Του Δαβίδ Φουσιέκ,
Πριν οκτώ χρόνια η Αραβική Άνοιξη εκδηλώθηκε στην Μέση Ανατολή και ταρακούνησε τα πολιτικά δρώμενα. Το πρωτοφανές αυτό φαινόμενο για τα στάνταρντ της περιοχής είχε συνέπειες, οι οποίες όχι μόνο έχουν προκαλέσει έντονο προβληματισμό αλλά είναι ακόμα και σήμερα αισθητές. Από την μια τα κινήματα πολιτών ενώ προώθησαν τα δικαιώματα του και ζητούσαν μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά, στο τέλος δεν κατέληξαν με επιτυχία αλλά σε συμβιβασμό και απογοήτευση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Λιβύη όπου πάρα την διετέλεσε εκλογών η χώρα είναι αντιμέτωπο με έναν εμφύλιο μικρής κλίμακας. Από την άλλη, η Αραβική Άνοιξη οδήγησε στην επιδείνωση των συγκρούσεων, π.χ. Συρία, στην αναζωπύρωση εχθρών, π.χ. Σαουδική Αραβία και Ιράν, και στην ενίσχυση της ριζοσπαστικοποίησης, π.χ. ISIS. Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό ότι δεν είναι δύσκολο μια αρχικά θετική εξέλιξη με το πέρας του χρόνου να διαστρεβλωθεί και να γίνει όργανο εκμετάλλευσης. Η απολυταρχία, είναι ένα παράσιτο που η Μέση Ανατολή δεν μπορεί εύκολα να καταπολεμήσει.
Το Σουδάν ανήκει στις χώρες που επηρεάστηκε από την Αραβική Άνοιξη αλλά δεν κλονίστηκε και βιώνει τις συνεπείς της κάπως μακροπρόθεσμα. Το Δεκέμβριο του 2018, η κυβέρνηση επιχείρησε να διασώσει την οικονομία της χώρας μέσα από μέτρα λιτότητας και την υποτίμηση του νομίσματος. Ωστόσο, πληθώρα συνθηκών οδήγησε στην περαιτέρω χειροτέρευση της οικονομίας. Η παύση των οικονομικών κυρώσεων το 2017 από τις ΗΠΑ(την θεωρούσε χώρα τρομοκράτη) δημιούργησε την εντύπωση ότι το Σουδάν θα προσελκύσει καινούργιες επενδύσεις, όμως αυτό δεν αποδείχθηκε αλήθεια. Επιπλέον, η απώλεια πετρελαϊκών μονάδων παραγωγής λόγω της ανεξαρτητοποίησης του Νότιου Σουδάν, το 2011 προκάλεσε την άνοδο των τιμών στα καύσιμα .Συνεπώς, η αύξηση των τιμών στα βασικά αγαθά και η μείωση του βιοτικού επίπεδου προκάλεσε τις αντιδράσεις των πολιτών της και την όξυνση των εντάσεων σε όλη την χώρα με επίκεντρο την πρωτεύουσα της, Χαρτούμ.
Στους διαδηλωτές που συμμετείχαν στην κινητοποίηση του 2018 συμμετείχαν άνθρωποι από όλες τις κοινωνικές τάξεις, όμως η SPA (Sudanese Professionals Association), η οποία αποτελείται από δικηγόρους, γιατρούς ήταν αυτή που ήταν υπεύθυνη για την οργάνωση της. Επιπρόσθετα, μεγάλη ήταν και η συμμετοχή των γυναικών, η οποία υπολογίζεται μέχρι το 70%, και νέων, που διαδήλωναν εναντίον των απαρχαιωμένων κοινωνικών συνθηκών και επιθυμούσαν την υιοθέτηση προοδευτικών μέτρων (καταπολέμηση ανεργίας, βελτίωση του ρόλου της γυναίκας). Μάλιστα, ανάμεσα στο κοινό παρατηρήθηκαν και στρατιώτες.
