκης για δολοφονία που υπήρχε σε βάρος του. Πέθανε στις 15 Απριλίου του 1998 από καρδιακή ανεπάρκεια και θεωρήθηκε ο ηγέτης ενός από τα πιο αιμοσταγή καθεστώτα. Το Khmer Rouge διαλύθηκε τη δεκαετία του 1990 και όσοι απέμειναν παραδόθηκαν το 1999.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- McLellan, Janet (1999), Five Asian Buddhist Communities in Toronto, Toronto: University of Toronto
- Short, Philip (2006), Pol Pot- Anatomy of a nightmare, Αθήνα: Εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί
- Τσάβαλος, Κωνσταντίνος (2011), Οι «Κόκκινοι γάμοι» του Πολ Ποτ στάζουν ακόμη αίμα, Αθήνα: ειδική έκδοση για την εφημερίδα Το Βήμα
- Αϊβαλιώτης, Γιώργος (2019), Καμπότζη: 40 χρόνια από την πτώση του Πολ Ποτ, Αθήνα: ειδική έκδοση από την εφημερίδα euronews
