Της Κατερίνας Σφυράκη,
Το “Queer Archive Festival” αποτελεί ένα φεστιβάλ, το οποίο έλαβε χώρα για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά στην Αθήνα, με σκοπό την ανάδειξη της ποικιλόμορφης queer κουλτούρας τόσο της πόλης της Αθήνας όσο και ολόκληρης της Ελλάδας. Το φεστιβάλ, πρωτοβουλία της πλατφόρμας The Queer Archive, πραγματοποιήθηκε από τις 3 έως τις 6 Ιουνίου σε «μη συνηθισμένους» χώρους στο κέντρο της Αθήνας, με την υποστήριξη της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και των ανθρώπων της.
H συνεργασία της πλατφόρμας The Queer Archive με την Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση συμβάλλει στην ενίσχυση της πολυφωνίας στο φεστιβάλ, καθώς, όπως διαβάζουμε στην επίσημη ιστοσελίδα της, «η Στέγη είναι κοντά στην LGBTQI+ κοινότητα μέσα από δράσεις και παρεμβάσεις, στην Αθήνα και σε όλον τον κόσμο. To 2015, έκανε το δικό της coming out, στηρίζοντας για πρώτη φορά το Athens Pride. Από τότε δηλώνει #Παρούσα κάθε χρόνο, βλέποντας με χαρά τον αριθμό των συμμετεχόντων να αυξάνεται, ξεπερνώντας πέρσι τους 80.000. Οι πολλές φωνές ακούγονται πιο δυνατά». Ο σκοπός της μεγάλης αυτής ενδιαφέρουσας και διακαλλιτεχνικής γιορτής του Queer Archive Festival, αλλά και κάθε πολιτιστικής εκδήλωσης που κυμαίνεται σε παρεμφερή πλαίσια, είναι πάντοτε διττός. Αφενός ενισχύεται σε κάθε περίπτωση η συμπερίληψη των ατόμων που ανήκουν στην LGBTQ+ κοινότητα εντός της ευρύτερης κοινωνίας. Αφετέρου επιτυγχάνεται η στήριξη τόσο εδραιωμένων καλλιτεχνών όσο και νέων ταλέντων, όχι μόνο από την εγχώρια αλλά και από την διεθνή σκηνή.
Αρχικά, αξίζει να γίνει μια σύντομη ανάλυση του όρου της queer κουλτούρας, προκειμένου να κατανοηθεί το περιεχόμενο του φεστιβάλ. Ο όρος “queer”, ο οποίος μέχρι και σήμερα προβάλλει σθεναρή αντίσταση στον τυπικό και επίσημο προσδιορισμό του, χρησιμοποιείται από ορισμένα άτομα, των οποίων ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν είναι αποκλειστικά ετεροφυλοφιλικός. Αποτελεί μια ευρεία διατύπωση, η οποία περικλείει ομάδες ατόμων που δεν προσδιορίζονται συγκεκριμένα ως λεσβίες, γκέι, αμφιφυλόφιλοι ή διεμφυλικοί (LGBT), αλλά άλλες ομάδες πληθυσμού με παρόμοια χαρακτηριστικά φύλου και σεξουαλικής ταυτότητας, που θεωρούνται κατά κύριο λόγο ασαφή.
Το “Q” λοιπόν στο ακρωνύμιο LGBTQ+ υποδηλώνει τους “queer” (ή και τους “questioning”, «αναρωτώμενους», αυτούς που αμφισβητούν, δηλαδή, τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου τους). Τα περισσότερα άτομα που επιλέγουν να αυτοχαρακτηρίζονται ως “queer” σήμερα έχουν πολλές φορές συναφή βιώματα περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού. Δημιουργούν ένα νέο χώρο, ένα καινούργιο κοινωνικό πλαίσιο με ενεργητικά και δραστήρια τοπία συλλογικής ύπαρξης. Με τον τρόπο αυτό, συμβάλλουν στην αποφυγή της δημιουργίας κοινωνικού στίγματος απέναντι στους εαυτούς τους και στα υπόλοιπα άτομα, που αυτοκατατάσσονται στην ίδια ομάδα σεξουαλικού προσανατολισμού, προσδιορισμού και ταυτότητας. Ταυτόχρονα, o όρος μπορεί να λάβει και μια πιο ευρεία, υβριδική έννοια, συμπεριλαμβάνοντας οτιδήποτε αμφισβητεί, λοξοδρομεί και αντιστέκεται στη νόρμα, αν και δεν είναι ένας παγκοσμίως αποδεκτός όρος ακόμη και εντός της κοινότητας LGBTQ+.
