Της Δέσποινας Βλάχου,
Την προηγούμενη εβδομάδα, το Πανεπιστήμιο της Σανγκάης στην Κίνα φαίνεται να ζήτησε από τις επιμέρους σχολές του να καταρτίσουν λίστες με τους φοιτητές που ανήκουν στην LGBTQ+ κοινότητα, σύμφωνα με μία εσωτερική οδηγία, που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά σε κινεζικά και άλλα κοινωνικά δίκτυα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το περιστατικό αυτό έρχεται εν μέσω μιας γενικευμένης έλλειψης ανεκτικότητας των κινεζικών αρχών για τις κοινότητες αυτές, ιδιαίτερα εκείνων που ασχολούνται με τον ακτιβισμό. Πρόσφατα έλαβε χώρα μια γενικευμένη καταστολή ομάδων και οργανώσεων της πανεπιστημιούπολης που υποστηρίζουν την LGBTQ+ κοινότητα, αλλά και το φεμινιστικό κίνημα.
Ειδικότερα, η «Πανεπιστημιακή Έρευνα», επικαλούμενη σχετικές απαιτήσεις, ζήτησε από τις σχολές «να ερευνήσουν φοιτητές και φοιτήτριες που προσδιορίζονται ως LGBTQ+». Ζήτησε, επίσης, πληροφορίες σχετικά με την ψυχολογική κατάσταση των μαθητών, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής στάσης, των κοινωνικών επαφών και της κατάστασης της ψυχικής υγείας τους. Το ερωτηματολόγιο δεν εξηγούσε σε ποιες «σχετικές απαιτήσεις» αναφερόταν. Η αρχική ανάρτηση έγινε στο Weibo, με ένα στιγμιότυπο οθόνης του εγγράφου που κοινοποιήθηκε δεκάδες χιλιάδες φορές. Σύμφωνα με τον χρήστη της πλατφόρμας που δημοσίευσε για πρώτη φορά το έγγραφο, η ανάρτηση έχει πλέον αφαιρεθεί. Το στιγμιότυπο οθόνης του ερωτηματολογίου κοινοποιήθηκε επίσης στα δυτικά κοινωνικά μέσα, συμπεριλαμβανομένου του Twitter, προκαλώντας μια έντονη συζήτηση σχετικά με τις συνεχείς καταστολές της Κίνας ενάντια στις σεξουαλικές μειονότητες της χώρας.
Μέχρι στιγμής, το Πανεπιστήμιο της Σανγκάης δεν έχει επιβεβαιώσει την πληροφορία αυτή και δεν έχει απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τις προθέσεις μιας τέτοιας κίνησης. Η οδηγία αυτή, καθώς και η μετέπειτα «σιγή» από την πλευρά του Πανεπιστημίου, έχει προκαλέσει αναστάτωση στην πανεπιστημιακή κοινότητα και ιδιαίτερα στους νέους φοιτητές. Στον αντίποδα, φοιτητές και ακτιβιστές εξέφρασαν την ανησυχία τους για τη συλλογή πληροφοριών τέτοιου είδους, η οποία θα μπορούσε να διακινδυνεύσει συγκεκριμένα μέλη του φοιτητικού σώματος. Ορισμένοι νομικοί εμπειρογνώμονες στο Weibo αμφισβητούν εάν μια τέτοια πρακτική θα παραβίαζε τον νέο νόμο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων της Κίνας. Η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι διχασμένη για την κίνηση του Πανεπιστημίου της Σανγκάης. Ο Eric Hundman, επίκουρος καθηγητής στο NYU Shanghai, ελπίζει πως πρόκειται για μία λανθασμένη δημογραφική μελέτη. Πολλοί εικάζουν ότι η κίνηση αυτή δεν πρόκειται να αφορά ομοφοβικές διώξεις, αλλά την προσπάθεια εντοπισμού και παρακολούθησης πιθανών ακτιβιστών.
