Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Άτομα που έχουν βιώσει είτε ως θύτες είτε ως θεατές τραυματικά γεγονότα, όπως για παράδειγμα, φυσικές καταστροφές, ατυχήματα με σοβαρές συνέπειες ή τραυματισμό, βιασμό, τρομοκρατική ενέργεια ή πόλεμο, έχουν αυξημένες πιθανότητες σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό να βιώσουν μια γνωστή ψυχιατρική διαταραχή, τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Aν και εμφανίζεται με ιδιαίτερη συχνότητα σε βετεράνους πολέμου, ήδη από τον A’ και B’ Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω της φύσης των γεγονότων που βιώνει κάποιος στο πεδίο της μάχης, η συγκεκριμένη διαταραχή δύναται να επηρεάσει όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από την εθνικότητα, την ηλικία και το πολιτισμικό και κοινωνικό υπόβαθρο.
Για τα προαναφερθέντα, έχουμε στη διάθεσή μας τα παρακάτω στατιστικά στοιχεία. Περίπου το 3,5 % του ενήλικου πληθυσμού των ΗΠΑ βιώνει αυτή τη διαταραχή και η διάγνωσή της επηρεάζει 1 στα 11 άτομα, με την πλάστιγγα να γέρνει δυσανάλογα προς τους Λατινοαμερικανούς και τους Αφροαμερικανούς.
Οι ασθενείς συχνά υποφέρουν και βιώνουν ενοχλητικές, έντονες σκέψεις και συναισθήματα αναφορικά με το δυσάρεστο συμβάν που τους έχει στιγματίσει, ακόμα και εφιάλτες. Απόρροια των παραπάνω αποτελούν τα αισθήματα θυμού, φόβου και απογοήτευσης που νιώθουν και τα οποία οδηγούν στην απομάκρυνση από τους άλλους ανθρώπους και τις προηγούμενες κοινωνικές συναναστροφές τους. Μαθαίνουν να ζουν πλέον αλλάζοντας τις συνήθειές τους, ώστε να αποφύγουν οπτικά ή ακουστικά ερεθίσματα που τους θυμίζουν το τραγικό συμβάν και να μειώσουν όσο μπορούν τις αρνητικές, δυσάρεστες σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις τους.
Με βάση έρευνες προηγούμενων ετών, την κλινική εμπειρία και τη συναφή βιβλιογραφία, οι ειδικοί έχουν προχωρήσει στην κατηγοριοποίηση των συμπτωμάτων της διαταραχής του μετατραυματικού στρες. Οι 4 θεματικές αποτελούνται από: την εισβολή, την αποφυγή, τις μεταβολές στη γνώση και τη διάθεση και, τέλος, αλλαγές στις σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις.
Ως εισβολή θεωρούμε σκέψεις που επαναλαμβάνονται επίμονα, αναδρομές και όνειρα επώδυνα, που αναφέρονται στο συμβάν και στο τραύμα χωρίς το άτομο να επιδιώκει κάτι από αυτά, καθώς είναι ακούσια και όχι εκούσια.
Ως αποφυγή θεωρούμε την άρνηση του ατόμου και τον αποκλεισμό οποιουδήποτε πράγματος μπορεί να του θυμίσει το σχετικό συμβάν και εκτείνεται από την αποφυγή άλλων ανθρώπων, μερών, δραστηριοτήτων, αντικειμένων ακόμα και ήχων που ίσως «ξυπνήσουν» εφιαλτικές μνήμες.
Ως μεταβολές στη γνώση και τη διάθεση αναγνωρίζουμε την αδυναμία του πάσχοντα να θυμηθεί σημαντικές λεπτομέρειες αλλά και γεγονότα της υπόθεσης που τον τραυμάτισε και μία παραμορφωμένη αντίληψη για το συμβάν αλλά και την αυτοεικόνα του (π.χ. «Είμαι κακός», «Κανείς δεν μπορεί να με εμπιστευτεί»). Ζει με έναν συνεχιζόμενο φόβο, ένα άγχος παρατεταμένο, που δεν του επιτρέπει να ξεχάσει το συμβάν στην ουσία, παρότι όλες οι άμεσες και έμμεσες ενέργειες τού δείχνουν πως το μόνο που επιθυμεί είναι να ξεχάσει.
Ως αρνητικές αλλαγές στη σκέψη και τη διάθεση θεωρούμε ένα γενικότερο αίσθημα απελπισίας και απαισιοδοξίας για το μέλλον, την αδυναμία εύρυθμης μνημονικής λειτουργίας, αποστασιοποίηση και κοινωνική απόσυρση, την απουσία ενδιαφέροντος για πρότερες αγαπημένες δραστηριότητες και ενασχολήσεις του ατόμου.
Συχνά, τα άτομα που πάσχουν από PTSD παρουσιάζουν έξαρση ή ύφεση των συμπτωμάτων τους, ανάλογα με το αν βιώνουν μια γενικά αγχωτική περίοδο στη ζωή τους ή αν διανύουν μια σχετική ηρεμία. Πολλοί επιζήσαντες μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα όμοια με αυτά της διαταραχής μετατραυματικού στρες τις επόμενες μέρες από το συμβάν που τα πυροδότησε. Ωστόσο, για μια στοχευμένη διάγνωση της εν λόγω ψυχικής διαταραχής, πρέπει απαραίτητα τα συμπτώματα να διαρκούν πάνω από ένα μήνα και να δυσχεραίνουν σημαντικά την καθημερινή ζωή του ατόμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What Is Posttraumatic Stress Disorder, psychiatry.org, διαθέσιμο εδώ
- Post-traumatic stress disorder (PTSD), mayoclinic.org, διαθέσιμο εδώ
