Της Μαρίας-Χρυσοβαλάντου Ψαρρού,
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν ένα θεσμό που καθιερώθηκε στην Αρχαία Ελλάδα και αναβίωσε στα τέλη του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1896, με τους πρώτους σύγχρονους Αγώνες να διεξάγονται στην Αθήνα. Λαμβάνουν χώρα κάθε τέσσερα χρόνια, με μοναδικές εξαιρέσεις τις δύο διοργανώσεις κατά τα χρόνια των Παγκοσμίων Πολέμων, αλλά και το 2020 λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Το 1948, κατά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο, θεσμοθετήθηκαν για Άγγλους αθλητές και οι πρώτοι αγώνες για αθλητές με αμαξίδιο, με την ονομασία “Stoke Mandeville Games”. Τέσσερα χρόνια αργότερα, Oλλανδοί πολίτες θα συμμετάσχουν σε αυτή τη διοργάνωση και, έτσι, θα καθιερωθεί ένα διεθνές κίνημα, που σήμερα είναι γνωστό ως Παραολυμπιακό κίνημα.
Έτσι, στη Ρώμη το 1960 θα λάβουν χώρα οι πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες για αθλητές με αναπηρία, με περίπου 400 αθλητές από 23 χώρες να συμμετέχουν σε 8 αθλήματα (Τοξοβολία, Κολύμβηση, Ξιφασκία, Καλαθοσφαίριση, Επιτραπέζια Αντισφαίριση, Στίβος κ.α.). Σύμβολο των Παραολυμπιακών Αγώνων αποτελούν τα τρία ασύμμετρα μισοφέγγαρα σε κίνηση, χρώματος μπλε, κόκκινου και πράσινου με σύνθημα το «πνεύμα σε κίνηση». Το 1976, αποφασίζεται η διοργάνωση των πρώτων Χειμερινών Παραολυμπιακών Αγώνων στη Σουηδία, ενώ, 12 χρόνια μετά και ξεκινώντας από τους αγώνες της Σεούλ της Νότιας Κορέας, θεσμοθετήθηκε η τέλεση θερινών Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων στην ίδια διοργανώτρια πόλη και στο ίδιο έτος, με τους αντίστοιχους Χειμερινούς Αγώνες να υιοθετούν το ίδιο σύστημα, που διαρκεί μέχρι σήμερα από τη διοργάνωση του Albertville της Γαλλίας, το 1992.
Αν και στους Παραολυμπιακούς Αγώνες συμμετέχουν αθλητές με σχεδόν όλων των ειδών τις σωματικές αναπηρίες, σημαντικό είναι να επισημάνουμε πως οι κωφοί αθλητές δεν αγωνίζονται σε αυτούς, έχοντας τη δική τους διοργάνωση, που είναι, μάλιστα, πολύ παλαιότερη από τους Παραολυμπιακούς Αγώνες. Το 1924, θα διεξαχθούν για πρώτη φορά οι πρώτοι Παγκόσμιοι Αγώνες για Κωφούς Αθλητές, γνωστοί και ως «Αγώνες της Σιωπής» από τη Διεθνή Αθλητική Επιτροπή Κωφών, η οποία θα αναγνωριστεί το 1955 από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή ως ομοσπονδία με Ολυμπιακό Καθεστώς. Γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα, το 2001, οι «Παγκόσμιοι Αγώνες Κωφών» να μετονομαστούν σε «Ολυμπιακοί Αγώνες Κωφών». Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αγώνων αυτών αποτελεί ότι διοργανώνονται και πραγματοποιούνται αποκλειστικά από κωφούς ανθρώπους, μην επιτρέποντας στους αθλητές τη χρήση οποιουδήποτε ακουστικού βοηθήματος. Παράλληλα, το σύμβολό τους παρουσιάζει την ίριδα του ματιού, αντικατοπτρίζοντας ότι οι κωφοί άνθρωποι χρησιμοποιούν την όραση για να επικοινωνήσουν και έχει 4 χρώματα, καθώς συμβολίζει τις 4 από τις 5 αισθήσεις (αφού η ακοή απουσιάζει).
Μια τέταρτη κατηγορία Ολυμπιακών Αγώνων είναι και οι Ειδικοί Ολυμπιακοί Αγώνες. Συγκεκριμένα, αποτελούν την κορυφαία αθλητική διοργάνωση σε διεθνές επίπεδο για άτομα με νοητική υστέρηση, που αναγνωρίστηκαν από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή και για αυτό επετράπη και η χρήση της λέξης Olympics στον τίτλο της διοργάνωσης. Ιδρύθηκαν το 1968 από την αδελφή του Προέδρου των Η.Π.Α Τζον Κένεντι, Γιούνις Κένεντι Σράιβερ και αποτέλεσαν συνέχεια ενός camp που είχε ιδρύσει η ίδια στο Πότομακ του Μέριλαντ για τη δημιουργική απασχόληση και την άθληση των ατόμων με νοητική στέρηση.
Η διοργάνωση αυτή διατηρεί έναν αμφιλεγόμενο χαρακτήρα, καθώς έχει δεχτεί κριτική ότι αναπαράγει αρνητικά στερεότυπα και επιβεβαιώνει τη προκατάληψη απέναντι στα άτομα με αναπηρία. Συγκεκριμένα η Ελληνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία έχει κατηγορήσει την εν λόγω διοργάνωση ότι αντιμετωπίζει το άτομο με νοητική αναπηρία ως αντικείμενο του οίκτου και του ελέους. Παρόλα αυτά, υπάρχει ελληνικό τμήμα στη διοργάνωση και ιδρύθηκε το 1988. Μάλιστα, η Αθήνα αποτέλεσε και τη διοργανώτρια πόλη των Special Olympics του 2011.
Η ύπαρξη Ολυμπιακών διοργανώσεων για άτομα με ειδικές ανάγκες στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα στην κοινωνία για το σεβασμό στη διαφορετικότητα αλλά και την κατανόηση των αναγκών των ΑμΕΑ. Το τρίπτυχο που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τους διαφορετικούς αυτούς αγώνες είναι το «Συμφιλίωση-Υπέρβαση-Έμπνευση». Ας συμφιλιωθούμε, λοιπόν, με τις ιδιαιτερότητες μας, ας υπερβούμε τις ικανότητες μας και ας εμπνευστούμε από αυτούς τους καθημερινούς μαχητές της ζωής, που διεκδικώντας τη συμμετοχή σε μια τέτοια διοργάνωση ανοίγουν το δρόμο για μια κοινωνία με λιγότερες προκαταλήψεις και περισσότερη ισότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ολυμπιακοί Αγώνες Κωφών: Παρόν, παρελθόν και μέλλον, Παρουσίαση της Ιωάννας Αγγέλου και της Ευλαμπίας Αγγέλου στο 12ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού, της Ένωσης Γυμναστών Βορείου Ελλάδος, 4 Απριλίου 2009, Slideshare, διαθέσιμο εδώ
- Παραολυμπιακοί Αγώνες, Βικιπαίδεια, διαθέσιμο εδώ
- Ολυμπιακοί Αγώνες, Βικιπαίδεια, διαθέσιμο εδώ
- Παραολυμπιακοί Αγώνες, Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
- Παγκόσμιοι Αγώνες Special Olympics, Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
- Πνεύμα σε κίνηση: Η πρωταθλήτρια ξιφασκίας με αμαξίδιο, Κέλλυ Λουφάκη, Pressenza, διαθέσιμο εδώ
