Η επίδραση του φύλου στην επιλογή των χρωμάτων

Της Κατερίνας Σφακιανάκη,

Στη σύγχρονη κοινωνία έχουμε ταυτίσει την επιλογή των χρωμάτων με το φύλο των ατόμων και συγκεκριμένα το γαλάζιο με τους άνδρες και το ροζ με τις γυναίκες. Πού βασίζεται, ωστόσο, αυτή η σύμβαση; Αποτελεί πραγματική προτίμηση των φύλων ή απλώς κοινωνικό κατασκεύασμα;

Σύμφωνα με μία κινέζικη έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2003, φαίνεται πως η προτίμηση των χρωμάτων είναι απόρροια φυσικής και όχι κοινωνικής επιλογής. Σε πειράματα που πραγματοποιήθηκαν, κλήθηκαν τόσο άνδρες όσο και γυναίκες να επιλέξουν συνδυασμούς χρωμάτων μέσα σε ορθογώνια παραλληλόγραμμα. Φάνηκε πως και τα δύο φύλα είχαν προτίμηση στις γαλάζιες αποχρώσεις με τη διαφορά ότι οι περισσότερες γυναίκες επέλεξαν τόνους του ροζ και του κόκκινου.

Οι ερευνητές προσπάθησαν να ερμηνεύσουν βιολογικά την παραπάνω διαπίστωση και κατέληξαν σε ποικίλα συμπεράσματα. Οι γυναίκες την πρωτόγονη εποχή είχαν τον ρόλο του τροφοσυλλέκτη. Ως γνωστόν, πολλά φρούτα και μούρα διαθέτουν κόκκινο χρώμα τα οποία, σε αντίθεση με τα πράσινα, μαρτυρούν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε θερμίδες. Συνεπώς, για την εξασφάλιση της ενέργειας και κατά συνέπεια για την επιβίωση, ο γυναικείος εγκέφαλος προσαρμόστηκε και φαίνεται να διεγείρεται περισσότερο με την έκθεση στο ερέθισμα των κόκκινων τόνων.

Αντίθετα, οι άνδρες αναλάμβαναν κυρίως κυνηγετικό ρόλο. Η προτίμησή τους για το γαλάζιο ερμηνεύθηκε ως ένδειξη ευνοϊκών συνθηκών για να κατακτήσουν το θήραμά τους. Οι καλές καιρικές συνθήκες καθρεπτίζονται από τον ουρανό και τη γαλανή θάλασσα, ενώ μια καλή πηγή νερού συμβολίζεται από το μπλε χρώμα.

Ωστόσο, καλό θα ήταν, προτού προβούμε σε γενικευμένα συμπεράσματα και πυροδοτηθούν έμφυλα στερεότυπα, να λάβουμε υπόψιν και τον κοινωνικό παράγοντα, ο οποίος φαίνεται να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Μέχρι τις αρχές του 20^ου αιώνα, τόσο τα νεαρά αγόρια όσο και τα κορίτσια, ντύνονταν με λευκές αποχρώσεις. Η διάκριση μεταξύ γυναικείων και ανδρικών χρωμάτων αποτέλεσε προϊόν κοινωνικής κατασκευής των τελευταίων δεκαετιών, κατά τις οποίες ακμάζει το παγκόσμιο εμπόριο και εξελίσσονται συνεχώς οι πρακτικές μάρκετινγκ.

Συγκεκριμένα, είναι ιδιαίτερα επικερδές για τις βιομηχανίες παιχνιδιών να δημιουργούν διακριτά προϊόντα, τα οποία να ξεχωρίζουν ως προς τα χρώματα, το περιτύλιγμα και τις απεικονίσεις. Έτσι, τα παιδιά μπαίνουν στο πρώτο στάδιο αυτοπροσδιορισμού και συνδέουν τα χρώματα με συγκεκριμένες εικόνες και εμπειρίες. Ωστόσο, το συγκεκριμένο έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια για απαγκίστρωση από στερεότυπα που συνδέονται με το φύλο και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων. Τα «γυναικεία» παιχνίδια είναι κατά βάση ροζ χρώματος και συνδέονται με την ομορφιά και τη φροντίδα του σπιτιού, ενώ τα «αγορίστικα» κυμαίνονται σε μπλε αποχρώσεις και σχετίζονται με αυτοκίνητα ή πολεμικά στοιχεία.

Σύμφωνα με το μάρκετινγκ και τη χρωματική ψυχολογία, τα χρώματα φαίνεται να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την τελική επιλογή των καταναλωτών. Το 90% των γρήγορων αποφάσεων για προϊόντα χαμηλής ανάμειξης φαίνεται να καθορίζονται από το χρώμα και τη συσκευασία. Αυτό συμβαίνει λόγω της αντίληψης του ατόμου, η οποία σχηματίζεται από το φύλο, τις αξίες και τον κοινωνικό περίγυρο. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι επιχειρήσεις φροντίζουν τα χρώματα του brand, του logo και της ιστοσελίδας να ταιριάζουν απόλυτα με το προφίλ της μάρκας. Για παράδειγμα, το κόκκινο φαίνεται να προκαλεί έντονα συναισθήματα, το γαλάζιο μπορεί να αντανακλά ηρεμία και σοβαρότητα ή και ψυχρότητα, ενώ το μαύρο αντιπροσωπεύει την κομψότητα και τη δύναμη ή τη θλίψη.

Σε κάθε περίπτωση, ενδέχεται η προτίμηση των χρωμάτων να είναι αποτέλεσμα προσωπικής επιλογής, κοινωνικής ή και βιολογικής προέλευσης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι στη σύγχρονη, παγκόσμια εποχή ο καθένας από εμάς είναι σε θέση να επιλέξει οποιαδήποτε από τις πολυάριθμες αποχρώσεις θεωρεί ότι τον εκφράζουν και ταιριάζουν με το προσωπικό γούστο και τις προτιμήσεις του.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Χρώματα & Ψυχολογία: Πώς τα χρώματα επηρεάζουν το brand σας, think-plus.gr, διαθέσιμο εδώ
• Επιλογή ή επιβολή τα ροζ και μπλε ταμπού στον κόσμο των παιδιών;, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
• Γιατί τα αγόρια φοράνε μπλε και τα κορίτσια ροζ;, news.gr, διαθέσιμο εδώ