Της Θεώνης – Μαρίας Σιμιτζή,
Το Μουσείο Κυκλαδικής τέχνης βρίσκεται στην καρδιά του κέντρου Αθήνας και αποτελείται από δύο κτίρια, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους: το κεντρικό κτίριο στην οδό Νεοφύτου Δούκα και το Μέγαρο Σταθάτου στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας. Το μουσείο ιδρύθηκε για να στεγάσει την αρχαιολογική συλλογή του Νικολάου και της Ντόλλης Γουλανδρή με έργα της Κυκλαδικής και Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης. Ο Νικόλαος και η Ντόλλη Γουλανδρή έλαβαν επίσημα άδεια συλλογής στο ξεκίνημα της δεκαετίας του 1960. Με τον καιρό δημιούργησαν μια σημαντική συλλογή, η οποία περιλάμβανε εντυπωσιακές δημιουργίες της Πρωτοκυκλαδικής Τέχνης, Μινωικές και Μυκηναϊκές αρχαιότητες, ένα σημαντικό θαυμαστό σύνολο κοσμημάτων και άλλων αντικειμένων της Γεωμετρικής περιόδου και πολλά σε αριθμό διακοσμημένα αγγεία των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων. Το 1981, ο Νικόλαος και η Ντόλλη Γουλανδρή αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα μουσείο για να στεγαστεί και να παρουσιαστεί στο κοινό η πλούσια Συλλογή τους, καθώς και ένα Ίδρυμα για τη συστηματική έρευνα των πολιτισμών του Αιγαίου. Το 1985 γεννήθηκε το Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή με σκοπό «τη μελέτη του Πολιτισμού του Αιγαίου, την έρευνα της ελληνικής προϊστορικής, κλασικής και σύγχρονης τέχνης, καθώς και τη διάδοση και προβολή της». Η ίδρυση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης έλαβε χώρα στις 26 Ιανουαρίου 1986. Ο Νικόλαος και η Ντόλλη Γουλανδρή δώρισαν στο Μουσείο ολόκληρη τη συλλογή. Αποστολή του Μουσείου είναι να προβάλει στο κοινό τον πολιτισμό του Αιγαίου (από το 6.000 π.Χ) και να παρουσιάσει τα έργα τέχνης παλαιών και σύγχρονων δημιουργών, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.
Το 1987 δημιουργήθηκε η πρώτη εκπαιδευτική μουσειοσκευή στην Ελλάδα με θέμα τον Κυκλαδικό Πολιτισμό. Έπειτα, ακολούθησαν η Κεραμική στην Αρχαία Ελλάδα, Το Παιχνίδι και η Ενδυμασία. Το 1989 έγινε η δωρεά Συλλογής Ρίτας & Καρόλου Πολίτη. Το 1990 αποκτήθηκε το τμήμα του «Θησαυρού της Κέρου». Το 1991, το Μέγαρο Σταθάτου, βασισμένο σε σχέδιο του Βαυαρού αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλλερ, κτίριο που αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Αθήνας, παραχωρήθηκε στο Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή για 50 χρόνια. Επίσης, αγοράστηκε σε Δημοπρασία των Sotheby’s στο Λονδίνο, το περίφημο «Σερνικούδι», ένα σπάνιο γλυπτό ανδρικής μορφής, καθώς τα κυκλαδικά ειδώλια αναπαριστούν κατά κανόνα γυναικείες μορφές. Το 1992 πραγματοποιήθηκε ο μόνιμος δανεισμός της Αρχαίας Συλλογής της Ακαδημίας Αθηνών.
Το 1993 σημάνθηκε η έναρξη συμμετοχής του Μoυσείου σε ελληνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα. Το 1996, ο καθηγητής Ν. Χρ. Σταμπολίδης ανέλαβε Γενικός Διευθυντής του Μουσείου. Κορυφαία στιγμή του ιδρύματος αποτελεί το 1997, όπου ιδρύθηκε το Ίδρυμα Κυκλαδικής Τέχνης (Cycladic Art Foundation) με έδρα τη Νέα Υόρκη. Σκοπός του Ιδρύματος είναι να προσφέρει πόρους σε φιλανθρωπικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς, με κύριο αντικείμενο την έρευνα, τη μελέτη, την διάδοση και τη προώθηση της κυκλαδικής και της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Η Ντόλλη Γουλανδρή βραβεύτηκε με το Διεθνές Βραβείο Ωνάση για τον Πολιτισμό.
Aκόμα, το 1999 στο πλαίσιο των πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ Ελλάδος και Ισπανίας για τα έτη 1999-2001, πραγματοποιήθηκαν οι εκθέσεις: «Γλυπτά από τα νησιά των Κυκλάδων. Η Συλλογή Ν.Π. Γουλανδρή στο Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía» & «Πάμπλο Πικάσο: Σπουδές για την Γκερνίκα», με έργα από το Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Το ίδιο έτος ξεκίνησε η λειτουργία ιστοσελίδας του Μουσείου στο διαδίκτυο.