Η αποσαφήνιση του όρου της queer κουλτούρας καθιστά το ιδιαίτερο και ενδιαφέρον πολιτιστικό και καλλιτεχνικό έργο των συμμετεχόντων στο Queer Archive Festival ένα έργο με σημαντικό λόγο ύπαρξης. Τα εκθέματα που παρουσιάστηκαν ήταν ποικίλα· από την φωτογραφική έκθεση του Έλληνα σκηνοθέτη Βασίλη Κεκάτου, που καταδεικνύει την ελεύθερη έκφραση της αγάπης στις ταράτσες της Αθήνας την περίοδο της καραντίνας, μέχρι το τριμερές γλυπτό του Andy James, που στοχεύει στην εξερεύνηση των διαπροσωπικών σχέσεων και την ανάδειξη των διαφοροποιητικών παραγόντων στις ανθρώπινες ταυτότητες, κάθε δημιούργημα είχε μια διαφορετική, πρωτότυπη ιστορία να αφηγηθεί. Καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο εμπνέονται και εμπνέουν, δημιουργούν, ταράζουν τα νερά μιας σεμνοπρεπούς κοινωνίας, συγκινούν και στιγματίζουν. Μεταξύ άλλων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν το βίντεο “Tethered” του Daniel Pinheiro από την Βενεζουέλα και το πρώτο τεύχος του μιας ανεξάρτητης έκδοσης περιοδικού του The Queer Archive Festival, που τιτλοφορείται με τον κάπως προκλητικό και ιδιαίτερα queer τιτλο “KAVLAzine”.
Το “Tethered” είναι, όπως περιγράφει ο δημιουργός του, «ένα αμάλγαμα από βίντεο, που καταγράφηκαν από τη διαδικτυακή πλατφόρμα chatroulette μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου 2020. Ξεκίνησε ως μια πρακτική για να παρακολουθήσει κανείς το πώς θα μπορούσε η πανδημία να σχηματίσει αυτά τα διαδικτυακά κανάλια επικοινωνίας και μετατράπηκε σε μια άσκηση κριτικής στη έννοια του κορεσμένου εαυτού». Πρόκειται εν ολίγοις για συνενωμένα, ερασιτεχνικά βίντεο σχετικά με τη σεξουαλικότητα. Ο δημιουργός, Daniel Pinheiro, θέλει να περάσει μια ωμή, στιλπνή εικόνα της σεξουαλικής πραγματικότητας πολλών ατόμων εντός της περιόδου του κατ’ οίκον περιορισμού, λόγω του Covid-19. Το βίντεο δεν χαρακτηρίζεται ως μια αισθητική πανδαισία, αν και το θέμα της αισθητικής είναι απόλυτα υποκειμενικό, αλλά ως μια κυνική απεικόνιση της μοναχικότητας και συνάμα της μοναξιάς που επέβαλε η καραντίνα και που με την σειρά τους οδήγησαν σε απέλπιδες προσπάθειες αναζήτησης συντροφικότητας στο διαδίκτυο.
Αναφορικά με το προαναφερθέν περιοδικό, οι συντάκτες Κωνσταντίνος Μενελάου και Ηλίας Δούλης προσκάλεσαν καλλιτέχνες, συγγραφείς, ποιητές και στοχαστές για να συμμετάσχουν σε έναν διάλογο με στόχο να πυροδοτήσουν νέες και ουσιαστικές συζητήσεις γύρω από την queer αισθητική και εμπειρία, την τέχνη και τον πολιτισμό του σύγχρονου κόσμου. Δεκαεπτά άτομα συμμετέχουν στο διακαλλιτεχνικό αυτό project με έντονες φωτογραφίες, πηγαίο συναίσθημα και έμπνευση γύρω από το σεξ, τον ρομαντισμό και το χιούμορ, τη συντροφικότητα και το σαρκασμό.
Κλείνοντας, είθε το φεστιβάλ να λαμβάνει χώρα σε κάθε χώρα και κάθε χρονιά, προωθώντας νέα, φρέσκα πρόσωπα του καλλιτεχνικού κόσμου, τιμώντας τα ήδη εγκαθιδρυμένα ταλέντα και αποδίδοντας, πρωτίστως, τιμή στους αγώνες μιας κοινότητας περιθωριοποιημένης που παλεύει εν έτει 2021 για την διεκδίκηση θεμελιωδών ελευθεριών και δικαιωμάτων. Εξάλλου, για να γίνει κάθε Ιούνης ο μήνας της «περηφάνιας», πρέπει πρωτίστως κάθε μήνας, κάθε μέρα και κάθε στιγμή να γίνει η στιγμή της απαιτούμενης «ορατότητας» όλων εκείνων των διαφορετικών, μα τόσο ίσων στην έκφραση, στην αγάπη, στην ζωή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Queer Archive Festival 2021, διαθέσιμο εδώ.
- Το Queer Archive Festival επιστρέφει στην Αθήνα, onassis.org, διαθέσιμο εδώ.
- The Queer Archive Festival 2021, currentathens.gr, διαθέσιμο εδώ.
