Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Ως Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή (ΑΓΔ) ορίζουμε τη δυσκολία παιδιών τυπικής ανάπτυξης να χρησιμοποιήσουν την προφορική και γραπτή γλώσσα όπως θα ήταν αναμενόμενο για τη συγκεκριμένη ηλικία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στο αναθεωρημένο εγχειρίδιό του (ICD 11), αναφέρει πως τα παιδιά με ΑΓΔ δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη γλώσσα ή να την παράγουν, κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, γεγονός που δυσχεραίνει τη μεταγενέστερη γλωσσική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξή τους. Δεν υπάρχει κάποια εμφανής αιτία, καθώς δεν οφείλεται σε καμία νευρολογική ή αισθητηριακή βλάβη, ούτε σε νοητική αδυναμία.
Ως Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή έχει οριστεί η 19η Οκτωβρίου. Τα τελευταία χρόνια, χάρη σε μια διεθνή εκστρατεία, η οποία έχει τίτλο «Raising Awareness for Developmental Language Disorder», η διαταραχή αυτή, η οποία εμφανίζεται πιο συχνά από όσο αντιλαμβανόμαστε, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο.
Τα παιδιά παρουσιάζουν, συνήθως, δυσκολίες στην κατανόηση του λόγου, στην ανάγνωση και στην έκφραση, το φάσμα, όμως, των συμπτωμάτων είναι ευρύ. Κάποια παιδιά παρουσιάζουν καθυστέρηση στην κατάκτηση σημαντικών γλωσσικών οροσήμων, ενώ άλλα δυσκολεύονται στη γραμματική ή στην απόκτηση ενός πλούσιου λεξιλογίου, χρησιμοποιούν μικρές προτάσεις, και οι ικανότητές τους για περιγραφές και διηγήσεις διάφορων καταστάσεων και συμβάντων, υστερούν. Η ΑΓΔ έχει μεγάλο ποσοστό συννοσηρότητας με τη δυσλεξία, ενώ τα παιδιά εμφανίζουν συχνά μαθησιακά προβλήματα ή συμπεριφοράς, τα οποία, σε συνδυασμό με δυσκολίες κατά την κοινωνική συνδιαλλαγή, μπορεί να απομονώσουν το παιδί από τον κοινωνικό περίγυρο.
Με βάση τις έρευνες των τελευταίων χρόνων, εξάγεται το συμπέρασμα πως περίπου ένα ποσοστό 7% των παιδιών θα εμφανίσει ανάλογα συμπτώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Για τη χώρα μας, δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία. Αν η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, δύναται να παραμείνει εμφανής και κατά την ενήλικη ζωή, οδηγώντας σε μειωμένη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση του ατόμου. Μπορεί, επίσης, να οδηγήσει τους νέους σε επαγγέλματα με χαμηλές γλωσσικές προσδοκίες.
Η διάγνωση γίνεται βασιζόμενη σε κριτήρια εξ αποκλεισμού. Απαραίτητη κρίνεται η διάγνωση από ειδικό λογοθεραπευτή και μέσα από δοκιμασίες που αξιολογούν τη γλωσσική ικανότητα του παιδιού και αναδεικνύουν γλωσσικά ελλείμματα και αδυναμίες, μέσω της παρατήρησης της φυσικής ομιλίας αλλά και από την επίδοση σε εργαλεία αξιολόγησης, σταθμισμένα ή μη. Σημαντικό κριτήριο αποκλεισμού ώστε να θεωρηθεί ακριβής η διάγνωση αποτελεί η απουσία άλλης διαταραχής, η οποία μπορεί να ερμηνεύσει τα συμπτώματα, ή η περιβαλλοντική αποστέρηση. Επιπλέον, αξιολογείται και η διαφορά μεταξύ της χρονολογικής και της λεκτικής ηλικίας, αν είναι δηλαδή μεγαλύτερη ή ίση των δώδεκα μηνών. Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται έγκαιρη παρέμβαση από λογοθεραπευτή ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις της διαταραχής στην καθημερινή ζωή του παιδιού, αλλά και έγκαιρη παρέμβαση εξειδικευμένου ψυχολόγου ώστε να αντιμετωπιστούν κατάλληλα οι ψυχολογικές επιπτώσεις, που συνοδεύουν τη διάγνωση, και στο παιδί αλλά και στην οικογένειά του.
Συνήθως, η θεραπευτική παρέμβαση εστιάζει στην εκμάθηση νέων λέξεων, με στόχο τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου, στην ενίσχυση της αντιληπτικής ικανότητας του παιδιού, στην αποκατάσταση των ήδη υπαρχόντων προβλημάτων στην άρθρωση και στο λεξιλόγιο, στον σωστό και αποτελεσματικό τρόπο οργάνωσης και συνοχής του γραπτού και προφορικού λόγου. Φυσικά, η συνδρομή της οικογένειας και του σχολικού περιβάλλοντος κρίνονται απαραίτητες για την πετυχημένη έκβαση της θεραπευτικής προσέγγισης. Το παιδί θα αποκτήσει πολύτιμα εφόδια, που θα βοηθήσουν στη μελλοντική ακαδημαϊκή και κοινωνική ζωή του, αν οι γονείς και οι δάσκαλοί του μάθουν πώς μπορούν να το στηρίξουν κατάλληλα, ώστε να βοηθηθεί τα μέγιστα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ράλλη Α. Μ., Γλωσσική Ανάπτυξη, βρεφική, παιδική & εφηβική ηλικία. Gutenberg, 2019.
- Θεοδώρου Ε., Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή: Μια καλά κρυμμένη διαταραχή, αλλά αρκετά συχνή. Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Διαθέσιμο εδώ
- Μεχραλίεβα Ε., Λογοθεραπευτική παρέμβαση στα παιδιά με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (ΕΓΔ), logoped.gr. Διαθέσιμο εδώ
