Του Δημήτρη Σαββαΐδη,
Οι συζητήσεις γύρω από την πράσινη ενέργεια φαίνεται να πληθαίνουν τα τελευταία χρόνια, καθώς ο πλανήτης μας εκπέμπει SOS και οι συνέπειες της περιβαλλοντικής κρίσης αποτελούν υπαρξιακή απειλή. Βρισκόμαστε στο στάδιο όπου οι επενδύσεις σε πηγές ενέργειας φιλικές προς το περιβάλλον είναι όλο και πιο αναγκαίες. Το υδρογόνο, πιο συγκεκριμένα το «πράσινο», αποτελεί εν δυνάμει λύση για έναν πιο βιώσιμο πλανήτη με ελάχιστες έως και μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Η ενέργεια του υδρογόνου είναι ευπροσάρμοστη, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αέρια ή υγρή μορφή, να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια ή και καύσιμο. Ο κυριότερος τρόπος παραγωγής υδρογόνου είναι μέσω ορυκτών καυσίμων (κάρβουνο, φυσικό αέριο, πετρέλαιο). Πιο συγκεκριμένα, το φυσικό αέριο αποτελεί μια ιδανική, από οικονομική άποψη, πρώτη ύλη για την παραγωγή υδρογόνου, η οποία ωστόσο επιβαρύνει με σημαντικές ποσότητες CO2 την ατμόσφαιρα (εξ’ ου και η ονομασία του ως «γκρι» υδρογόνο).
«Πράσινο», λοιπόν, καλείται το υδρογόνο που παράγεται μέσω της ηλεκτρόλυσης του νερού, μια ηλεκτροχημική διεργασία, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος που προέρχεται από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και συμβάλει στο διαχωρισμό του νερού από τα συστατικά του, το υδρογόνο και το οξυγόνο. Συνεπώς, πρόκειται για μια μηδενικών ρύπων διαδικασία και δεν απαιτείται ούτε η μεταφορά του ούτε και η αποθήκευση του, καθώς χρησιμοποιείται “in situ” (παράγεται επιτόπου). Αν καταφέρουμε να αντικατασταθεί το «γκρι» υδρογόνο που χρησιμοποιείται σήμερα στη βιομηχανία από το «πράσινο», τότε θα έχουμε συμβάλλει σημαντικά στην προσπάθεια για την απαλλαγή του πλανήτη από τις εκπομπές του άνθρακα.
Το κόστος παραγωγής του καθαρού υδρογόνου είναι εξαιρετικά υψηλό, σχεδόν πενταπλάσιο του κόστους ενέργειας που παράγεται από αιολικά πάρκα ή φωτοβολταϊκά, και διπλάσιο του κόστους παραγωγής του «γκρι» υδρογόνου. Η χρήση τεράστιων εγκαταστάσεων προκειμένου να καλυφθεί η απαιτούμενη ηλεκτρική ενέργεια, είναι αναγκαία. Παρόλα αυτά, με την τεχνολογία να βελτιώνεται συνεχώς, το κόστος έχει μειωθεί κατά 50% τα τελευταία πέντε χρόνια και εκτιμάται ότι θα πέσει 60-90% πριν από τα τέλη της δεκαετίας. Οποίος καταφέρει να πρωτοστατήσει στην παραγωγή και τη χρήση του «πράσινου» υδρογόνου, θα έχει καταφέρει να αποκτήσει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στον τομέα της ενέργειας, ο οποίος τα επόμενα χρόνια αναμένεται να είναι προσοδοφόρο πεδίο έρευνας και ανάπτυξης. Σήμερα, το υδρογόνο αποτελεί μια αγορά ύψους 140 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς περίπου 115 εκατομμύρια τόνοι χρησιμοποιούνται κάθε χρόνο σε διάφορες βιομηχανίες. Έως το 2050 μπορεί να δημιουργηθεί μία βιομηχανία με ετήσιο τζίρο 2,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ικανή να φέρει 11 τρισ. δολάρια επενδύσεων σε σχετικές υποδομές.
