Της Κωνσταντίνας Αυγερινού,
Τα γεγονότα των τελευταίων εβδομάδων ήταν πολύ δυσάρεστα για ολόκληρη τη χώρα μας, με δασικές, αλλά και αστικές πυρκαγιές να διαδέχονται η μία την άλλη για 10 περίπου μέρες. Το φετινό καλοκαίρι κυμαίνεται, παράλληλα, σε υψηλότερες από τις συνήθεις για το κλίμα μας, θερμοκρασίες, με το θερμόμετρο να αγγίζει ακόμη και τους 47οC κατά τόπους, γεγονός το οποίο μειώνει σημαντικά την υγρασία του εδάφους και της ατμόσφαιρας, δημιουργώντας ξηρασία. Βέβαια, οι συνθήκες αυτές δεν αποτελούν «πονοκέφαλο» μόνο για την Ελλάδα, καθώς πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο και αποτελούν οιωνό για το τι πρέπει να περιμένουμε από εδώ και στο εξής, αφού η ανθρώπινη αλαζονεία έχει καταστρέψει το φυσικό περιβάλλον.
Οι φυσικές καταστροφές και η καταστροφή περιουσιών, όπως μετά λύπης διαπιστώσαμε από το πέρασμα της πύρινης λαίλαπας, είναι πολυάριθμες, ενώ σταθήκαμε «τυχεροί», αφού μέσα στην όλη πανωλεθρία δε θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές. Τι γίνεται, όμως, με όσους σώθηκαν μεν, αλλά έχοντας βιώσει όλη τη φρίκη της φωτιάς; Ποιος μπορεί να είναι ο αντίκτυπος στην υγεία τους, σωματική και ψυχική; Αν θέλαμε να κατηγοριοποιήσουμε τα ψυχοσωματικά «αποτελέσματα», θα λέγαμε πως τα εγκαύματα, τα αναπνευστικά προβλήματα και ο τεράστιος ψυχικός «πόνος» είναι τα τρία κυριότερα «μέτωπα» προς αντιμετώπιση. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, συναντάμε πυρόπληκτους με ένα συνδυασμό όλων των παραπάνω, τα οποία έρχονται να προστεθούν στα ήδη υπάρχοντα προβλήματα υγείας τους, με άμεση συνέπεια την επιβάρυνση της κλινικής τους κατάστασης. Αναλυτικότερα:
Έγκαυμα ή εγκαυματική βλάβη θεωρείται η καταστροφή του δέρματος και των παρακείμενων ιστών από ένα θερμικό, χημικό ή ηλεκτρικό παράγοντα. Η θερμική εγκαυματική βλάβη προκαλείται από την επίδραση ξηρής (φλόγα, επαφή με καυτό αντικείμενο) ή υγρής φλόγας (βραστό νερό ή λάδι, λιωμένο μέταλλο).
Συνήθως αφορούν μεγάλες επιφάνειες με, κατά κανόνα, μικρότερο βάθος ιστικής βλάβης. Σε περιπτώσεις που επεκτείνονται σε βαθύτερους ιστούς, προκαλείται απανθράκωση και είναι αποτέλεσμα παρατεταμένης δράσης της θερμότητας. Όταν μια πυρκαγιά λαμβάνει χώρα, οι κλινικοί που περιθάλπουν τα εγκαύματα των πληγέντων πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί καθώς ρούχα ή/και άλλα υλικά αντικείμενα μπορεί να έχουν προσκολληθεί στην πληγή, αυξάνοντας τόσο την πιθανότητα μόλυνσης αλλά και τον πόνο του ασθενούς. Η όποια αφαίρεσή τους πρέπει να γίνεται με μεγάλη δεξιοτεχνία. Η αισθητική εικόνα του εγκαυματία μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η πληγή θα εξαφανιστεί απόλυτα.
