Της Μαρίας Δούνια,
Η Αυστραλία αποτελεί την έκτη μεγαλύτερη γεωγραφικά χώρα με έκταση κοντά στα 7.700.000 τ.χλμ. Πλούσια σε ιστορία, κατοικούνταν για τουλάχιστον 40.000 χρόνια πριν τον αποικισμό των Βρετανών στα τέλη του 18ου αιώνα. Οι Βρετανοί, με την ίδρυση των αποικιών τους, έφεραν και μετέδωσαν τις δικές τους συνήθειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εισαγωγή προβάτων και η μαζική εκτροφή αυτών, κάτι που εν τέλει οδήγησε σήμερα την Αυστραλία στην πρώτη θέση εξαγωγών προβάτων. Οι ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες και η μακροχρόνια απομόνωση της Αυστραλίας οδήγησε σε μία μοναδική πανίδα και χλωρίδα, μεγάλο μέρος των οποίων είναι ενδημικό. Παρόλα αυτά, η διαφορετικότητα στην πανίδα μεταξύ Βρετανίας και Αυστραλίας δημιουργούσε προβλήματα στην καθημερινότητα των νέων αποίκων.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν τα λεγόμενα dingo, που επιτίθονταν και έτρωγαν τα πρόβατα. Τα dingo είναι ισχυρά αρπακτικά, που έφτασαν στην αυστραλιανή ενδοχώρα πριν από περίπου 5000 χρόνια, από αποίκους προερχόμενους από την Ασία. Οι γηγενείς μεγάλοι θηρευτές, όπως η αυστραλιανή τίγρης, κατά την πάροδο του χρόνου εξαφανίστηκαν, με τα dingo πλέον να αποτελούν τη σοβαρότερη απειλή. Για την απομάκρυνση, λοιπόν, και την αποτροπή επιθέσεων των dingo, από το 1880 έως το 1885 ανοικοδομήθηκε ένας τεράστιος σε μήκος φράχτης, γνωστός και ως “Dingo Fence”. Εκτείνεται σε απόσταση 5.614 χλμ., διέρχεται από 3 πολιτείες και 150 χιλιόμετρά του διασχίζουν τους κόκκινους αμμόλοφους της ερήμου Strzelecki. Από τη θεμελίωσή του, το αποτέλεσμα ήταν εμφανές, παρά την ύπαρξη κάποιων παραβιάσεων που γίνονταν από τα dingo. Όμως, σήμερα έχουν τεθεί ερωτηματικά για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που δημιούργησε ο φράχτης στη βιοποικιλότητα και διαμόρφωση της πανίδας της σημερινής Αυστραλίας.
Η περιβαλλοντική ζημιά που προκλήθηκε από τον φράχτη είναι τόσο μεγάλη, που μπορεί να φανεί από το διάστημα. Οι δορυφορικές εικόνες έχουν τεκμηριώσει τις αλλαγές και στις δύο πλευρές. Τα dingo ως αρπακτικά είναι σαρκοφάγα και τρώνε τα καγκουρό. Αντίθετα, τα καγκουρό είναι φυτοφάγα και τρώνε γρασίδι. Στη μεριά του φράχτη όπου είναι «εγκλωβισμένα» τα dingo, οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει σημαντική μείωση στον πληθυσμό των καγκουρό, ενώ αντίθετα, στην άλλη πλευρά είναι έντονη η υπερβόσκηση, καθιστώντας το έδαφος ευάλωτο στη διάβρωση. Η λιγότερη βλάστηση μπορεί επίσης να αφήσει μικρά ζώα εκτεθειμένα σε άλλες απειλές, όπως την άγρια γάτα. Πράγματι, έρευνα του 2019 έδειξε ότι τα dingo στη μεριά τους μειώνουν τους πληθυσμούς γάτων και αλεπούδων στην έρημο Strzelecki. Επιπρόσθετα, έρευνα από το 2018 έδειξε ότι η αφαίρεση των dingo θα μπορούσε ακόμη και να αναδιαμορφώσει το τοπίο της ερήμου, καθώς οι αλλαγές στη βλάστηση αλλάζουν τη ροή του ανέμου και την κίνηση της άμμου.
Η εκτροφή προβάτων μπορεί να είναι ασφαλής, αλλά ο “dingo fence” μας υπενθυμίζει ότι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της ανθρώπινης επέμβασης στο περιβάλλον μπορεί μερικές φορές να είναι απρόβλεπτες. Η ιστορία των dingo στην Αυστραλία είναι η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση, στην οποία ένα εισαγόμενο αρπακτικό έχει αναλάβει έναν τόσο λειτουργικό ρόλο στο υιοθετημένο οικοσύστημά του. Τώρα, όμως, τίθεται το ερώτημα για το τι είδους μέτρα πρέπει να ληφθούν για την περιοχή. Είναι ορθό ο φράχτης να γκρεμιστεί, έτσι ώστε να επανέλθουν τα dingo για τα οφέλη της βιοποικιλότητας; Καμία απάντηση δεν είναι εντελώς σωστή. Αυτό που χρειάζεται είναι η έναρξη μιας συζήτησης ανάμεσα σε οικολόγους, αγρότες και ιδιοκτήτες γης σχετικά με το πού και πώς είναι δυνατόν να επιστρέψουν με ασφάλεια τα dingo, βρίσκοντας μια ισορροπία μεταξύ της αποκατάστασης των οικοσυστημάτων και της προστασίας των αγροκτημάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αυστραλία, Βικιπαίδεια, διαθέσιμο εδώ
- An overview of the sheep industry in Australia, Pasture, διαθέσιμο εδώ
- The Unexpected Result of Australia’s Dingo Fence, Jstor Daily, διαθέσιμο εδώ
- Australia’s dingo fence from space: satellite images reveal its effects on landscape, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
