Της Μαρίας-Χρυσοβαλάντου Ψαρρού,
Ο επί 5 φορές υποψήφιος για Νόμπελ Λογοτεχνίας, Άγγελος Σικελιανός γεννιέται στη Λευκάδα στις 15 Μαρτίου 1884. Το έργο του θα αφήσει ισχυρό απόηχο τόσο στους εγχώριους όσο και στους διεθνείς ποιητικούς κύκλους. Θα χαρακτηριστεί από το Γιώργο Σεφέρη ως «Άρχοντας της λαλιάς μας» και από τον Κωστή Παλαμά ως «περισσότερο Φιλόσοφος από ότι Ποιητής».
Η οικογένεια του, παρά την τότε αγγλική κατοχή των Επτανήσων, θα έχει εξέχουσας σημασίας θέση στην Ελληνική Επανάσταση, αφού οι πρόγονοί του συμμετείχαν ενεργά στους αγώνες υπέρ της ελευθερίας. Ένας από τους προγόνους του ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας (ο Μιχαήλ Σικελιανός, συναγωνιστής του Καραϊσκάκη και αργότερα μέλος της κυβέρνησης Καποδίστρια), ενώ ένας άλλος βρήκε ηρωικό θάνατο το 1825 στην Πολιορκία του Μεσολογγίου (Πέτρος Σικελιανός, σκοτώθηκε πάνω σε ένα κανόνι στο πεδίο της μάχης). Παράλληλα, περί το 1821, στο πατρικό του σπίτι θα φιλοξενηθούν κυνηγημένες οικογένειες επαναστατών, γεγονός που συνέβαλε στην ανάπτυξη μιας ιδιαίτερα φιλελεύθερης προσωπικότητάς.
Ο ψυχισμός και η ζωή του πατέρα του, Ιωάννη Σικελιανού, καθηγητή της Ιταλικής και Γαλλικής γλώσσας, θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ωρίμανση και τη πορεία του Άγγελου. Από πολύ μικρή ηλικία δημοσιεύει δικά του ποιήματα σε εφημερίδες, ενώ το 1901 φτάνει στην Αθήνα για να σπουδάσει Νομικά, τα οποία γρήγορα παράτησε για να ασχοληθεί με το καλλιτεχνικό χώρο και συγκεκριμένα με το θέατρο.
Τα έργα του φανερώνουν τη σχέση του με τη πολιτική, αφού γράφει ποιήματα για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, για την απομάκρυνση του ίδιου το 1917 από την Ελλάδα, αλλά και για τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, τα οποία αργότερα θα αποκηρύξει λόγω της λανθασμένης κρίσης του προς το πρόσωπο του Βασιλιά, και συγκεκριμένα λόγω της υπερτίμησης των ικανοτήτων του (πριν να σταθεί υπέρ του Ελευθέριου Βενιζέλου κατά τον Εθνικό Διχασμό, ο Άγγελος Σικελιανός είχε εκφράσει την εμφανή στήριξη του προς τον Βασιλιά Κωνσταντίνο, για την οποία καθ’ όσον φαίνεται μετάνιωσε).
Το 1907, θα παντρευτεί την ιδιαίτερα εύπορη Αμερικανίδα Εύα Πάλμερ, με την οποία θα περάσει μαζί τα επόμενα 31 χρόνια της ζωής του, μέχρι το χωρισμό τους το 1938, λόγω του έρωτα που θα νιώσει ο ποιητής για την Άννα Καραμάνη, την οποία και θα νυμφευθεί το 1940. Με την Εύα Πάλμερ θα καθιερώσουν τις «Δελφικές Εορτές», γιορτές που γνώρισαν μεγάλη επιτυχία και απήχηση τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Οι «Δελφικές Εορτές» αποτέλεσαν ένα Διεθνές Φεστιβάλ που φιλοξενούσε πνευματικό κόσμο και λάμβαναν χώρα μια φορά το χρόνο.
Σταθμός στη ζωή του θα αποτελέσει η φιλία του με τον Νίκο Καζαντζάκη, με τον οποίο θα υπάρξουν μαζί, πολλά χρόνια μετά τη γνωριμία τους, υποψήφιοι για κοινό Νόμπελ Λογοτεχνίας. «…Σαράντα χρόνια φιλία ακατάλυτη μ’ έσμιγε με το Σικελιανό, ήταν ο μόνος άνθρωπος που μπορούσα ν’ αναπνέω, να μιλώ, να γελώ και να σωπαίνω μαζί του. Τώρα η Ελλάδα άδειασε…», είχε πει ο Καζαντζάκης μετά τον θάνατο του Σικελιανού.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής, η δόξα και η αίγλη του, σύμφωνα με πολλούς, «Εθνικού μας ποιητή» άρχισε να εξαλείφεται, λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών στις οποίες βρέθηκε, εξαιτίας των αλλεπάλληλων αποτυχημένων οικονομικών δραστηριοτήτων του, του ιδιόμορφου χαρακτήρα του αλλά και της ρήξης που συνεχώς είχε με τις Ελληνικές κυβερνήσεις της περιόδου.
Παράλληλα υπέφερε από ημιπληγία, μια νόσο που σταδιακά παρέλυε το σώμα του. Θα βρει άδοξο θάνατο εξαιτίας του τραγικού λάθους της οικιακής του βοηθού, η οποία θα του αγοράσει αντί του φαρμάκου «νιζόλ», το απολυμαντικό «λιζόλ», ουσία που θα του προκαλέσει σοβαρά εσωτερικά εγκαύματα και εν τέλει θα του πάρει τη ζωή.
Στις 20 Ιουνίου του 1951, δημοσία δαπάνη μέσα στην κατάμεστη Μητρόπολη Αθηνών, θα τελεστεί η κηδεία του, με πολλές προσωπικότητες του καλλιτεχνικού και πολιτικού χώρου να δίνουν το παρόν.
Το αφιέρωμα σε αυτή τη σπουδαία προσωπικότητα θα κλείσει με ένα δικό του «Πνευματικό Εμβατήριο». «Oμπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω απ΄ την Ελλάδα,/ ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από τον κόσμο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο οραματιστής και πληθωρικός Άγγελος Σικελιανός, με την ελπίδα ότι τα πνευματικά ιδεώδη περί ελευθερίας που προήγαγε θα συντροφεύουν τη διεθνή κοινότητα εσαεί.
ΥΓ: Αφιερωμένο στις φίλες μου Λ. και Α., που με έκαναν να αγαπήσω την ποίηση λίγο παραπάνω.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άγγελος Σικελιανός (1884-1951) Ποιητής, Ert Documentary, Youtube, διαθέσιμο εδώ
- Η ζωή, το έργο και ο τραγικός θάνατος του ποιητή Άγγελου Σικελιανού, Lifo, διαθέσιμο εδώ
- Άγγελος Σικελιανός, Μηχανή του Χρόνου, διαθέσιμο εδώ
- Άγγελου Σικελιανού: Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω απ’ την Ελλάδα, Διότι, διαθέσιμο εδώ
