Της Τερψιχόρης Κουδούνα,
Γύρω στο 1881, τον Δεκέμβρη, όπως οι περισσότεροι ιστορικοί και βιογράφοι υποστηρίζουν μετά από πολλές μελέτες και φιλονικίες, γεννήθηκε «ένα βράδυ με χιονοθύελλα», ο πασίγνωστος παγκοσμίως Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Η ακριβής ημερομηνία της γέννησης του δεν έχει καταγραφεί σε κάποιο επίσημο ληξιαρχείο, παρά τη σημασία της γραφειοκρατίας στην οθωμανική Τουρκία της εποχής, γεγονός που προξενεί πολλές απορίες, παρόλες τις συγκυριακές απαντήσεις. Γεννημένος από μια εικοσάχρονη μητέρα, τη Ζουμπεϊντέ και με πατέρα τον κατά είκοσι χρόνια μεγαλύτερό της, τον Αλή Ριζά, ο επερχόμενος ηγέτης και μεταρρυθμιστής των Τούρκων ονομάστηκε «Μουσταφά», που θα πει ο «Επιλεγμένος». Αμέσως ο πατέρας του τοποθέτησε δίπλα του, έπειτα από τη γέννησή του, ένα στρατιωτικό ξίφος. Πρόκειται για έναν συμβολισμό ή για έναν οιωνό που θα σηματοδοτήσει την αδιαπέραστη και αδιαμφισβήτητη στρατιωτική, στρατηγική και πολιτική πορεία του ανθρώπου, που κατάφερε να αποτελέσει μεταρρυθμιστής της οθωμανικής Τουρκίας και κυρίαρχος του 20ου αιώνα;
Τις άγνωστες πλευρές της ζωής του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ φωτίζει ο Χρίστος Κ. Χριστοδούλου στο βιβλίο του, «Μουσταφά Κεμάλ: Ο βίος και η πολιτεία του στη Θεσσαλονίκη», που κυκλοφορεί σε 13η έκδοση, από τις Εκδόσεις Επίκεντρο. O Χρίστος Κ. Χριστοδούλου ασχολείται με τη συγγραφή βιβλίων και τη δημοσιογραφία, ενώ έχει εργαστεί σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά, αλλά και στην ΕΡΤ. Αγαπά ιδιαίτερα την ιστορική έρευνα. Άλλα γνωστά έργα του είναι: «Τα φωτογενή Βαλκάνια των Αδελφών Μανάκη», «Ο εκδότης Ιωάννης Βελλίδης», «Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά» και άλλα πολλά, ενώ το 2006 έλαβε το Δημοσιογραφικό Βραβείο από το Ίδρυμα Μπότση.
Στη Θεσσαλονίκη του 1880, τη γενέτειρα πόλη του προοριζόμενου ηγέτη, ήδη φιλοξενούνταν Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι, Αλβανοί, Βούλγαροι, Λεβαντίνοι, Σέρβοι, Βόσνιοι και γενικότερα ανατολίτες και ευρωπαίοι. Το μήλον της έριδος ωστόσο πάντοτε ιδιαίτερα ανάμεσα στους εξέχοντες λαούς δεν ήταν τόσο η καταγωγή όσο η επικρατούσα γλώσσα και θρησκεία. Σε κάθε περίπτωση επρόκειτο για μια πόλη με περίοπτη θέση και αντίρροπες, συχνά ταυτόχρονες διεκδικήσεις, όπου το μεγάλο αίτημα έπειτα από την κατάκτηση ήταν τουλάχιστον η αρμονική συμβίωση κάθε τομέα της ζωής (γεγονός που ο Μουσταφά Κεμάλ επέτυχε). Στο βιβλίο αυτό, οι πηγές του οποίου είναι τόσο ανεξάντλητες όσο και ιστορικά ιδιαίτερα τεκμηριωμένες και αναλύονται σε μεγάλο βαθμό, περιγράφονται γλαφυρά οι στιγμές και οι ιδιαίτερες πτυχές της προσωπικότητας του χαρακτήρα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, της οικογένειας του, αλλά και των προσώπων με τα οποία ήρθε σε επαφή και τον οδήγησαν εκεί που τον οδήγησαν.
Στο βιβλίο, μέχρι ένα σημείο, οι ημερομηνίες δεν έχουν κάποια ροή, αλλά τα γεγονότα έρχονται και κουμπώνουν στην κυριολεξία μεταξύ τους με ένα ιδιαίτερο τραγούδι, που προσδίδει μελωδία, Αφή, ακοή και μυρωδιές της εποχής του 1881 και έπειτα στην Θεσσαλονίκη, την Ελλάδα και την μετέπειτα κεμαλική Τουρκία και τις περιοχές που «επισκέφθηκε». Πρωτίστως, η οικογένειά του δεν φημιζόταν για την μεγάλη μόρφωση της, αλλά η μητέρα του ήταν μια δυναμική και ταυτόχρονα μια γυναίκα που ασπαζόταν ιδιαίτερα την μουσουλμανική θρησκεία, και την φώναζαν Μέκκα. Ο πατέρας του από την άλλη ήταν ένας χαμηλόβαθμος τελωνειακός, που έπειτα έγινε ξυλοκόπος, αλλά τα πολλά ταξίδια που του προέκυπταν, δυσκόλευαν την σύνδεση του με την οικογένεια. Ο Μουσταφά Κεμάλ κανονικά θα είχε αδέρφια, μόνο, όμως, τα τρία επέζησαν και μετέπειτα έμειναν μόνο δύο, γεγονός που έκανε τους γονείς του να δώσουν εξέχουσα σημασία, προστασία αλλά και φροντίδα στα επιζώντα τέκνα τους. Η μητέρα του, από όταν ήταν πολύ μικρός, επέμενε να φοιτήσει σε θρησκευτική σχολή, γεγονός που από τα πρώτα χρόνια της σχολικής πορείας του ο Κεμάλ απέτρεψε και εν συνέχεια ενστερνίστηκε την πρόταση του πατέρα του για φοίτηση σε ένα σχολείο με δυτικά πρότυπα.
