Της Παναγιώτας Μιχαήλ,
Εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού όλοι ήρθαμε αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες συνθήκες ζωής και διαβίωσης. Χαρακτηριστικά στοιχεία της καθημερινότητας έγιναν η απομόνωση στην οικία, η «απρόσωπη επικοινωνία» με συγγενείς, φίλους, καθηγητές και συνεργάτες, η διαρκώς εναλλασσόμενη διάθεση και ψυχολογία, καθώς και η αδιάκοπη συναναστροφή με όλα τα μέλη της οικογένειας εντός του σπιτιού. Ο υποχρεωτικός εγκλεισμός στην κατοικία, το βουνό ψυχολογικών και οικονομικών προβλημάτων, αλλά και οι προσπάθειες εξισορρόπησης προσωπικής και επαγγελματικής ζωής πίσω από μία οθόνη αποτέλεσαν προκλήσεις για όλους ανεξαιρέτως. Παρά ταύτα, η καραντίνα διευκόλυνε ορισμένες οικογένειες στον τομέα της επικοινωνίας, αφού έφερε σε άμεση επαφή τους γονείς με τα παιδιά και «ξύπνησε» όμορφα συναισθήματα και οικογενειακές ρουτίνες-ιεροτελεστίες, που ακόμη και τα ίδια τα μέλη της οικογένειας είχαν ξεχάσει.
Δυστυχώς όμως, αυτό δεν συνέβη σε όλες τις οικογένειες. Σε πολλές περιπτώσεις, η συνεχής επαφή γονέων-παιδιών δεν λειτούργησε ομαλά και ήπια. Οι οικογένειες με ουσιαστική επικοινωνία και παραγωγικό κοινό χρόνο δεν ήταν πολλές. Σε τελική ανάλυση όμως, δεν θα μιλήσω ούτε για την αδυναμία επικοινωνίας με «ευθύνη» των γονέων, εξαιτίας λόγου χάριν του υπερφορτωμένου προγράμματός τους, αλλά ούτε και για τους γονείς που κατά τη διάρκεια της καραντίνας -και όχι μόνο- επέλεγαν να ξεσπούν το άγχος και την πίεση που τους είχε κυριεύσει στα παιδιά τους. Αυτές είναι ειδικές περιπτώσεις και ίσως ένα μεγαλύτερο κεφάλαιο. Αποφάσισα εντούτοις, στο παρόν κείμενο να σταθώ στις περιπτώσεις διαζευγμένων γονέων και κατ’ επέκταση στις εκδοχές εκείνες όπου παρατηρούνται δυσκολίες συνεννόησης ανάμεσα στη μητέρα και τον πατέρα.
Ο διαρκώς αυξανόμενος αριθμός διαζευγμένων γονέων δεν εξυπηρετεί τις σχέσεις τους με τα παιδιά και σίγουρα δεν αποπνέει χαρά και αισιοδοξία για τις σχέσεις των ζευγαριών και των οικογενειών του σήμερα. Οι χωρισμένοι γονείς πολύ συχνά διαφωνούν ως προς τον τρόπο ανατροφής και διαπαιδαγώγησης του παιδιού και, ως εκ τούτου, καταλήγουν να λογομαχούν και όχι πάντα κατ’ ιδίαν. Συμπληρωματικά, τα δικαστικά ζητήματα περί διαζυγίου, ανατροφής τέκνων και η σχετική νομοθεσία δεν διευκολύνουν πάντοτε την κατάσταση, καθώς σε μεγάλο βαθμό παρατηρούνται ανακρίβειες και ίσως σε ορισμένα σημεία μονομερείς «εξυπηρετήσεις».
Λαμβάνοντας όλα τα ανωτέρω υπόψιν και έχοντας επίγνωση την αδήριτη σημασία της επικοινωνίας γονέων–παιδιών, κρίνεται απαραίτητο να αναδειχθεί και το έργο ενός πολύ σχετικού οργανισμού, που στοχεύει στην αντιμετώπιση προβλημάτων διαζευγμένων γονέων και πραγματοποιεί δράσεις και προσπάθειες για υπερκέραση ανάλογων εμποδίων. Το όνομα αυτού «Ενεργοί Μπαμπάδες».
