Της Μαρίας Πολίτου,
Το βασίλειο της Αιγύπτου ήταν de jure ένα ημιανεξάρτητο κρατίδιο, λόγω της ισχυρής κυριαρχίας των Άγγλων στη χώρα. Το 1936, είχε υπογραφεί μια συνθήκη μεταξύ Άγγλων και Αιγυπτίων, την οποία διείπε η συμφωνία ότι οι αγγλικές δυνάμεις μπορούν να επεμβαίνουν στα εξωτερικά ζητήματα και στις επικοινωνίες της χώρας.
Λόγω της έντονης και διαρκούς κυριαρχίας του Ηνωμένου Βασιλείου στην Αίγυπτο, οι πολίτες άρχισαν να ασφυκτιούν από τη δριμεία αυτή πολιτική και να νιώθουν ότι η διαφθορά κατέκλυζε τη χώρα τους. Συγχρόνως, η ήττα τους, κατά την περίοδο 1948-1949, από το Ισραήλ αποτέλεσε το έναυσμα για την αρχή μιας εξέγερσης με σύνθημα την «Ελευθερία». Πρόκειται για την Αιγυπτιακή Επανάσταση του 1952. Η επανάσταση αυτή είχε ως πρωτεργάτες ορισμένους στρατιώτες, οι οποίοι ονομάστηκαν «Ελεύθεροι Αξιωματικοί» και το όραμά τους ήταν να δημιουργήσουν για τον αιγυπτιακό λαό ένα καλύτερο και ισχυρότερο κράτος, ανεξάρτητο από εξωτερικές δεσμεύσεις και, συνεπώς, πεπεισμένο ότι αποτελεί ένα ενιαίο και ενωμένο αραβικό έθνος, με πλήρη έλεγχο των προβλημάτων του και με σκοπό τη διευθέτησή τους. Η επιτροπή είχε συσταθεί το 1949 και αποτελούνταν από 13 μέλη, τα οποία συνεδρίαζαν κάθε βράδυ, ανελλιπώς, για τις εξελίξεις του επαναστατικού αυτού κινήματος. Από τα 13 αυτά μέλη, οι 9 στρατιώτες ήταν χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί και οι υπόλοιποι 4 ήταν μέλη διάφορων αντικυβερνητικών οργανώσεων. Το στρατιωτικό αυτό κίνημα ήταν ένα εθνικιστικό κίνημα και είχε ως σκοπό την αποκατάσταση της στρατιωτικής τιμής της Αιγύπτου, τη βελτίωση των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών ζητημάτων, που μάστιζαν τη χώρα την περίοδο εκείνη και κυρίως, την πάταξη της διαφθοράς.
Η περίοδος μεταξύ του 1951-1952 αποτέλεσε μια αρκετά τραχιά περίοδο για την πρωτεύουσα, το Κάιρο. Αρχής γενομένης της 15ης Οκτωβρίου του 1951, το αιγυπτιακό Κοινοβούλιο αποφάσισε και εξέδωσε μια νέα αναθεώρηση, αναφερόμενο στους Άγγλους. Οι Άγγλοι είχαν κάνει αναφορά στη συνθήκη του 1936, προκειμένου οι ίδιοι να τύχουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης και να μην απομακρυνθούν από τα αιγυπτιακά εδάφη, ωστόσο το Κοινοβούλιο της Αιγύπτου με τη νέα αναθεώρηση απέρριψε τη συνθήκη αυτή. Αντιτιθέμενος ο αγγλικός στρατός δεν αποδέχτηκε τη νέα αναθεώρηση και δεν αποχώρησε από τα αιγυπτιακά εδάφη, προκαλώντας αναταραχές και οδηγώντας σε αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ αιγυπτιακών και αγγλικών αρχών στο σημείο της Διώρυγας του Σουέζ. Οι Βρετανοί κατέλαβαν την πόλη Ισμαηλία και αυτό είχε ως αποτέλεσμα την πρόκληση πολλαπλών συγκρούσεων και πυρπολήσεων σε διάφορα σημεία της περιοχής του Καΐρου. Στις 26 Ιανουαρίου του 1952, οι συγκρούσεις στο Κάιρο προκάλεσαν εκατοντάδες ζημιές, λεηλασίες και αναταράξεις στα αιγυπτιακά εδάφη. Λόγω των εξελίξεων αυτών, ο τότε Πρωθυπουργός του εθνικιστικού κόμματος της Αιγύπτου, Μουσταφά Ναχάς, ζήτησε τη σύντομη απομάκρυνση του βρετανικού στρατού από την Αίγυπτο. Δεν κατόρθωσε, όμως, να προβεί σε καμία ενέργεια και για το λόγο αυτό παραιτήθηκε και εγκατέλειψε την Αίγυπτο. Για τους επόμενους 6 μήνες, σημειώνονταν καθημερινά προβλήματα και οι Αιγύπτιοι εξέφραζαν τα παράπονά τους εναντίον τόσο των Άγγλων όσο και της αιγυπτιακής κυβέρνησης.
