Της Παναγιώτας Χριστοδουλοπούλου,
Σήμερα ελάχιστοι από εμάς γνωρίζουν ότι ζουν ανάμεσά μας 1.000.000.000 άνθρωποι που εμφανίζουν κάποιας μορφής αναπηρία. Η πλειοψηφία των ατόμων με ειδικές ανάγκες ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες ή κάτω από συνθήκες ενόπλων συρράξεων, με αποτέλεσμα να στερούνται πολλά από τα βασικά τους δικαιώματα αλλά και να παρακωλύεται η πρόσβασή τους σε διάφορες υπηρεσίες, όπως αυτή της ιατρικής φροντίδας και της εκπαίδευσης. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων που αφορούν τη συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων συχνά παρατηρείται το φαινόμενο της ιδρυματοποίησής τους χωρίς τη θέλησή τους, στερούμενοι, έτσι, το δικαίωμα να ζουν ανεξάρτητα και με αξιοπρέπεια.
Έρευνες που διεξήχθησαν από το Human Rights Watch σε ιδρύματα της Βραζιλίας κατέστησαν φανερή την κακοποίηση και την παραμέληση των ανθρώπων με αναπηρία, οι περισσότεροι εκ των οποίων διαβιούν εκεί από την παιδική τους ηλικία, αποκομμένοι από πολλές από τις ελευθερίες τους. Χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι για να βγουν από το ίδρυμα ήταν απαραίτητο να πάρουν άδεια από την οικογένειά τους, καθώς δεν είχαν δικαιοπρακτική ικανότητα, ενώ οι υπηρεσίες υγείας που τους προσφέρονταν ήταν ακατάλληλες.
Με αφορμή τα παραπάνω περιστατικά, το Εθνικό Συμβούλιο Εισαγγελέων της Βραζιλίας πήρε την πρωτοβουλία να υιοθετήσει ένα ψήφισμα. Το εν λόγω ψήφισμα υπόσχεται να φέρει σημαντικές αλλαγές και βελτιώσεις στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται περισσότεροι από 10.000 ενήλικες, που διαθέτουν κάποιας μορφής αναπηρία και ζουν σε ιδρύματα.
Το νέο ψήφισμα προβλέπει ετήσιες εισαγγελικές επιθεωρήσεις στα ιδρύματα αυτά αλλά και την παραπομπή τους στα δικαστικά όργανα σε περίπτωση που διαπιστωθεί καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή παράλειψη των διαχειριστικών υποχρεώσεων που έχουν. Ακόμη, το ψήφισμα καλεί τους εισαγγελείς να προωθήσουν μέτρα για τη λήξη της ιδρυματοποίησης των ανθρώπων αυτών. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μέτρα υποστήριξης των συγκεκριμένων ατόμων, ούτως ώστε να μπορέσουν να ζήσουν αυτόνομα στις κοινότητές τους. Αυτή είναι μία αξιοσημείωτη αναγνώριση, η οποία επιτρέπει στους ίδιους να επιλέγουν το μέρος που θέλουν να μείνουν και με ποιον. Βέβαια, προκειμένου να καταστεί αυτό δυνατό, είναι αναγκαία η εγκατάσταση εξατομικευμένων υπηρεσιών και ανθρώπινου δυναμικού στις κοινότητες. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι το γεγονός ότι η εισαγγελική πρωτοβουλία αντικαθιστά μία μη δεσμευτική σύσταση που προϋπήρχε σχετικά με τις επιθεωρήσεις και τους ελέγχους. Το παρόν ψήφισμα υποχρεώνει το εισαγγελικό σώμα να παρακολουθεί τις νομικές αποφάσεις που περιορίζουν τη δικαιοπρακτική ικανότητα των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες. Ωστόσο, φαίνεται πως δεν επεκτείνεται αρκετά και κατ’ επέκταση δεν περιλαμβάνει το σύστημα υγείας, το οποίο επίσης ελέγχει και διαχειρίζεται πολυάριθμα ιδρύματα που φιλοξενούν ανθρώπους με αναπηρία.
Η νέα αυτή πρωτοβουλία της Βραζιλίας δεσμεύεται να προστατεύσει τα δικαιώματα μίας ομάδας ανθρώπων που έχει καταλήξει να ζει στο περιθώριο και να υπόκειται σε διακρίσεις λόγω των προκαταλήψεων που έχουν δημιουργηθεί εις βάρος της τα τελευταία χρόνια. Καθίσταται αναγκαία η συνειδητοποίηση όλων για το ότι οι άνθρωποι αυτοί πρέπει να αντιμετωπίζονται ισάξια και να απολαμβάνουν κάθε είδους δικαίωμα και ελευθερία που τους αναλογεί. Η ιδρυματοποίησή τους, χωρίς την έγκρισή τους, τούς καθιστά ζωντανούς-νεκρούς, αφού ναι μεν ζουν αλλά στην πραγματικότητα είναι νεκροί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Brazil, International Disability Alliance, διαθέσιμο εδώ
- Social-Protection-and-Disability-in-Brazil, Development Pathways, διαθέσιμο εδώ
- High-level Commitment in Brazil to Protect People with Disabilities, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