Προκαλούνται, επίσης, βλάβες στην αναπνευστική οδό. Τόσο κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, όσο και για τις μέρες που ακολουθούν, ανάλογα με το μέγεθός της, οι καπνοί που αναδύονται συνιστούν ένα περίπλοκο μείγμα αερίων που παράγεται από την καύση οργανικών ουσιών και κυρίως ξύλου. Πρόκειται για βαρύτερης μορφής αέρια, εμπλουτισμένα με άφθονο διοξείδιο. Τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια και μετά την πυρκαγιά που σχετίζονται με αναπνευστική δυσλειτουργία, ξεκινούν με φαγούρα στα μάτια που μπορεί να έχουν ερεθιστεί και να δακρύζουν, με καταρροή της μύτης, βήχα, φλέμα (δηλαδή πηχτή βλέννα, που παράγεται από τις μεμβράνες του αναπνευστικού συστήματος ως αντίδραση σε ερεθισμό) και καταλήγει σε βήχα και έντονη δυσφορία. Τα δύο τελευταία συμπτώματα είναι και αυτά που επιμένουν ακόμα και μετά τη λήξη της πυρκαγιάς, ακόμη και αν βρεθήκαμε σε αρκετά μακρινό, κατά τη γνώμη μας, σημείο από αυτό που πλήττονταν. Η κάπνα αυτή μπορεί να ταξιδέψει αρκετά χιλιόμετρα μέσα στην ατμόσφαιρα ρυπαίνοντάς την.
Σε άτομα με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα συχνά εμφανίζεται αδυναμία στην αναπνοή ή επιβράδυνση του αναπνευστικού ρυθμού, βήχας με φλέμα, αίσθημα βάρους στο στήθος ή μικρά «τσιμπήματα» (νευρομυικοί πόνοι), μυαλγία, αίσθημα λιποθυμίας και κούραση. Παρόμοια είναι και τα συμπτώματα σε άτομα με καρδιακά προβλήματα. Οι διαβητικοί, οι έγκυες γυναίκες, οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά είναι πιθανό να εμφανίσουν κάτι από τα παραπάνω σε μικρό βαθμό, καθώς ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες. Συνήθως, δεν προκαλεί κάποια μόνιμη μακροπρόθεσμη καρδιακή ή πνευμονική βλάβη, αλλά αν αυτή η περιστασιακή έκθεση είναι έντονη παρατεταμένη και συνδυάζεται με άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες, σε άτομα με προβλήματα υγείας, μπορεί να επέλθει ακόμα και ασφυξία, δηλαδή θάνατος με «φραγή» της αεροφόρου οδού, από την εισπνοή συγκεκριμένων τοξικών υλών που καίγονται.
Εξίσου σημαντικές είναι και οι ψυχικές φθορές. Μετά από μια φυσική καταστροφή επικρατεί ένα συνονθύλευμα έντονων και αρνητικών συναισθημάτων, για τη διαχείριση των οποίων αρχικά μπορεί να απευθυνθούμε στην οικογένεια, στους φίλους και στον κοινωνικό περίγυρο για να βρούμε παρηγοριά και κατανόηση, αλλά αυτό αποτελεί περιστασιακή λύση. Η συμβολή ειδικού, με ή χωρίς παρέμβαση της πολιτείας θα κριθεί αναγκαία. Όσοι πριν από το φυσικό φαινόμενο λάμβαναν υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ίσως χρειαστεί να εντατικοποιήσουν τις συνεδρίες και να είναι σε επαγρύπνηση τόσο οι ίδιοι όσο και οι κλινικοί που τους παρακολουθούν.
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες είναι μια ψυχική διαταραχή που προκαλείται από συναισθηματική υπερφόρτιση, όταν το άτομο εκτεθεί βραχυπρόθεσμα και βίαια ή μακροπρόθεσμα σε μια εξωτερική για το ίδιο απειλή. Είναι η πιο συνήθης «παράπλευρη» ψυχική απώλεια των πυρόπληκτων ατόμων, με χρόνια αναβίωση του τραύματος νοητικά, εφιάλτες και κρίσεις πανικού.
Στα πλαίσια της αντιμετώπισης των ψυχικών τραυμάτων και της γενικότερης ψυχοκοινωνικής υποστήριξης των πληγέντων, με απόφαση της Υφυπουργού Υγείας, Ζωής Ράπτης, μεγαλώνει τη δράση της η τηλεφωνική γραμμή 10306 με συμμετοχή ειδικών (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών και συμβούλων ψυχικής υγείας) σε Αθήνα και επικράτεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How Smoke from Fires Can Affect Your Health, epa.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Natural Disasters and Severe Weather, Wildfires, cdc.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Emergency Preparedness and Response, Coping with a Disaster or Traumatic Event, emergency.cdc.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Διαλλινά Μ. Οι επιπτώσεις των πυρκαγιών στην ψυχική υγεία. Διαθέσιμο εδώ
- 10306: Ψυχολογική υποστήριξη στους πληγέντες των πυρκαγιών, cnn.gr. Διαθέσιμο εδώ
