Της Δήμητρας Σαρούδη,
Το κοινωνικό άγχος ή αλλιώς κοινωνική φοβία (SAD- SOCIAL ANXIETY DISORDER) είναι ένα πολύ συνηθισμένο ψυχολογικό πρόβλημα που απαντάται συχνά τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες. Πρόκειται για έντονο άγχος που αισθάνεται κανείς στις κοινωνικές συναναστροφές του, το οποίο δημιουργείται επειδή πιστεύει ότι γίνεται αντικείμενο παρατήρησης και αρνητικού σχολιασμού από τους γύρω του. Για αυτόν τον λόγο, επιλέγει την κοινωνική απομόνωση και προσπαθεί να αποφύγει οποιαδήποτε αλληλεπίδραση. Χωρίζεται σε δύο διακλαδώσεις: τη Γενική Κοινωνική φοβία και την Ειδική. Τα άτομα με Ειδική Κοινωνική Φοβία αισθάνονται άγχος και φόβο σε συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις, ενώ από την άλλη, οι άνθρωποι που πάσχουν από Γενική Κοινωνική Φοβία έχουν την τάση να θεωρούν ότι γίνονται το επίκεντρο της προσοχής σε οποιονδήποτε χώρο βρεθούν. Συνήθως, ο φόβος ή το άγχος που βιώνουν είναι δυσανάλογο της πραγματικής κατάστασης που αντιμετωπίζουν.
Απαντάται κυρίως στην εφηβεία και την αναδυόμενη ενηλικίωση, ενώ στα παιδιά είναι κοινή σε περιβάλλοντα με συνομηλίκους και όχι με ενήλικες, δηλαδή το περιβάλλον συναναστροφών τους. Υπάρχει η τάση να συγχέεται με με τη συστολή, δηλαδή την ντροπαλότητα που έχει κάποιος. Ωστόσο, υπάρχει μία σημαντική διάκριση. Στο κοινωνικό άγχος ο οργανισμός μάς «προειδοποιεί» μέσω έκδηλων πλέον συμπτωμάτων πως κάτι δεν λειτουργεί εύρυθμα. Οι ναυτίες, οι ζαλάδες ακόμα και οι κρίσεις πανικού από τις πιο αραιές και ήπιες έως τις πιο συχνές και έντονες αποτελούν ενδείξεις του φαινομένου. Ωστόσο, ο κάθε οργανισμός μπορεί να παρουσιάσει τις δικές του αντιδράσεις σε αυτή την αγχώδη διαταραχή.
Ωστόσο, το άγχος είναι μία φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μία απειλή ή σε μία αίτηση για την αντιμετώπιση απαιτητικών καταστάσεων. Συνδέεται περισσότερο με το αίσθημα του φόβου, ενώ το στρες είναι περισσότερο φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού και ένα νέο και απαιτητικό ερέθισμα, το οποίο έχει προστατευτικό χαρακτήρα καθώς απελευθερώνει αδρεναλίνη.
Αίτια
Οποιαδήποτε γενεσιουργός κατάσταση με επιβλαβείς συνέπειες έχει και τις απαραίτητες αιτίες που το πυροδοτούν. Μερικές από αυτές είναι:
- οι κοινωνικοί ρόλοι των δύο φύλλων (εργασιακοί, κοινωνικοί, οικογενειακοί κ.α.)
- ρατσιστικές συμπεριφορές του παρελθόντος
- η διαφορετικότητα (από το επίπεδο των ενδιαφερόντων μέχρι και το επίπεδο σεξουαλικότητας)
- οικονομική κρίση
- πανδημία
- σχολικός εκφοβισμός
- σεξουαλική κακοποίηση
Αντιμετώπιση
Κάθε δύσκολη κατάσταση έχει και τη λύση της. Αρκεί οποιοσδήποτε αντιμετωπίζει κάτι παρόμοιο να αναγνωρίσει ότι έχει ανάγκη από βοήθεια και να απευθυνθεί σε ειδικούς ψυχικής υγείας. Το αποδεδειγμένα πιο αποτελεσματικό μοντέλο για την αντιμετώπιση της κοινωνικής φοβίας είναι η Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική θεραπεία. Είναι μία μέθοδος κατά την οποία ο ψυχοθεραπευτής ασχολείται με τις σκέψεις και τις αντιλήψεις του ασθενή, προσπαθώντας να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά του και να βρουν μαζί μηχανισμούς αντιμετώπισης. Στόχος της συγκεκριμένης θεραπείας είναι να συνειδητοποιήσει το άτομο ότι οι φόβοι του δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Σε περίπτωση που το άτομο δεν επιλέξει η πρώτη επιλογή του να είναι η συμβουλή ενός ψυχολόγου ή ψυχιάτρου, η τεχνική των εισπνοών – εκπνοών το βοηθά να αποκτήσει εκ νέου την κυριαρχία του εαυτού του.
Επιπρόσθετα, η βίαιη αλλαγή από τη μοναχικότητα στην πολυκοσμία, σίγουρα δεν θα ευοδώσει. Μικρά και σταδιακά βήματα καλυτέρευσης της κοινωνικής του ζωής, όπως μία βόλτα με έναν φίλο, σίγουρα θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Η αποφυγή καφεΐνης, η ισορροπημένη διατροφή και ο επαρκής ύπνος θα λειτουργήσουν σίγουρα ευεργετικά και φυσικά η αποφυγή ανάληψης καταναγκαστικών έργων και δράσεων είναι δεδομένη για την αποσυμφόρηση του οργανισμού στον μέγιστο βαθμό.
Επομένως, το κοινωνικό άγχος είναι ένα πολύ συνηθισμένο ψυχολογικό πρόβλημα που δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να αντιμετωπίζεται με ντροπή και προκατάληψη. Αν έχουμε στον περίγυρό μας ένα κοινωνικοφοβικό άτομο, καλό θα ήταν να του δώσουμε τον χρόνο που χρειάζεται για να μας πλησιάσει, χωρίς να κατακρίνουμε τη συμπεριφορά του. Η ενσυναίσθηση του κάθε ανθρώπου, σίγουρα, θα βοηθούσε στην πρόοδο της κοινωνίας πολυεπίπεδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πώς να αντιμετωπίσετε την κοινωνική φοβία, in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνικό Άγχος | Μάριος Παγκράτης Ψυχολόγος MSc, mariospagkratis.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνικό άγχος, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Διαταραχή κοινωνικού άγχους, wikihealth.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κοινωνική Φοβία, γνωστή επίσης ως Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους, psychografimata.com, διαθέσιμο εδώ