Σημαντικό είναι πως, τον περασμένο Ιούλιο, πολλοί λογαριασμοί ομάδων LGBTQ+ που διαχειρίζονται φοιτητές πανεπιστημίων αποκλείστηκαν στον κινεζικό ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης WeChat. Οι λογαριασμοί ήταν ένα μείγμα εγγεγραμμένων φοιτητικών συλλόγων και ανεπίσημων ομάδων, ενώ μερικοί λειτουργούσαν για χρόνια ως ασφαλείς χώροι για τους νέους LGBTQ+ της Κίνας, με δεκάδες χιλιάδες χρήστες. Η κίνηση προκάλεσε οργή σε ορισμένους φοιτητές και ακτιβιστές. Μεταξύ των σελίδων που διαγράφτηκαν στο WeChat ήταν το Huazhong University of Science and Technology Gay Pride, το ColorsWorld στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνο και η Zhihe Society στο Fudan University στη Σαγκάη. Οι αποστολές των ομάδων, σύμφωνα με τις σύντομες εισαγωγές τους, ήταν «η προώθηση της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των σεξουαλικών μειονοτήτων». Όσοι βρέθηκαν στο στόχαστρο είδαν το προηγούμενο περιεχόμενό τους να έχει καθαριστεί και αντικατασταθεί με μια προειδοποίηση που ενημέρωνε ότι όλο το περιεχόμενο έχει αποκλειστεί και η χρήση του λογαριασμού έχει σταματήσει, λόγω «παραβίασης των κανονισμών για τη διαχείριση λογαριασμών που προσφέρουν δημόσια υπηρεσία πληροφοριών στο κινεζικό διαδίκτυο». Υποστηρίχθηκε, επίσης, ότι το WeChat είχε λάβει σχετικές καταγγελίες σχετικά με το περιεχόμενο των ομάδων LGBTQ+ της πανεπιστημιούπολης. Εφόσον, κανένας κυβερνητικός φορέας δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για τις διαγραφές, οι ακτιβιστές φοβούνται ότι οι φαινομενικά συντονισμένες ενέργειες θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν από μια ατζέντα κατά των LGBTQ+.
LGBTQ+ λογοκρισία στην Κίνα
Η Κίνα διατηρεί εδώ και πολύ καιρό μια μεικτή σχέση με το κίνημα LGBTQ+. Κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, οι ομοφυλόφιλοι διώχτηκαν σκληρά και κατηγορήθηκαν ως «άρρωστοι» και «ανεπιθύμητοι». Αλλά τα τελευταία χρόνια του 20ού αιώνα και την πρώτη δεκαετία του 21ου, το κίνημα LGBTQ+ έκανε σημαντική πρόοδο από νομική άποψη, σημειώνοντας ουσιαστικές νίκες τόσο με εθνικές όσο και με τοπικές δικαστικές αποφάσεις, που επέτρεψαν την de facto αναγνώριση των δικαιωμάτων της κοινότητας. Το 1997, η ομοφυλοφιλία αποποινικοποιήθηκε επίσημα στην Κίνα. Το 2001, η ομοφυλοφιλία αφαιρέθηκε από τον επίσημο κατάλογο ψυχικών διαταραχών, αν και τα εγχειρίδια που την απεικονίζουν ως ψυχική διαταραχή εξακολουθούν να κυκλοφορούν μέχρι σήμερα. Αξίζει να σημειωθεί πως φέτος, ένα δικαστήριο επιβεβαίωσε την περιγραφή ενός πανεπιστημίου για την ομοφυλοφιλία ως «ψυχολογική διαταραχή», λέγοντας ότι δεν ήταν στην πραγματικότητα ανακριβής. Ο γάμος ομοφυλοφίλων παραμένει νομικά μη αναγνωρισμένος τόσο στο Χονγκ Κονγκ όσο και στην ηπειρωτική χώρα. Ενώ η χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου έχει νομιμοποιηθεί, παραμένει σε μεγάλο βαθμό απρόσιτη. Μια έκθεση για το κινεζικό κίνημα LGBTQ+, που δημοσιεύτηκε αυτόν τον μήνα από την ILGA Asia, διαπίστωσε ότι η περιορισμένη προβολή των ζητημάτων της κοινότητας στα μέσα ενημέρωσης και ο διαδικτυακός ακτιβισμός βρίσκεται σε ευάλωτη κατάσταση, λόγω αυστηρής λογοκρισίας από την κυβέρνηση. Στα κοινωνικά μέσα, για παράδειγμα, αντί να αποκαλούνται «ζευγάρια» ή «φίλοι», οι ομόφυλοι σύντροφοι περιγράφονται ως «συγκάτοικοι» για να κάνουν σκόπιμα την ομοφυλοφιλία λιγότερο ορατή.