Λίγα λόγια για τους «Ενεργούς Μπαμπάδες»
Οι «Ενεργοί Μπαμπάδες για τα Δικαιώματα του παιδιού» συνιστούν μία μη κερδοσκοπική εταιρεία, αποτελούμενη από γονείς (μπαμπάδες) που στερούνται στην ουσία τη δυνατότητα να νιώθουν πραγματικοί γονείς. Αποτελούν δηλαδή, μία ομάδα ανθρώπων με κοινά βιώματα το διαζύγιο και την αντιπαράθεση με τις μητέρες και, συνάμα, κοινές σκέψεις και συναισθήματα την αδικία, το αίσθημα της αποξένωσης και προπάντων τη στέρηση του ίδιου τους του παιδιού.
Η ομάδα στοχεύει στην πληροφόρηση του κοινού για ζητήματα σχετικά με οικογενειακά προβλήματα και απλά ή σύνθετα ζητήματα διαζυγίου. Ευτυχώς, αποδεικνύεται ότι το έργο έχει άμεση ανταπόκριση και η ομάδα λειτουργεί αποτελεσματικά, καθώς επιλέγονται οι ιδανικότεροι τρόποι για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Πιο συγκεκριμένα, καταβάλλονται προσπάθειες εκ των έσω, δηλαδή μέσα από την εξιστόρηση των προσωπικών διαδρομών και υποθέσεων των ίδιων των μελών (μπαμπάδων) και ταυτοχρόνως μέσα από τις εξειδικευμένες έρευνες και μελέτες της σύγχρονης επιστήμης. Φυσικά, κέντρο βάρους των συζητήσεων και των δημοσιεύσεών τους αποτελεί το σύνολο της σύγχρονης οικογένειας και η επίλυση προβλημάτων, με πρώτη στο βάθρο τη γονεϊκή αποξένωση. Τέλος, απώτερος σκοπός του οργανισμού είναι το τρίπτυχο: Συνεπιμέλεια, Ίσος χρόνος, Εναλλασσόμενη κατοικία και η αναγνώρισή του ως αναγκαίου για την απόδειξη ισοτιμίας μεταξύ των γονέων και την προστασία των δικαιωμάτων όλων των παιδιών.
Πρώην σύζυγοι αλλά νυν γονείς· όχι αντιστρόφως
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλά χωρισμένα ζευγάρια δεν διατήρησαν καλή σχέση μετά τον χωρισμό τους, ακόμη κι αν, πριν τον χωρισμό τους, είχαν φέρει στον κόσμο ένα παιδί. Αναμφίβολα, η ανατροφή ενός τέκνου από δύο άτομα που δεν μπορούν -ή μάλλον δεν θέλουν- να συνεργαστούν και που πολλές φορές φέρονται εχθρικά το ένα στο άλλο, είναι αν μη τι άλλο δύσκολη και χρονοβόρα. Κατανοώ απόλυτα πως οι ανθρώπινες σχέσεις μπορούν να γίνουν περίπλοκες και πως η χημεία ενός ζευγαριού δύναται να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Αυτό που δεν κατανοώ είναι γιατί μαζί με αυτές πρέπει να επηρεάζεται και η ζωή ενός αβοήθητου παιδιού, το οποίο δεν θέλει παρά μία ζωή γεμάτη αγάπη και προσοχή από τους μοναδικούς ανθρώπους που το έφεραν στη ζωή.