Το 2001 η έκθεση «Η Πόλη κάτω από την πόλη» παρουσίασε ανασκαφικά ευρήματα από τους Σταθμούς του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου, παρέχοντας πληροφορίες για το δημόσιο και ιδιωτικό βίο, τη θρησκεία, και τα ταφικά έθιμα των αρχαίων Αθηναίων. Το 2002, η έκθεση «Salvador Dali Μύθος και Ιδιομορφία», με πλούσια συλλογή πινάκων αλλά και ένα γλυπτό του καλλιτέχνη, παρουσίασε μια γενική επισκόπηση του έργου του μεγάλου Ισπανού ζωγράφου, καλύπτοντας όλο το φάσμα του έργου του καλλιτέχνη, από τις αρχές του κατά το 1920 έως τη δεκαετία του 1980. Το 2003 άνοιξε προς το κοινό η έκθεση «ΠΛΟΕΣ… Από τη Σιδώνα στη Χουέλβα, Σχέσεις λαών της Μεσογείου 16ος-6ος αι. π.Χ.», που ανέδειξε πώς οι λαοί της Μεσογείου ανέπτυξαν συνεργασία και επικοινωνία. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση αρχαιοτήτων με συμμετοχή 92 μουσείων από όλη τη Μεσόγειο και την Ευρώπη, η οποία αποτελούνταν από 1.211 αρχαιότητες.
Το 2004, η συλλογή Κυπριακών Αρχαιοτήτων, του Θάνου Ζιντίλη, μια από τις σημαντικότερες στον κόσμο, έγινε μέρος των μόνιμων συλλογών του Μουσείου για 25 χρόνια. Η έκθεση «Ελεύθερνα, Πόλη-Ακρόπολη-Νεκρόπολη» αποτελούσε έναν φόρο τιμής – αφιέρωμα στην εικοσαετή συστηματική ανασκαφή του Πανεπιστημίου Κρήτης στην αρχαία Ελεύθερνα, με στόχο να καταδείξει τη διαχρονικότητα της ανθρώπινης παρουσίας σε μια σημαντική κρητική πολιτεία που κατοικήθηκε αδιάλειπτα από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.) έως και τον Μεσαίωνα (12ος-13ος αι. μ.Χ.). Με την έναρξη των Ολυμπιακών αγώνων, το 2004 πραγματοποιήθηκε η έκθεση «Μεγάλη Ελλάς: Αθλητισμός και Ολυμπισμός» στην περιφέρεια του ελληνικού κόσμου. Επίσης, για πρώτη φορά μετακινήθηκε το περίφημο μαρμάρινο άγαλμα του «Ηνιόχου» της Μοτύης από τη Σικελία, το ωραιότερο αμετακίνητο ως τότε ελεύθερο άγαλμα του κλασικού κόσμου (5ος αι. π.Χ.)
Το έτος 2006, εγκαινιάστηκε η έκθεση «Ο Καραβάτζιο και ο 17ος αιώνας» από τη σειρά των εκθέσεων για την Αναγέννηση. Στα πλαίσιο της 20ης επετείου από την ίδρυση του Μουσείου, η έκθεση «Η Μορφή της Αρχής (Shaping the Beginning)» διερεύνησε πώς επηρέασε η αρχαιότητα τη σκέψη και τη δημιουργία πρωτοπόρων σύγχρονων και μοντέρνων καλλιτεχνών, όπως ο Brancusi, ο Matisse, ο Derain, ο Picasso, ο Giacometti, ο Moore. Ακόμη, ξεκίνησε η συνεργασία του Μουσείου με το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, με την παρουσίαση της παράστασης PUSH με την Sylvie Guillem στο Ηρώδειο. Εν έτει 2007, προστέθηκε η πτέρυγα Ντόλλη Γουλανδρή στο κτίριο της Νεοφύτου Δούκα. Στη συνέχεια, έγινε η ομαδική έκθεση video-art με τίτλο «Her(his)tory-Η ιστορία του…η ιστορία της», η οποία περιλάμβανε έργα-σταθμούς, που αποτυπώνουν την εξέλιξη του πολιτισμού, τον ρόλο της σύγχρονης γυναίκας και του άνδρα μέσα από διαφορετικές εκφάνσεις της σημερινής κοινωνίας.
To 2008, μετά τον θάνατο της Ντόλλης Γουλανδρή, ως Πρόεδρος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης ανέλαβε η Σάντρα Μαρινοπούλου. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα αρχαιολογικό μουσείο ενέταξε σε ετήσια βάση στο πρόγραμμά του εκθέσεις σύγχρονης τέχνης. H έκθεση κυκλαδικών ειδωλίων και έργων, «Cyclades: Masterpieces of the Aegean Culture» φιλοξενήθηκε στο Μουσείο της Aπαγορευμένης Πόλης στο Πεκίνο με χιλιάδες επισκέπτες. Ακόμα, εγκαινιάστηκαν οι μόνιμες εκθέσεις «Αρχαία Ελληνική Τέχνη. Μια ιστορία με εικόνες» και «Σκηνές από την Καθημερινή Ζωή στην Αρχαιότητα» στον 2ο και 4ο όροφο του Μουσείου αντίστοιχα.
Το 2009 πραγματοποιήθηκε η έκθεση «Έρως, Από την Θεογονία του Ησιόδου στην ύστερη αρχαιότητα», η πρώτη της τριλογίας εκθέσεων Έρως, Ίασις, Επέκεινα. Σημάνθηκε, επίσης, η έναρξη της συνεργασίας του Μουσείου με τον Δάκη Ιωάννου και έγινε η φιλοξενία βραβείων ΔΕΣΤΕ. Οργανώθηκαν για πρώτη φορά σε μουσείο στην Ελλάδα ξεναγήσεις προσφύγων και μεταναστών στις συλλογές του Μουσείου υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών και σε συνεργασία με την ΜΚΟ Praksis.
Αναμφισβήτητα, αποτελεί ένα από τα πιο δραστήρια Μουσεία της χώρας μας με φήμη και συνεργασίες μεγάλου βεληνεκούς. Στο επόμενο μέρος θα αναλύσουμε τις εκθέσεις του Μουσείου και θα επικεντρωθούμε στην δράση του σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης > Ιστορία, cycladic.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, elculture.gr, διαθέσιμο εδώ.