Ολοένα και περισσότεροι ενεργειακοί όμιλοι και βιομηχανίες, θέλοντας να δώσουν ηχηρό παρόν στην αγορά ενεργείας, καταθέτουν πρωτοποριακές ιδέες και προτάσεις. Στα πλαίσια του Προγράμματος Σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (Important Project of Common European Interest – IPCEI) Υδρογόνο, ξεχωρίζει η ελληνική πρόταση «White Dragon».
Το έργο αυτό συντονίζεται κυρίως από τη ΔΕΠΑ Εμπορίας, σε συνεργασία φυσικά με μεγάλους ομίλους όπως είναι η Αdvent Technologies, η Damco Energy ( Όμιλος Κοπελούζου), η ΔΕΗ, ο ΔΕΣΦΑ, τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, η Motor Oil, η Σωληνουργεία Κορίνθου, ο ΤΑP και η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, οι οποίοι υπέβαλαν προς την ελληνική Κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ένωση, την δικιά τους επενδυτική πρόταση, η οποία ξεπερνάει σε ποσό τα 8 δισ. ευρώ. Αυτή η πρόταση έχει ως στόχο την ανάπτυξη ενός καινοτόμου, ολοκληρωμένου έργου πράσινου υδρογόνου στην Ελληνική επικράτεια, η οποία καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα αξίας του υδρογόνου.
Το project “White Dragon” (ελλ. «Λευκός Δράκος»), στηρίζεται απόλυτα από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και μάλιστα αποτελεί εξέλιξη της αρχικής δήλωσης ενδιαφέροντος, το Σεπτέμβριο του 2019 στις Βρυξέλλες, από τον Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, κ. Γεώργιου Κασαπίδη. Επίσης, έμπρακτα υποστηρίζει το συγκεκριμένο project σε περιφερειακό επίπεδο το Cluster Βιοοικονομίας και Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας.
Το έργο αυτό βασίζεται στη σταδιακή αντικατάσταση των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Δυτικής Μακεδονίας και στη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας με τελικό στόχο την απανθρακοποίηση του ενεργειακού μείγματος της Ελλάδας. Το έργο “White Dragon” θα χρησιμοποιήσει ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλη κλίμακα (GW) για την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης στη Δ. Μακεδονία.
Έπειτα, το παραγόμενο υδρογόνο θα αποθηκεύεται άμεσα (βραχυπρόθεσμη αποθήκευση υδρογόνου) και έμμεσα (διοχέτευση στον αγωγό φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ) και, μέσω κυψελών καυσίμου υψηλής θερμοκρασίας, θα προσφέρει στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας ηλεκτρική ενέργεια ως μία σταθερή μονάδα βάσης συμπαραγωγής πράσινης ενέργειας και θερμότητας. Η παραγόμενη θερμότητα, ως υποπροϊόν της παραγωγής πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας, αρχικά θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά στα δίκτυα τηλεθερμάνσεων της Δ. Μακεδονίας και μελλοντικά σε άλλες εφαρμογές που απαιτούν θερμότητα ή/και ψύξη (π.χ. βιομηχανίες, data centers, θερμοκήπια κ.α.). Ένας ακόμα βασικός στόχος του έργου “White Dragon” αποτελεί η ανάπτυξη, από τις συνεργαζόμενες εταιρίες, ενός ολοκληρωμένου Βιομηχανικού Ερευνητικού Κέντρου Υδρογόνου, στο πλαίσιο του Κόμβου Υδρογόνου Υψηλής Τεχνολογίας, Έρευνας, Ανάπτυξης & Καινοτομίας που θα δημιουργηθεί στη Δ. Μακεδονία.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η αναβάθμιση – κεφαλαιοποίηση των υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών, δηλαδή τα ηλεκτρικά δίκτυα και οι αγωγοί φυσικού αερίου. Όσον αφορά τους αγωγούς φυσικού αερίου, θα χρησιμοποιηθούν τόσο για τη μεταφορά του πράσινου υδρογόνου για άλλες χρήσεις, όσο και για την έμμεση αποθήκευσή του. Η δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου για Ενεργειακό Συμψηφισμό (Energy Net Metering) κρίνεται αναγκαία προϋπόθεση, καθώς αποτελεί μια επιλογή μετάβασης έως την πλήρη ανάπτυξη της οικονομίας του υδρογόνου. Για την επιτάχυνση αυτής της ανάπτυξης, στο πλαίσιο του “White Dragon”, αρχικά θα γίνει προετοιμασία του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου (ΕΣΜΦΑ), ώστε να μπορεί να δεχθεί αυξανόμενα ποσοστά υδρογόνου, τα οποία θα μειώσουν το ανθρακικό αποτύπωμα του καυσίμου και θα βοηθήσουν στο ξεκίνημα της αγοράς του υδρογόνου.