Η στάση της κινεζικής κυβέρνησης απέναντι στην κοινότητα LGBTQ+ αλλάζει συχνά. Κατά καιρούς, η κυβέρνηση έχει εξισώσει την ομοφυλοφιλία με τη βία και τη χυδαιότητα, ή λογοκρίνει τις απεικονίσεις της στην τηλεόραση. Το Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής Υποθέσεων Κυβερνοχώρου δήλωσε ότι επιθυμεί να καθαρίσει το διαδίκτυο από «κακή επιρροή» για την προστασία ανηλίκων. Για πάνω από μία δεκαετία, το ετήσιο Pride πραγματοποιούνταν στη Σαγκάη, προσελκύοντας αρκετό πληθυσμό από τη χώρα, αλλά και από όλη την Ασία. Το Shanghai Pride σταμάτησε το 2020, λόγω της πανδημίας του Covid-19, αν και κάποιοι υποψιάζονται ότι η αναβολή έγινε για διαφορετικούς λόγους (η Σανγκάη είχε καταφέρει να συγκρατήσει την πανδημία μέχρι τα μέσα του 2020). Οι διοργανωτές της εκδήλωσης δήλωσαν ότι η κίνηση σήμαινε «το τέλος του ουράνιου τόξου» για αυτούς. «Ήταν μια μεγάλη διαδρομή και είμαστε περήφανοι που ταξιδέψαμε σε αυτό το ταξίδι ευαισθητοποίησης και προώθησης της διαφορετικότητας για την LGBTQ+ κοινότητα», έγραψαν σε ανοιχτή επιστολή τους. Ωστόσο, η στάση της κυβέρνησης απέναντι στην κοινότητα δεν είναι πάντα εμφανώς εχθρική και το Πεκίνο, σε γενικές γραμμές, δεν εμπλέκεται στα θέματά της.
Ωστόσο, υπάρχουν πολλοί που υποστηρίζουν πλήρως την καταστολή από την κυβέρνηση. Μερικοί είναι αρκετά ικανοποιημένοι με την τελευταία εξέλιξη. Οι πιο συντηρητικές δυνάμεις της Κίνας έχουν συχνά επιδείξει ένα έντονο μίσος για την ομοφυλοφιλία ή τη μη συμμόρφωση του φύλου για μια υποτιθέμενη «ατζέντα για την καταστροφή των παραδοσιακών αξιών», σύμφωνα με μερικούς ένθερμους αντιπάλους του κινήματος. Καθώς όμως τα άτομα έχουν γίνει κοινωνικά πιο φιλελεύθερα τα τελευταία χρόνια, εκείνοι που είναι εχθρικοί προς την LGBTQ+ κοινότητα έχουν απομακρυνθεί από το επιχείρημα των «παραδοσιακών αξιών». Επιπλέον, μια άλλη άποψη κερδίζει έδαφος: μια υποψία ότι η κοινότητα LGBTQ+, ειδικά στις πανεπιστημιουπόλεις, είναι το πιόνι μιας λεγόμενης «ξένης εχθρικής δύναμης», που θα μπορούσε να διαταράξει την κινεζική κοινωνία και, ως εκ τούτου, πρέπει να ρυθμιστεί προσεκτικά. Τα τελευταία χρόνια, η ιδέα ότι ο φεμινισμός και η LGBTQ+ ισότητα είναι όλα προϊόντα δυτικής ιδεολογίας και ότι η απλή ύπαρξή τους στην Κίνα θα καταστρέψει την κοινωνία, έχει διαδοθεί ευρέως.
Εν κατακλείδι, η κοινότητα LGBTQ+ στην Κίνα έχει βρεθεί συχνά στο στόχαστρο. Το τι περιμένει τον αγώνα της για πολιτικές ελευθερίες σε μία από τις πιο αυστηρά ελεγχόμενες χώρες στον κόσμο παραμένει αβέβαιο. Ωστόσο, στη μεγαλύτερη κοινότητα LGBTQ+ στον κόσμο, οι άνθρωποι διατηρούν μια αίσθηση αισιοδοξίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China: WeChat takes down accounts of LGBTQ+ rights groups, DW, διαθέσιμο εδώ
- China’s LGBTQ+ community is fading from rainbow to gray, CNN, διαθέσιμο εδώ
- LGBTQ+ rights groups blocked on China’s biggest social media app, France24, διαθέσιμο εδώ
- Chinese university appears to ask for lists of LGBTQ+ students for ‘investigation’, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- China’s complicated relationship with LGBTQ+ rights, SupChina, διαθέσιμο εδώ
- LGBTQ+ in China lament ‘dark day’ after social media crackdown, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
