Της Ιωάννας Λυμιώτη,
”The notebook” (2004): Σε μία από τις πιο αξιομνημόνευτες σκηνές του κλασικού αυτού ρομαντικού δράματος ο πρωταγωνιστής Nόα ύστερα από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες να ζητήσει την νεαρή Άλι σε ραντεβού και συνεχείς απορρίψεις της τελευταίας, κρεμιέται με τα χεριά από ένα βαγόνι της ρόδας στο Λούνα Παρκ, πάνω στο οποίο βρίσκεται η Άλι με έναν φίλο της κι όσο αυτό κατευθύνεται σε μεγάλη απόσταση από το έδαφος. Αφήνοντας το ένα του χέρι «απειλεί» την Άλι ότι εάν δεν βγει μαζί του, θα πέσει ουσιαστικά στο θάνατό του. Η Άλι προσπαθεί αρχικά να αποφύγει τη θετική απάντηση, βλέποντάς τον όμως να επιμένει πεισματικά και φοβούμενη ότι όντως θα αυτοκτονήσει, αναγκάζεται να δεχθεί να βγει μαζί του. Μετά το πρώτο ραντεβού οι δυο τους ερωτεύονται παράφορα και η σχέση τους εξελίσσεται σε ένα από τα χαρακτηριστικότερα κινηματογραφικά ειδύλλια.
Παρόμοια παραδείγματα συναντάμε στις περισσότερες ρομαντικές κωμωδίες, οι οποίες συνηθίζουν να παρουσιάζουν τέτοιες ακραίες κινήσεις ως εκδηλώσεις αστείρευτου ρομαντισμού. Ας μεταφέρουμε, όμως, τη συνθήκη αυτή από τη μεγάλη οθόνη στην πραγματική ζωή κι ας αναρωτηθούμε πώς θα αντιδρούσαμε οι ίδιοι σε μία παρόμοια κατάσταση. Αναμφισβήτητα, μία τόσο καταπιεστική συμπεριφορά μόνο ως ρομαντική δεν θα γινόταν αντιληπτή. Είτε ως απλοί θεατές είτε στη θέση του δέκτη της παρενόχλησης, τα αισθήματα που θα βιώναμε θα ήταν έντονη αμηχανία, ανασφάλεια έως και φόβος. Πώς εξηγείται, λοιπόν, αυτή η ρομαντικοποίηση μίας παραβιαστικής επιμονής που προκαλεί καταπίεση και πότε το φλερτ παύει να αποτελεί μία υγιή προσπάθεια ερωτικής προσέγγισης και μετατρέπεται σε παρενοχλητική πράξη;
Το παραπάνω παράδειγμα από το “The notebook” καθώς και πολλές παρόμοιες συμπεριφορές επίμονης (εμμονικής θα λέγαμε) προσπάθειας προσέγγισης του άλλου, εντάσσονται στη σφαίρα του επιθετικού φλερτ (aggressive flirt). Με τον όρο «επιθετικό φλερτ» αναφερόμαστε σε μία μέθοδο ερωτικής προσέγγισης στην οποία ο ενδιαφερόμενος δεν δέχεται το «όχι» ως απάντηση και δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια, ακόμα και έπειτα από σαφή απόρριψη από το άλλο άτομο. Διαφορετική εκδήλωσή του είναι η χρήση ωμών και χυδαίων εκφράσεων που φέρνουν τον άλλον σε δύσκολη θέση ή ακόμα η μονομερής επιδίωξη σωματικής επαφής που παραβιάζει τον προσωπικό χώρο του. Δυστυχώς, οι περιπτώσεις αυτές δεν αποτελούν μόνο λίγες εξαιρέσεις. Ιδίως στις μέρες μας που τα social media καθιστούν πολύ εύκολη την προσέγγιση ατόμων, τα φαινόμενα παρενόχλησης και επιθετικού φλερτ συναντώνται όλο και πιο συχνά. «Ενοχλητικά» μηνύματα πάνε κι έρχονται στις συνομιλίες με πολλούς να αρνούνται να εγκαταλείψουν και με μοναδική λύση το “block”.
Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό δεν είναι δημιούργημα των social media, αλλά της ανθρώπινης αντίληψης, όπως αυτή έχει δημιουργηθεί στο πέρασμα του χρόνου. Βάση του προβλήματος είναι ο ναρκισσισμός του ανθρώπου που δεν του επιτρέπει να αποδεχθεί την απόρριψη. Όταν δεν μπορείς να αποδεχθείς ότι κάποιος δεν ενδιαφέρεται για εσένα, δεν είσαι σε θέση να δεις τα πράγματα καθαρά. Για αυτό και σε πολλές περιπτώσεις ένα «όχι» δεν γίνεται σεβαστό ούτε εκλαμβάνεται ως το φινάλε μίας αποτυχημένης προσπάθειας ερωτικής προσέγγισης, αλλά ως πρόκληση για πιο έντονη προσπάθεια. Ταυτόχρονα, για πολλούς το φλερτ δεν αποτελεί παρά ένα παιχνίδι επιβεβαίωσης και τόνωσης του ηθικού τους. Στόχος, έτσι, δεν είναι πλέον η ανάπτυξη μίας υγιούς επικοινωνίας μεταξύ δυο ατόμων που μοιράζονται αμοιβαίο ενδιαφέρον, αλλά αποκλειστικά και μόνο το να «κερδίσεις» τον άλλον. Επομένως, καμία αρνητική απάντηση και κανενός είδους απόρριψη δε θα θέσει τέλος στη συνεχή αυτή επιδίωξη της νίκης.
Κυριότερη αίτια, ωστόσο, για τη διαιώνιση των μεθόδων του επιθετικού φλερτ και την αποδοχή της φράσης «στο φλερτ όλα επιτρέπονται» είναι η ρομαντικοποίησή του μέσα από τη μυθοπλασία. Ένα από τα βασικά σενάρια σε πολλές ρομαντικές κομεντί, είτε προέρχονται από βιβλίο είτε αποτυπώνονται στη μικρή και μεγάλη οθόνη, είναι διαχρονικά κοινότυπο: Ένας από τους δύο πρωταγωνιστές σε όλη τη διάρκεια της ταινίας αγωνιά για να κατακτήσει τον άλλον τη στιγμή που ο δεύτερος αρχικά φαίνεται να μην ενδιαφέρεται. Μέσα από μεγαλειώδεις χειρονομίες, επίμονη διεκδίκηση και πεισματική προσέγγιση στη διάρκεια της ταινίας, ο «δύσκολος» της υπόθεσης εν τελεί ενδίδει, ανταποκρινόμενος στα συναισθήματα του πρώτου. Με άλλα λόγια, μέσα από επιμονή και πίεση ο ερωτευμένος πρωταγωνιστής μπορεί να μετατρέψει το «όχι» σε «ναι» κατακτώντας το ”happy end” που αρμόζει σε τέτοιου είδους ρομαντικές ιστορίες.
Υπάρχει κάποια δόση αλήθειας στη συγκεκριμένη απεικόνιση; Πιθανόν. Σίγουρα υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες ενώ στην αρχή το ενδιαφέρον δεν ήταν αμοιβαίο, στη συνέχεια έγινε. Πρόκειται, όμως, σαφώς για εξαιρέσεις που υπάρχουν μόνο για να επιβεβαιώνουν τον κανόνα, έναν κανόνα που είναι ξεκάθαρος: Όποιος επανειλημμένα δεν σέβεται τα θέλω του άλλου, είναι παραβιαστικός κι όχι ρομαντικός, η συνεχής και μονόπλευρη διεκδίκηση του άλλου, παρά την απόρριψη, συνιστά πίεση κι όχι φλερτ, και ο εμμονικά επιμένων σε βαθμό που φέρνει τον άλλον σε δύσκολη θέση, στο τέλος σίγουρα δεν νικά, αλλά παρενοχλεί.
Οφείλουμε, λοιπόν, αφενός να αντιληφθούμε πως το «όχι» σημαίνει «όχι» και αφετέρου να αρχίσουμε να αντιμετωπίζουμε το φλερτ όχι ως παιχνίδι με στόχο πάση θυσία την κατάκτηση, αλλά ως μέσο γνήσιας προσέγγισης και επικοινωνίας, η οποία διαπνέεται από αμοιβαίο σεβασμό προς το πρόσωπο και τα συναισθήματα του άλλου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σεξουαλική παρενόχληση: Όταν το φλερτ γίνεται βία, iqbeaute.com, διαθέσιμο εδώ
- Ten times pop culture romanticised sexual harassment, bbc.co.uk, διαθέσιμο εδώ
- Glamorizing Sexual Assault In Television & Film Needs To Stop, dayoneny.org, διαθέσιμο εδώ