Επιπλέον, κάτι άλλο που δεν κατανοώ είναι γιατί μετά τον χωρισμό ενός ζευγαριού το παιδί μετατρέπεται σ’ ένα είδος «βραβείου», που πρέπει απεγνωσμένα να κερδηθεί από τον έναν γονιό. Αναφέρομαι φυσικά, στον ανταγωνισμό μητέρας–πατέρα και στις καθόλου τυχαίες κινήσεις στις οποίες μπορεί να καταφύγει μερικές φορές ο ένας από τους δύο, για να αποδειχθεί «καλύτερος» ή «ικανότερος» και να επιβεβαιωθεί από τους γύρω του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ψευδείς κατηγορίες που μπορούν να κατατεθούν στο δικαστήριο από τον έναν γονιό στον άλλον για ζητήματα επιμέλειας, με τεράστιο προβάδισμα να έχουν αυτές των μαμάδων, αφού άλλωστε στις πλείστες υποθέσεις υπεράσπισης οι μητέρες είναι αυτές που κερδίζουν το δικαστήριο.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω μερικά σημεία από μία συνέντευξη των «Ενεργών Μπαμπάδων», που πάρθηκε με πρωτοβουλία της δημοσιογράφου Δάφνης Καραβοκύρη και που ομολογώ πως μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι διαζευγμένοι μπαμπάδες, όταν ζητούν νομική υπεράσπιση στο δικαστήριο, συναντούν δικηγόρους που ξεκινούν τις διαδικασίες προοικονομώντας τη σίγουρη ήττα τους στη δίκη. Στη συνέντευξη που προανέφερα γίνεται προφανές ότι πολλοί δικηγόροι σβήνουν εξαρχής τις ελπίδες των χωρισμένων μπαμπάδων, λέγοντάς τους ότι οι «απαιτήσεις» -ή τα υπό περιπτώσεις δικαιώματα- που θα πρέπει να ζητήσουν δεν μπορούν να είναι πολλές γιατί η «μάχη» είναι σχεδόν χαμένη (πριν καν ξεκινήσει). Οι ίδιοι οι δικηγόροι πράττουν σαν να αισθάνονται ένα είδος αδυναμίας, ώστε να ζητήσουν για παράδειγμα περισσότερα προνόμια ή δικαιώματα για τον πατέρα στο δικαστήριο, ακόμη κι αν ο πατέρας ήταν πάντοτε σωστός και συνεπής απέναντι στα γονεϊκά του «καθήκοντα», ή και χειρότερα, ακόμη κι αν η μητέρα δεν φερόταν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο παιδί της.
Σημαντική υπενθύμιση
Πράγματι, είναι συνηθέστερο να κερδίζουν τη δίκη οι μητέρες διότι, σύμφωνα με πολλούς, η φροντίδα και η ηρεμία που εκπέμπουν θεωρείται ασύγκριτη με αυτή του πατέρα· θέση που υποστηρίζουν και πολλοί δικαστικοί. Τα παιδιά δένονται με τις μητέρες από τη γέννηση αλλά και κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους και κατ’ αυτόν τον τρόπο αποκτούν από πολύ νωρίς μία σχέση εξάρτησης–αγάπης προς αυτές. Ωστόσο, αυτό δεν είναι απόλυτο για όλες τις οικογένειες, αλλά ακόμη κι αν ήταν, δεν είναι αρκετό για να διαγράψει τον πατέρα από τον ρόλο του γονιού και να τον υπονομεύσει από αυτόν της μητέρας. Εξάλλου, δεν ζούμε στην παλιά εποχή, όπου οι άνδρες ήταν οι σκληροί, «ψυχροί» εργαζόμενοι με διαρκείς υποχρεώσεις και οι γυναίκες οι ευάλωτες φυσιογνωμίες με νόημα ζωής τα οικιακά και την αναπαραγωγή.
Ζούμε σε μία κοινωνία με ισοτιμία απέναντι στα δύο φύλα, μία κοινωνία όπου είναι φυσικό και ανθρώπινο να εμφανίζονται και οι άνδρες ως πιο ευάλωτοι και πράοι αλλά και οι γυναίκες ως πιο δυναμικές και θαρραλέες. Όλοι λίγο πολύ έχουμε παραδείγματα από διαζευγμένα ζευγάρια, όπου οι ρόλοι των γονιών διαψεύδουν τις προκαταλήψεις περί φύλου και συμπεριφοράς. Τα παραδείγματα είναι πολλά και αμφίδρομα. Άλλωστε, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μοναδική. Γι’ αυτό, ας πάψουμε να γενικεύουμε και να βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα.