Οι διαδηλώσεις που ξεκίνησαν στις 19 Δεκεμβρίου του 2018 στην Ατμπάρα δεν αντιμετωπίστηκαν φιλικά από την κυβέρνηση, που επιδίωξε τον κατευνασμό τους. Σε ορισμένες πόλεις οι δυνάμεις ασφαλείας έκαναν χρήση δακρυγόνων και δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν και άμεση βία όπως μπατόν και πλαστικές σφαίρες με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 90 άνθρωποι (σύμφωνα με τις αρχές). Οι διαδηλωτές από την μεριά τους προχώρησαν σε κατάληψη κυβερνητικών κτήριών και κλιμάκωση των διαδηλώσεων στις 6 Απριλίου ως απότοκο της επετείου της εξέγερσης που απομάκρυνε τον προηγουμένου δικτάτορα, Νιμεϊρι, το 1985. Στις 11 Απριλίου οι διαδηλωτές κατάφεραν να πετύχουν τον στόχο τους της απομάκρυνσης του Μπασιρ από την εξουσία. Η εξέγερση που δεν ήταν μόνο πολιτική αλλά και πολιτιστική κατάφερε να γεμίσει με ελπίδα τους Σουδανούς ότι η χώρα τους βρίσκεται στο μεταίχμιο μιας νέας εποχής.
Ωστόσο, εβδομάδες μετά από την πτώση του δικτάτορα η κατάσταση στο Σουδάν προκαλεί έντονο προβληματισμό. Η τυραννία του Μπασιρ αντικαταστάθηκε από το στρατιωτικό συμβούλιο το οποίο ανήλθε στην εξουσία ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα. Υπάρχουν συχνές εναλλαγές στην εξουσία και οι πολίτες δεν φαίνονται να είναι ευχαριστημένοι. Παρά τις κινητοποιήσεις και τον πολύμηνο αγώνα, οι Σουδανοί βλέπουν ότι δεν μπορεί να ξεφύγουν από την κατάρα του δεσποτισμού της Μέσης Ανατολής και η περίπτωση μιας δεύτερης επανάστασης δεν φαίνεται απίθανη.
Η περίπτωση του Σουδάν δεν έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον μόνο της διεθνής κοινότητας αλλά και των άλλων Αραβικών χωρών. Η Σαουδική Αραβία και τα Ενωμένα Εμιράτα έχουν προσφέρει οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια στην χώρα και βρίσκονται σε συζητήσεις με το στρατιωτικό καθεστώς. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ισλαμιστές στο Σουδάν έχουν στενές συνδέσεις με την Τουρκία και Κατάρ και απολαμβάνουν την στήριξή τους. Επομένως, η κίνηση αυτή υποδεικνύει ότι υπάρχει πόλωση στην ευρύτερη περιοχή και προσπάθεια δημιουργίας ενός δυνατού μετώπου από τις χώρες του Περσικού Κόλπου εναντίον άλλων ‘παιχτών’ όπως Τουρκία, Ισραήλ και Ιράν. Φυσικά, οι εξωτερικοί παράγοντες δεν ενδιαφέρονται για τα αιτήματα των πολιτών αλλά για τα εθνικά τους συμφέροντα. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ δεν έχουν λάβει επίσημη τοποθέτηση επι του ζητήματος, καθώς δεν έχουν άμεσα συμφέροντα στο εσωτερικό της χώρας. Από την μια αυτό αποτελεί μια θετική κίνηση της Δύσης, καθώς δεν εμπλέκεται στις υποθέσεις της περιοχής προκαλώντας περαιτέρω αναταράξεις, αλλά από την άλλη, η αδιαφορία μπορεί να εκληφθεί ως υποκρισία όσον αφορά το ανθρωπιστική όψη του προβλήματος.
Η αλήθεια είναι ότι η διεθνείς οργανισμοί όπως AU δεν αποδέχονται την παρουσία της στρατιωτικής κυβέρνησης και απαιτούν την παραίτηση τους. Ωστόσο, προβληματισμό προκαλεί το κατά πόσο το στρατιωτικό συμβούλιο θα παραδώσει την εξουσία και πόσο γρήγορα. Οι διαδηλώσεις συνεχίζουν και είναι ειρηνικές, όμως όπως έχει δείξει η ιστορία της Μέση Ανατολής, η κατάσταση στην χώρα μπορεί να αλλάξει από μέρα σε μέρα και ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται και εξωτερικοί παράγοντες. Το καλό είναι ότι όλοι επιθυμούν σταθερή πολιτική αλλαγή αλλά το ίδιο ίσχυε για την Σύρια του 2011.