Λόγω οικογενειακών συνθηκών, ο Κεμάλ έφυγε από το σπίτι του ύστερα από τον θάνατο του πατέρα του και φοίτησε σε σχολείο που προοριζόταν για στρατιωτικούς, με δίκη του επιλογή, διαμετρικά αντίθετη με της μητέρας του. Από τα πρώτα χρόνια της πορείας του το «Ροζ σπίτι» του στη Θεσσαλονίκη δόθηκε στο κράτος και εν τέλει αποτέλεσε κόσμημα της πόλης. Δυο γνωστά τζάμια, που παρά τις απαιτήσεις των Ελλήνων να κατεδαφιστούν εξακολούθησαν να υπάρχουν, πολλά οικήματα Τούρκων με την ανταλλαγή πληθυσμών κατεδαφίστηκαν. Ο Κεμάλ, όμως, από νωρίς, είχε φιλελληνικές τάσεις χωρίς να το εκδηλώνει συναισθηματικά, όπως και ο Βενιζέλος. Πολλά κοινά παρατηρήθηκαν ανάμεσα στους δυο ηγέτες που με τη διορατικότητα και την μόνη ιστορική στιγμή χάραξαν ταυτόχρονα μια μοναδική και παγκοσμίως γνωστή ιστορική και πολιτική πορεία. Τα αντίρροπα συμφέροντα στη διεθνή σκηνή, με τις δικές τους βλέψεις θα μπορούσαν να είχαν κάπως εξισορροπηθεί. Ωστόσο, με την πάροδο πολλών σουλτάνων από την εξουσία, και μιας και η απαρχή του κινήματος των Νεότουρκων με τους τρεις ηγέτες του δεν αναγνώριζε τρομερή αλλαγή από τις πάγιες συνήθειες των Οθωμανών, το έργο δεν ευοδώθηκε. Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ Εφέντης θεωρείτο νεωτεριστής για την οθωμανική Τουρκία, η οποία μάλλον εξαρχής δεν ήταν έτοιμη να υποδεχθεί την οξυδέρκεια εντός νέου στρατηγού του «Μοναστηριού».
Σε κάθε περίπτωση, η εμφάνισή του στη Λιβύη, αλλά και την ίδια την Τουρκία, του έδωσαν γόητρο και ακόμη περισσότερη πολιτική και στρατιωτική εμπιστοσύνη. Πρόκειται για μια φυσιογνωμία που κατείχε στρατηγική και ταυτόχρονα γνώριζε καλά από απολαύσεις, κάθε είδους, ήταν λάτρης του ποτού και του γυναικείου φύλου, με αρκετούς από τους φίλους του να είναι Έλληνες. Ο απομονωμένος Νεότουρκος που μετέπειτα εξελίχθηκε, ενίσχυε τις επαφές με τον Βενιζέλο, και έπειτα ακολούθησε ο Μεταξάς. Η τάση για συνεννόηση των δυο λαών μέχρι και πριν τη μικρασιατική καταστροφή ήταν εμφανής, παρόλο που στο στρατιωτικό γυμνάσιο, θα έλεγε κανείς, ο μαθητής Κεμάλ Ατατούρκ άκουγε συχνά πως η Ελλάδα απρόσκοπτα μπορούσε να νικηθεί. Σε ηλικία 38 χρόνων, ο άνδρας με αυτές τις εντυπωσιακές ικανότητες, άτεκνος και ύστερα από πολύπλευρη καριέρα με κίνδυνο τη ζωή του σε κάθε στιγμή απεβίωσε, αφήνοντας ερωτηματικά για το αν γλίτωσε από κάποιον πιο σκληρό θάνατο ή δεν άντεξε την «ηρεμία». Χρειάζεται, ωστόσο, να παραδεχτούμε πως η παγκόσμια ιστορία δεν έχει δεχθεί παρόμοια προσωπικότητα, νεωτεριστική και ταυτόχρονα με πολιτική και στρατιωτική οξυδέρκεια, στα χρόνια του οποίου μια πρώην αυτοκρατορία εξακολούθησε να υπάρχει, με αλλαγμένη και πιο εκσυγχρονισμένη μορφή. Γι’ αυτό και σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα να ανακαλύψετε την προσωπικότητα αυτή μέσα από το βιβλίο του Χρίστου Χριστοδούλου.