Νομοσχέδιο Συνεπιμέλειας
Πέραν των όσων σημειώθηκαν, αξίζει να γίνει αναφορά στο σχετικό με τα παραπάνω νομοσχέδιο συνεπιμέλειας. Ειδικότερα, το εν λόγω νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής το απόγευμα της Πέμπτης 20 Μαΐου 2021 και η σημασία του για τους χωρισμένους γονείς είναι τεράστια.
Στόχος του νομοσχεδίου είναι η καθιέρωση της αρχής της ισότητας των γονέων, σε επίπεδο ευθυνών και δικαιωμάτων απέναντι στο παιδί, με γνώμονα αποκλειστικά́ και μόνο το συμφέρον αυτού. Παράλληλα, το κείμενο προωθεί την «από κοινού» και «εξίσου» άσκηση της γονικής μέριμνας, την επίδοση εγγράφων σχετικών με το τέκνο στην κατοικία οποιουδήποτε εκ των δύο γονέων, καθώς και την αναγνώριση του θεσμού της διαμεσολάβησης. Τέλος, εισάγεται το άυλο συναινετικό́ διαζύγιο (ηλεκτρονικό διαζύγιο) και καθιερώνονται κριτήρια κακής άσκησης γονικής μέριμνας, τα οποία μπορούν πολύ εύκολα να αποτελέσουν εργαλεία για το δικαστήριο και να αφαιρέσουν στο τέλος τη γονική μέριμνα από τον υπαίτιο γονέα. Ισχυρές μεταβολές πραγματοποιήθηκαν και ο αγώνας για δικαιώματα συνεχίζεται.
Συμπέρασμα
Βάσει όλων των παραπάνω, ο καθένας από εμάς οφείλει να αναγνωρίζει εφεξής τη σημασία της επικοινωνίας γονέων και τέκνων και προπάντων την ισοτιμία των δύο φύλων ως προς την άσκηση των γονεϊκών τους καθηκόντων. Η ανατροφή ενός παιδιού μπορεί και πρέπει να πραγματοποιείται από κοινού και εξίσου και από τους δύο γονείς και αυτοί με τη σειρά τους οφείλουν πάντα να λειτουργούν με γνώμονα την υγεία, την προστασία και το δικό του προσωπικό συμφέρον. Λανθασμένες συμπεριφορές και κακή συνεννόηση μεταξύ των γονέων είναι φυσικό να υπάρχουν. Το παιδί όμως, πρέπει να μένει έξω από αυτές. Ας γίνουμε λοιπόν, από εδώ και πέρα το παράδειγμα «προς μίμηση» και ας μην στερούμε τη διπλή αγάπη που μπορεί να λάβει ένα παιδί χάρη σε εμάς!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Ενεργοί Μπαμπάδες», energoimpampades.gr, Διαθέσιμο εδώ
- «Όλα όσα μου κατέθεσαν οι ενεργοί μπαμπάδες», youtube.com, Διαθέσιμο εδώ
- «Συνεπιμέλεια-Σχέσεις γονέων και τέκνων: Μεταρρυθμίσεις σε θέματα οικογενειακού δικαίου – Δημοσιεύθηκε ο Νέος Νόμος 4800/2021», e-nomothesia.gr, Διαθέσιμο εδώ
- «ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4800/2021», e-nomothesia.gr, Διαθέσιμο εδώ
- «Συνεπιμέλεια: 5 + 1 αλλαγές που φέρνει το Σχέδιο Νόμου», news247.gr, Διαθέσιμο εδώ
- «Ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια», e-nomothesia.gr, Διαθέσιμο εδώ