Έπειτα, θα πραγματοποιηθεί μελέτη και κατασκευή ενός αποκλειστικού αγωγού μεταφοράς υδρογόνου στην Ελλάδα (hydrogen backbone pipeline), καθώς και η υλοποίηση των πρώτων έργων υδρογόνου για τον κλάδο των μεταφορών (απορριμματοφόρα, φορτηγά, τραίνα, αυτοκίνητα) με τις κατάλληλες υποδομές για τους σταθμούς ανεφοδιασμού υδρογόνου (hydrogen refuelling station – HRS) και την οδική μεταφορά και διανομή του. Ο αγωγός αυτός θα προσφέρει δυνατότητες διασύνδεσης των αποκεντρωμένων μονάδων παραγωγής πράσινου υδρογόνου με τους μεγάλους τελικούς καταναλωτές (διυλιστήρια, βιομηχανικές μονάδες, κ.α.) ώστε να τους βοηθήσει να «πρασινίσουν» τις παραγωγικές τους διαδικασίες, αλλά και τις δυνατότητες διασύνδεσης με αντίστοιχα συστήματα γειτονικών χωρών. Τέλος, μέσω του ολοκληρωμένου έργου “White Dragon” θα διερευνηθεί η δυνατότητα μεταφοράς και η εξαγωγής υδρογόνου μέσω του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP – Trans Adriatic Pipeline), ο οποίος ήδη συνδέει την Ελλάδα με τις ευρωπαϊκές αγορές.
Εκ μέρους των εταιριών που συμμετέχουν στο “White Dragon”, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΠΑ Εμπορίας, Κωνσταντίνος Ξιφαράς, δήλωσε: «Το έργο “White Dragon”, που συντονίζει η ΔΕΠΑ Εμπορίας, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη δημιουργία και την ανάπτυξη τεχνολογιών υδρογόνου στην Ελλάδα. Θα αποτελέσει υπόδειγμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς θα έχει μείζον θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό-οικονομικό αποτύπωμα. Αναμένεται να προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις στον κλάδο των καθαρών τεχνολογιών, θα δημιουργήσει μεγάλο αριθμό νέων βιώσιμων θέσεων εργασίας, θα καταστήσει τη χώρα πρωτοπόρο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στις τεχνολογίες υδρογόνου και θα αναδείξει τη Δυτική Μακεδονία ως πρότυπο για τη διαδικασία δίκαιης μετάβασης στις καθαρές τεχνολογίες».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 8 Billion Euro Greek Hydrogen Plan “White Dragon” Set For Take Off, fuelcellsworks.com, διαθέσιμο εδώ
- Hydrogen Production Processes, Department of Energy, διαθέσιμο εδώ
- Ο Λευκός Δράκος και η πανευρωπαϊκή μάχη για το υδρογόνο, powergame.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κατατέθηκε η πρόταση White Dragon για τα Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI) υδρογόνου, ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Α.Ε., διαθέσιμο εδώ
- Ο «Λευκός Δράκος» του ελληνικού υδρογόνου αρχίζει να βρυχάται, Moneyreview.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κατατέθηκε η πρόταση “White Dragon” για παραγωγή πράσινου υδρογόνου στη Δυτ. Μακεδονία, Capital, διαθέσιμο εδώ
