Της Σάντυ Μακκού,
Ποικίλα λογικά ερωτήματα προκύπτουν ανά τους αιώνες για την έννοια του χρόνου, βασισμένα σε άλλες απορίες και θεωρίες γύρω από την ελευθερία, τον ντετερμινισμό και τις ανησυχίες για το «μοιραίο». Η μοιρολατρία σαν δόγμα περιγράφει την πεποίθηση πως ό,τι μέλλεται να συμβεί είναι προκαθορισμένο και αναπόφευκτο.
Σε οτιδήποτε είναι πιθανό να συμβεί στο μέλλον αντιστοιχεί τουλάχιστον μία «πρόταση». Κάθε πρόταση είναι είτε αληθινή είτε λανθασμένη. Εάν οι δύο προηγούμενες προτάσεις έχουν ισχύ, τότε υπάρχει πια ένα σύνολο αληθινών προτάσεων που από κοινού προβλέπουν ορθά τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον. Συνεπώς, ό,τι πρόκειται να συμβεί είναι ήδη αναπόφευκτο. Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα επιχειρήματα της θεωρίας της μοιρολατρίας.
Ενώπιον του αναπόφευκτου των μελλοντικών ηθικών καταστροφών, το συμπέρασμα αυτό φαντάζει τρομακτικό. Κάθε μεγάλη απόφαση που πιθανόν τώρα να μας βαραίνει είναι ήδη καθορισμένη. Το επιχείρημα αυτό δημιουργεί κάποιες σημαντικές μεταφυσικές παραδοχές, οι οποίες με τη σειρά τους εγείρουν άλλα, νέα ερωτήματα σχετικά με τη λογική, τον χρόνο και την ελευθερία.
Κι αν οι προτάσεις που περιγράφουν το μέλλον δεν υφίστανται ή δε συμβούν; Ίσως, πάλι, να υπάρχουν και προτάσεις που να μπορούν να περιγράψουν με μεγάλη ακρίβεια κάθε μελλοντικό τρόπο με τον οποίο πρόκειται να πραγματοποιηθούν ορισμένα πράγματα. Ίσως, ακόμη, τα διαφορετικά χρονικά πλαίσια που τρέπονται σε παρόντα και πραγματικά να αντιστοιχούν σε διαφορετικά σύνολα προτάσεων που κι αυτά στη συνέχεια γίνονται εξίσου παρόντα και πραγματικά.
Πολλοί συγγραφείς έχουν παρακινηθεί από αυτό το είδος μοιρολατρικού επιχειρήματος να αρνηθούν την «αρχή της αμφιβολίας». Υπάρχουν, επίσης, και προτάσεις που αφορούν μελλοντικά γεγονότα, τα οποία όμως δεν είναι ούτε αληθινά ούτε ψεύτικα τη δεδομένη στιγμή. Παραδείγματος χάριν, αν αναλογιστούμε ότι θα γευματίσουμε αύριο, αυτή η πρόταση δεν έχει κάποια αξία αλήθειας τώρα ή αν έχει, θα είναι μία τρίτη αξία αλήθειας -απροσδιόριστη. Όταν, όμως, έρθει εκείνη η χρονική στιγμή, είτε γευματίσουμε είτε όχι, η πρόταση θα έχει αποκτήσει αξία αλήθειας (αληθινή ή ψεύτικη) και από τότε και στο εξής θα διατηρεί την καθοριστική αξία της για πάντα.
Η στρατηγική περί απόρριψης της μοιρολατρίας αναφέρεται συχνά ως «Ανοιχτό Μέλλον». Σύμφωνα με τη θεωρία “Open Future”, μία πρόταση μπορεί να έχει αξία αλήθειας, αλλά μόνο προσωρινά. Τόσο οι προτάσεις όσο και ολόκληρος ο κόσμος δύνανται να μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου.
Ορισμένοι φιλόσοφοι υποστηρίζουν πως μόνο το τελευταίο αιώνια αληθινό είδος πρότασης θα μπορούσε να δώσει απάντηση στο πώς χρησιμοποιούμε τις προτάσεις για να αντιληφθούμε την πάροδο του χρόνου. Χρειαζόμαστε τις προτάσεις για να αποκτήσουμε σταθερές αξίες αλήθειας. Χρειαζόμαστε τον προσδιορισμό τους (αληθινές-ψεύτικες) για να μπορέσουμε να εξηγήσουμε τα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Ίσως, όμως, και η αλήθεια που αποδώσαμε σε ορισμένα πράγματα κάποτε να αποδεχθεί πως ήταν ψεύτικη. Ακόμη και τότε, όμως, η διαπίστωση μιας ψευδούς αληθινής αξίας γεννά μια νέα αλήθεια.
Η βεβαιότητα είναι γενικά μια ψευδαίσθηση, και η ηρεμία δεν είναι το ανθρώπινο πεπρωμένο.
-Oliver Wendell Holmes Jr., Αμερικανός δικαστής