Συνεπώς, τα ηνία της Επανάστασης ανέλαβαν οι Ελεύθεροι Αξιωματικοί. Την 23η Ιουλίου του 1952, κινητοποιήθηκαν πολλές και ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις από τους Ελεύθερους Αξιωματικούς, καταλαμβάνοντας, αρχικά, το κεντρικό στρατόπεδο στην Αμπασίγια και συλλαμβάνοντας διάφορα στρατιωτικά στελέχη. Ο Nasser ήταν αντισυνταγματάρχης και μπήκε ως πρόεδρος της επιτροπής των Ελεύθερων Αξιωματικών. Ένα κύριο μέλος τους ήταν ο Anwar Sadat και, πιο συγκεκριμένα, το δεξί χέρι του Nasser. Ο Anwar Sadat αποτέλεσε έναν καθοριστικό παράγοντα στη διάρκεια της Αιγυπτιακής Επανάστασης. Ο ίδιος ήταν ένα από τα κύρια μέλη της ομάδας Ελεύθερων Αξιωματικών του Nasser, η οποία ανέτρεψε την κυριαρχία της δυναστείας του Μοχάμεντ Άλι. Η Αιγυπτιακή επανάσταση θεωρήθηκε ως ένα στρατιωτικό πραξικόπημα. Στις 24 Ιουλίου του 1952, στις 7 το πρωί, ο Sadat ανακοίνωσε από τον κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό ότι γίνεται πραξικόπημα. Τόνισε στους ακροατές ότι σκοπός των Ελεύθερων Αξιωματικών δεν είναι να επιβάλλουν στο λαό τις δικές τους πολιτικές πεποιθήσεις, αλλά επεδίωκαν να ανατρέψουν το υπάρχον καθεστώς, προκειμένου να μην κυβερνώνται από αδιάλλακτους και αργυρώνητους ανθρώπους.
Εν κατακλείδι, ουσιαστικά, την Αιγυπτιακή Επανάσταση κατάφεραν να φέρουν εις πέρας οι Ελεύθεροι Αξιωματικοί, οι οποίοι ξεκίνησαν το κίνημα αυτό. Οι στρατιώτες δεν είχαν ως σκοπό να διαρρήξουν τις σχέσεις τους με τη Δύση, καθώς περίμεναν μια μεγάλη οικονομική στήριξη από την πλευρά εκείνη, αλλά στην πορεία οι συνθήκες τούς οδήγησαν στην αποφασιστική κήρυξη της ανεξαρτησίας τους από τη Μεγάλη Βρετανία. Έτσι, η επανάσταση των Αιγυπτίων αξιωματικών υπήρξε πρωτοστατική κίνηση και έδωσε την ιδέα για την αρχή και άλλων επαναστάσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Thornhill, M. T., (2010), Η ιστορία της Αιγύπτου, Αθήνα: Εκδ. Σαββάλας.
- Οικονομίδης, Α., (2008), Το ορόσημο του αραβικού εθνικισμού, Αθήνα: ειδική έκδοση για την εφημερίδα το Βήμα.
- Σακκάς, Ι., Ιστορία της Μεσογείου: Μέσοι και Νεότεροι Χρόνοι, Ρόδος: Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα μεσογειακών σπουδών.
