Της Σοφίας – Δυσσέλιας Λίτσα,
Τον Μάρτιο που μας πέρασε, ο κολοσσός ”Facebook, Inc.” ανακοίνωσε πως πρόκειται να δημιουργήσει μια νέα εφαρμογή, το ”Instagram for kids”, μια εφαρμογή που, όπως μαρτυρά και η ονομασία της, θα αποτελεί την παιδική έκδοση του Instagram, ενός μέσου κοινωνικής δικτύωσης με τεράστια απήχηση και εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως.
Μέχρι τώρα, οι εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, Instagram κτλ.) είναι διαθέσιμες για άτομα άνω των 13 ετών. Εξαιτίας αυτού του ηλικιακού περιορισμού, όλο και συχνότερα παρατηρείτο και εξακολουθεί να παρατηρείται το φαινόμενο παιδιά κάτω των 13 ετών να δημιουργούν λογαριασμούς σε αυτές, χρησιμοποιώντας αναληθή στοιχεία, παριστάνοντας δηλαδή τους ενήλικες, και έτσι να μπορούν να τις χρησιμοποιούν, όντας 10, 9 ακόμα και 8 χρονών. Η στρεβλή αυτή κατάσταση, είναι καταφανές, πως ενέχει κινδύνους, αφού μικρά παιδιά έχουν πρόσβαση σε ενήλικο περιεχόμενο (άσεμνες φωτογραφίες, σκηνές βίας, υβριστικά σχόλια), κινδύνους που έδωσαν την ιδέα στην πολυεθνική για τη δημιουργία «παιδικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης».
Υποστηρίζεται πως έτσι το πρόβλημα θα λυθεί και πως οι γονείς θα έχουν ουσιαστική εποπτεία επί του περιεχομένου με το οποίο έρχονται σε επαφή τα παιδιά τους. Οι υπέρμαχοι των «παιδικών social media» δεν σταματούν εκεί όμως. Κατά τα λεγόμενά τους, μέσω της κοινωνικής δικτύωσης, τα παιδιά αποκτούν ανεξαρτησία και εκφράζονται ελεύθερα. Για παράδειγμα, ο μικρός Γιάννης δημοσιεύει στον προσωπικό του λογαριασμό: «Εύκολα τα Μαθηματικά σήμερα». Η ανάρτησή του αυτή μπορεί να γίνει αφορμή για επικοινωνία με συμμαθητές του και αρωγός στην κοινωνικοποίησή του. Ιδιαίτερα τον τελευταίο 1,5 χρόνο, εξαιτίας του κατ’οίκον εγκλεισμού, οι μικροί μας φίλοι στερήθηκαν την επαφή με τους συνομηλίκους τους και γι’ αυτό κάθε επικοινωνία μαζί τους, έστω και διαδικτυακή, ήταν επιθυμητή.
Συν τοις άλλοις, θα ήταν λάθος να λησμονούμε πως διανύουμε μια περίοδο που η τεχνολογία κυριαρχεί. Με τη χρήση των social media, τα παιδιά όχι μόνο κοινωνικοποιούνται, αλλά και εγκλιματίζονται με το Διαδίκτυο και αποκτούν εξοικείωση με την τεχνολογική εμπειρογνωμοσύνη, στοιχείο απαραίτητο για τη φαρέτρα των δεξιοτήτων τους, που θα τους είναι χρήσιμο στα σχολικά, ακαδημαϊκά και επαγγελματικά τους χρόνια.
Φυσικά, σε ένα τέτοιο ζήτημα δεν μπορούν να υπάρχουν μόνο θετικά. Ένας από τους κυριότερους κινδύνους που εγκυμονεί η ασύστολη χρήση των κοινωνικών δικτύων από τα μικρά παιδιά είναι αυτός του εθισμού. Η υπερέκθεση σε οθόνες και γενικά, η αλόγιστη επαφή με την εικονική πραγματικότητα, είναι πιθανό να επηρεάσουν τις λειτουργίες του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου των μικρών παιδιών και να σταθούν εμπόδιο στην υγιή πνευματική και σωματική τους ανάπτυξη.
Στους ενδεχόμενους κινδύνους πρέπει να συμπεριληφθεί και εκείνος του cyberbullying, που παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια. Μικροί και μεγάλοι, από την ασφάλεια και την ισχύ του πληκτρολογίου τους, εξαπολύουν κακίες και εκδηλώνουν μίσος σε άλλους μικρούς και μεγάλους, απλά γιατί «έτσι». Είναι γεγονός, πως πολλά από τα θύματα του -ελληνιστί- διαδικτυακού εκφοβισμού αντιμετωπίζουν προβλήματα αυτοεκτίμησης, παθαίνουν κατάθλιψη, φτάνουν ακόμη και στα πρόθυρα της αυτοκτονίας. Δεν θα ήταν επισφαλές και τραυματικό ταυτόχρονα, παιδιά ηλικίας 9 και 10 ετών να βρεθούν αντιμέτωπα με έναν τέτοιο κίνδυνο;
Επιπλέον, έρευνες έχουν αποδείξει πως ο χρήστης των κοινωνικών δικτύων επηρεάζεται ποικιλοτρόπως ψυχολογικά από τη χρήση τους. Κακά τα ψέματα, με τη σύνδεσή μας στον πλουμιστό και αστραφτερό κόσμο του Instagram μπαίνουμε -ακούσια κατά βάση- σε ένα αέναο κυνήγι της τελειότητας και σε μία ανώφελη διαδικασία σύγκρισης που μόνο κακό μπορεί να μας κάνει. Φανταστείτε μικρά παιδιά να μπαίνουν σε μία τόσο ψυχοφθόρα διαδικασία. Πόσο κακό μπορεί να κάνει στην εύθραυστη ψυχοσύνθεσή τους το εμμονικό μέτρημα των likes και η αγωνιώδης αναζήτηση του καλύτερου φίλτρου; Πόσο μπορούν όλα τα παραπάνω να το επηρεάσουν στις διά ζώσης προσωπικές τους σχέσεις; Οι απαντήσεις, δικές σας.
Εν κατακλείδι, προσωπικά πιστεύω πως, όπως κάθετι που αφορά τον άνθρωπο, πρέπει και το θέμα της κοινωνικής δικτύωσης να αντιμετωπίζεται με μέτρο. Αναμφίβολα, οι εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων είναι απαραίτητες στην εποχή μας για τη διατήρηση της επαφής και την κοινωνικοποίηση, πάντα σε επικουρικό επίπεδο. Κατά τη γνώμη μου, άλλες εφαρμογές που εμπεριέχουν το στοιχείο της έκθεσης και της επίδειξης (λ.χ. Instagram), καλό είναι να μην έχουν για χρήστες παιδιά, κι αυτό προς όφελος των τελευταίων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νέο Instagram για παιδιά κάτω των 13 ετών, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Instagram για παιδιά κάτω των 13 ετών – Το Facebook ετοιμάζει νέα εκδοχή, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
