Συνέντευξη στον Φίλιππο – Αθανάσιο Μισούλη,
Ο κ. Ζαφείριος Τσολακίδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι δικηγόρος Αθηνών από το 2002, παρ’ Αρείω Πάγω από το 2012.
Είναι, επίσης, μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης της Ποιότητας της Νομοπαρασκευαστικής Διαδικασίας, που υπάγεται στην Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων και μέλος του τριμελούς Επιστημονικού Συμβουλίου του Φορέα «ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ».
Τέλος, είναι μέλος της Ένωσης Αστικολόγων, της Εταιρείας Οικογενειακού Δικαίου, της Εταιρείας Τραπεζικού Δικαίου και Δικαίου της Κεφαλαιαγοράς, του Συνδέσμου Ελλήνων Εμπορικολόγων και της Εταιρείας Μελέτης Εμπορικού και Οικονομικού Δικαίου.
Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε στο πλαίσιο του 7ου Εθνικού Διαγωνισμού Εικονικής Δίκης, ως μέλος της κριτικής επιτροπής.
- Βάσει ποιων κριτηρίων αξιολογείτε την επίδοση των συμμετεχόντων;
Τα κριτήρια, τα οποία θα αξιοποιηθούν και σήμερα στον τελικό, και αξιοποιήθηκαν στους προκριματικούς, είναι η νομική επάρκεια και η νομική ανάπτυξη, τόσο σε προφορικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο δικογράφου. Με άλλα λόγια, θα είναι η σαφήνεια και η ικανότητα διατύπωσης των επιχειρημάτων, η διατύπωση των νομικών προτάσεων, η ικανότητα υπαγωγής των πραγματικών περιστατικών σε αυτά και η σαφήνεια του αιτήματος. Σε επίπεδο προφορικής διαδικασίας, θα είναι η ικανότητα στην επιχειρηματολογία, η ικανότητα να διακρίνει κανείς, δηλαδή, το ουσιώδες από το μη ουσιώδες, να αναπτύξει συνοπτικά τα βασικά επιχειρήματά του, να απαντήσει στους ισχυρισμούς του αντιδίκου του και ούτω καθεξής.
• Ποια θεωρείτε ότι είναι τα οφέλη των συμμετεχόντων φοιτητών σε αυτή τη διαδικασία;
Τα οφέλη πιστεύω είναι πολλαπλά. Αφενός έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν μια πρακτική διάσταση της επιστήμης με την οποία ασχολούνται στο προπτυχιακό επίπεδο, να δουν, δηλαδή, πώς διεξάγεται μια δίκη από το πρώτο στάδιο, το εισαγωγικό, μέχρι το στάδιο της διεξαγωγής της ακροαματικής διαδικασίας. Έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με συναδέλφους άλλων σχολών, σε ανταγωνιστικό λίγο περιβάλλον, το οποίο συνιστά μια ώσμωση πολύ χρήσιμη. Παράλληλα, έχουν την ευκαιρία να ασχοληθούν περισσότερο με το αντικείμενο των σπουδών τους, με το αντικείμενο που τους ενδιαφέρει, μιας και τους παρέχεται η δυνατότητα και των τριών δικαιοδοσιών. Έτσι, λοιπόν, όχι μόνο στο πλαίσιο μιας εξεταστικής διαδικασίας, αλλά κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης χρονιάς, είτε μελετώντας, είτε συντάσσοντας ένα δικόγραφο, είτε συνεργαζόμενοι με κάποιους εμπειρότερους συναδέλφους, έχουν τη δυνατότητα να προετοιμάσουν την παρουσίασή τους.
• Σχετικά και με το τελευταίο που είπατε, κατά πόσο πιστεύετε ότι είναι δύσκολη η μετάβαση από το ρόλο του φοιτητή σε εκείνον του δικηγόρου, έστω και εικονικά, στην πραγματική διαδικασία;
Έχει κάποιες ιδιαιτερότητες, ωστόσο νομίζω πως δεν είναι δύσκολο, μιας και θα πρέπει να δεχτούμε ότι προσόν ενός καλού δικηγόρου είναι καταρχήν και το στέρεο νομικό υπόβαθρο. Δεν είναι, δηλαδή, μόνο θέμα ρητορικής ή μόνο θέμα ανάπτυξης επιχειρημάτων. Αν, λοιπόν, έχεις ένα υπόβαθρο και ασχολείσαι με τα νομικά κατά τη διάρκεια των σπουδών σου, σού είναι επίσης εύκολο να κάνεις τη μετάβαση και σε αυτό το εικονικό, τουλάχιστον, στάδιο της διαδικασίας.
• Τι θα αλλάζατε στον τρόπο διδασκαλίας της νομικής επιστήμης στη χώρα μας, αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι;
Θα ήταν σκόπιμο – εγώ τουλάχιστον θεωρώ – και στις τρεις σχολές μας να έχουμε περισσότερες τέτοιες ευκαιρίες, είτε με κάποια μεγαλύτερη δεσμευτικότητα είτε απλώς ως παροχή ευκαιρίας στους φοιτητές να ασχοληθούν πιο πρακτικά με το αντικείμενο του ενδιαφέροντός τους, κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Έτσι, λοιπόν, είτε με κάποιες τέτοιες εικονικές δίκες είτε μέσω άλλων εκδηλώσεων, τις οποίες διοργανώνει η ELSA, όπως συνεδρίων, σεμιναρίων ή master classes, θα ήταν σκόπιμο να καταστεί λίγο πιο εύκολη και λίγο πιο προσιτή η πρακτική προσέγγιση, ήδη από τα φοιτητικά χρόνια.
• Το χρόνο που πέρασε, είχαμε εξ αποστάσεως διδασκαλία. Πώς θα αξιολογούσατε την αποδοτικότητά της σε σύγκριση με τη δια ζώσης;
Ήταν μία διαδικασία η οποία, προφανώς, δεν ήταν επιλογή κανενός μας. Τηρουμένων των αναλογιών, θεωρώ ότι πήγε αρκετά καλά, δηλαδή καλύφθηκαν με πληρότητα και με επάρκεια όσα έπρεπε να καλυφθούν. Προφανώς, όμως, η εξ αποστάσεως διδασκαλία δεν υποκαθιστά τη διά ζώσης, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την επικοινωνία με τους φοιτητές και τους διδάσκοντες, την ικανότητα αλληλεπίδρασης, το πόσο καταλαβαίνει ο ένας τον άλλον μέσα στο αμφιθέατρο, όπως, παραδείγματος χάριν, το αν κάτι δεν το κατάλαβε ο φοιτητής και πρέπει να επαναληφθεί ή αν κάποια ερώτηση πρέπει να γίνει με περισσότερη ένταση και ούτω καθεξής. Αλλά, ελπίζω να μπορούμε να είμαστε σε θέση από το Σεπτέμβριο να επιστρέψουμε όλοι στα αμφιθέατρα.
Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Ζαφείριο Τσολακίδη για την παραχώρηση της συνέντευξης!
